Iδεολογικές αντιπαραθέσεις στα Βαλκάνια. Η προπαγανδιστική χρήση της λατρείας του αγίου Δημητρίου (τέλη 12ου-13ος αι.)

PDF (ελληνικά)
Published: Apr 2, 2019
DOI: https://doi.org/10.12681/byzsym.18077
Στέλιος ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας
Abstract
St Demetrius, the patron of Thessaloniki through the ages, became the subject of an ideological dispute between the second Bulgarian State and the Byzantine empire (end of 12th c. and throughout the 13th century).The Bulgarians and Vlachs of Haemus attempted to appropriate St Demetrius as the divine protector of their revolt (1185/1186).

Τhe Byzantines challenged this founding ideology of the new Bulgarian regime by materialising tsar Ioannitzes' sudden death in front of Thessaloniki's walls (1207) and interpreting the Bulgarian king's end as one of Demetrius’ numerous miracles. According to the author, the Byzantine counter-narrative was not only based on the visualization of St Demetrius' miraculous intervention in 1207 and the new iconographical type of the martyr on horseback, spearing or unhorsing Ioannitzes, but also on Radomeros' miraculous murder presumably carried out by the same saint. This later miracle constitutes a conceived historical parallel to Ioannitzes' death.

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Copyright: The copyright for articles in this journal is retained by the author(s), with first publication rights granted to the journal. By virtue of their appearance in this open access journal, articles are free to use (with the exception of the non-granted right to make derivative works) with proper attribution for non-commercial uses (licence Creative Commons 4.0). NHRF retains the worldwide right to reproduce, display, distribute, and use articles published in BYZANTINA SYMMEIKTA in all formats and media, either separately or as part of collective works for the full term of copyright. This includes but is not limited to the right to publish articles in an issue of the Journal, copy and distribute individual reprints of the articles, authorize reproduction of articles in their entirety in another NHRF publication, and authorize reproduction and distribution of articles or abstracts thereof by means of computerized retrieval systems.

Downloads
Download data is not yet available.
Author Biography
Στέλιος ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας
Ιστορικός (απόφοιτος του τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ), κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος βυζαντινής ιστορίας από το τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας της ανωτέρω Φιλοσοφικής Σχολής (2017)
References
Νικήτας Χωνιάτης, Χρονικὴ Διήγησις, έκδ. J.-L. van DIETEN, Nicetae Choniatae Historia (CFHB 11/1), Berlin-New York 1975.
Γεώργιος Ακροπολίτης, Χρονικὴ συγγραφή, έκδ. Α. HEISENBERG, Georgii Acropolitae Opera, τ. 1, Leipzig 1903 (P. WIRTH, Stuttgart 1978).
Ιωάννης Σταυράκιος, Λόγος εἰς τὰ θαύματα τοῦ Μυρορρόα Μεγάλου Δημητρίου, έκδ. Ι. ΙΒΗΡΙΤΗΣ, Ιωάννου Σταυρακίου Λόγος εις τα θαύματα του Αγίου Δημητρίου, Μακεδονικά 1 (1940), 324-376.
Κωνσταντίνος Ακροπολίτης, Λόγος εἰς τὸν μεγαλομάρτυρα καὶ μυροβλύτην Δημήτριον, έκδ. Α. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ-ΚΕΡΑΜΕΥΣ, Ανάλεκτα Ιεροσολυμιτικής Σταχυολογίας, τ. 1, Saint Petersburg 1891, 160-215.
A. MADGEARU, The Asanids. The Political and Military History of the Second Bulgarian Empire (1185-1280) [Brill-East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450 41], Leiden-Boston 2016.
J. ERDELJAN, Chosen Places: Constructing New Jerusalems in Slavia Orthodoxa [Brill-East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450 45], Leiden-Boston 2017.
Α. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Ο Άγιος Δημήτριος εις την ελληνικήν και βουλγαρικήν παράδοσιν, Θεσσαλονίκη 1971.
P. STEPHENSON, Byzantium’s Balkan Frontier. A Political Study of the Northern Balkans, 900-1204, Cambridge 2004.
J.-C. CHEYNET, Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210), Paris 1990.
Ν. ΘΕΟΤΟΚΑ, Ο εικονογραφικός τύπος του αγίου Δημητρίου στρατιωτικού και εφίππου και οι σχετικές παραδόσεις των θαυμάτων, στο: Πεπραγμένα του Θ΄ Διεθνούς Βυζαντινολογικού Συνεδρίου (Θεσσαλονίκη, 12-19 Απρ. 1953), επιμ. Σ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ - Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ - Π. ΖΕΠΟΣ, τ. 1, Αθήνα 1955, 477-488.
Ν. ΠΑΖΑΡΑΣ, Εικονογραφικοί τύποι του αγίου Δημητρίου, στο: Ο Άγιος Δημήτριος στην τέχνη του Αγίου Όρους, επιμ. έκδ. Α. ΝΤΟΥΡΟΣ - Ν. ΤΟΥΤΟΣ - Γ. ΦΟΥΣΤΕΡΗΣ, Θεσσαλονίκη 2005, 37-48.
Τ. ΠΑΠΑΜΑΣΤΟΡΑΚΗΣ, Ιστορίες και ιστορήσεις βυζαντινών παλληκαριών, ΔΧΑΕ 20 (1998), 213-230.