Δημιουργικότητα και παιχνίδι στην προσχολική εκπαίδευση: Μία κοινωνιο-πολιτισμική προσέγγιση

PDF (English)
Δημοσιευμένα: Dec 13, 2016
DOI: https://doi.org/10.12681/dial.10570
Λέξεις-κλειδιά:
παιχνίδι δημιουργικότητα προσχολική εκπαίδευση
Sofia Avgitidou
Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Περίληψη

Η συγκεκριμένη μελέτη επανεξετάζει την έννοια της δημιουργικότητας στο πλαίσιο της προσχολικής εκπαίδευσης αναδεικνύοντας το νόημά της στο πλαίσιο του «ελεύθερου» παιχνιδιού στο νηπιαγωγείο υπό το πρίσμα της κοινωνιο-πολιτισμικής θεωρίας και της θεώρησης των παιδιών ως δρώντων προσώπων στην συνδιαμόρφωση της καθημερινής τους εμπειρίας (νέα κοινωνιολογία της παιδικής ηλικίας). Η δημιουργικότητα έχει κυρίως συνδεθεί στις μέχρι τώρα έρευνες με τη γνωστική ικανότητα που συνδέεται με συγκεκριμένες ποιότητες της σκέψης όπως η παραγωγή νέων ιδεών, η πρωτοτυπία και η ευελιξία κατά τη διάρκεια επίλυσης προβλημάτων. Στο πλαίσιο της κοινωνιο-πολιτισμικής θεωρίας η δημιουργικότητα των παιδιών δεν αντιμετωπίζεται στην παρούσα εργασία σαν ατομικό χαρακτηριστικό ορισμένων παιδιών αλλά πλαισιώνεται ως αποτέλεσμα των αλληλεπιδράσεων των παιδιών μεταξύ τους και με το εκπαιδευτικό περιβάλλον κατά τις οποίες τα παιδιά κατασκευάζουν δικά τους ενδιαφέροντα, δραστηριότητες με νόημα γι’ αυτά και διαπραγματεύονται τους κανόνες και τα όρια που περιορίζουν τη δράση τους. Υπό αυτή την έννοια, δημιουργικότητα θεωρείται η ικανότητα των παιδιών να διαμορφώσουν το πλαίσιο της δράσης τους αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες, επιλέγοντας λύσεις και τρόπους αντίστασης στις ενήλικες επιλογές, με τρόπο που εξυπηρετεί τις επιθυμίες τους στο παιχνίδι. Στο πλαίσιο της νέας κοινωνιολογίας της παιδικής ηλικίας αναγνωρίζεται η ικανότητα των παιδιών να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων και να επηρεάζουν το περιβάλλον που μεγαλώνουν. Σε αυτό το θεωρητικό πλαίσιο η συγκεκριμένη έρευνα μελετά τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά μπορεί να είναι δημιουργικά στη διάρκεια του ελεύθερου παιχνιδιού αλλά και το πώς οι αξίες, ο τρόπος οργάνωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και οι κανόνες της τάξης μπορούν να παρέμβουν στις ευκαιρίες που έχουν τα παιδιά να είναι δημιουργικά στο παιχνίδι τους. Η συλλογή δεδομένων βασίστηκε σε επιτόπιες παρατηρήσεις και συνεντεύξεις με τα παιδιά και τις εκπαιδευτικούς σε δύο τάξεις νηπιαγωγείου. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η δημιουργικότητα των παιδιών εκδηλώνεται κατά τις προσπάθειες των παιδιών να αλλάξουν το πλαίσιο του παιχνιδιού (χρόνος, χώρος, κανόνες, σενάρια) είτε μέσω της προσαρμογής στους κανόνες των ενηλίκων ή μέσα από τη δόμηση νέων νοημάτων και ενδιαφερόντων, τρόπων και δραστηριοτήτων. Η έρευνα αυτή καταλήγει με προτάσεις για εκπαιδευτικούς σε σχέση με το πώς να αναγνωρίζουν τη δημιουργικότητα των παιδιών και πώς να υποστηρίζουν σχετικές ευκαιρίες για την ανάπτυξή της.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Ειδικό Θέμα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.

Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Sofia Avgitidou, Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
http://nured.uowm.gr/teaching-stuff/avgitidou-sofia/
Αναφορές
Avgitidou, S. (2001) (Ed.). Play: Current research and educational approaches (in Greek). Athens: Tipothito-Giorgos Dardanos.
Bae, B. (2009). Children’s right to participate-challenges in everyday interactions. European Early Childhood Research Journal, 17(3), 391-406.
Berentzen, S. (1984). Children constructing their social world. Bergen studies in social anthropology. Occasional papers in social anthropology no. 36. Bergen: University of Bergen.
Corsaro, W. (1985). Friendship and peer culture in the early years. Norwood: Ablex.
Corsaro, W. A. (1997). The sociology of childhood. Thousand Oaks: Pine Forge Press.
Corsaro, W. A., & Eder, D. (1990). Children’s peer cultures. Annual Review of Sociology, 16, 197–220.
Craft, A. (2002). Creativity and early years education. London: Continuum.
Germanos, D. (1993). Space and educational processes. The educational quality of space (in Greek). Athens: Gutenberg.
Germanos, D. (2002). The walls of knowledge (in Greek). Athens: Gutenberg.
Glaser, B. G., & Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory: strategies for qualitative research. New York: Aldine de Gruyter.
Hännikainen, M., Singer, E., & van Oers, B. (2013). Promoting play for a better future. European Early Childhood Education Research Journal, 21(2), 165-171.
James, A., Jenks, C., & Prout, A. (1998). Theorizing childhood. Cambridge: Polity Press.
Kantor, R., Elgas, P. M., & Fernie, D. E. (1993). Cultural knowledge and social competence within a preschool peer culture group. Early Childhood Research Quarterly, 8, 125-147.
Karila, K. (2012). A nordic perspective on early childhood education and care policy. European Journal of Education, 47, 584-595.
Konstantinidou, E., Gregoriadis, A., Grammatikopoulos, V., & Michalopoulou, M. (2014). Primary physical education perspective on creativity: the nature of creativity and creativity fostering classroom environment. Early Child Development and Care, 184(5), 766-782.
Loizou, E., & Avgitidou, S. (2014). The Greek-Cypriot Early Childhood Educational Reform: Introducing play as a participatory learning process and as children’s right. Early Child Development & Care, 184(12), 1884-1901.
May, P. (2007). Play and Creativity. In Nurse, D. A. (Ed.), The new early years professional. Dilemmas & debates (pp. 95-110). Oxon: Routledge.
Moss, P. (2007). Bringing politics into the nursery: early childhood education as a democratic practice. European Early Childhood Education Research Journal, 15(1), 5-20.
Saracho, O. (2010). Young children's creativity and pretend play. Early Child Development and Care, 172(5), 431-438.
Saracho, O. (2012). Creativity theories and related teachers' beliefs. Early Child Development and Care, 182(1), 35-44.
Tsigra, Μ. (2003). Friends and pupils in the kindergarten. Formation practices and processes. (Unpublished PhD thesis –in Greek). National and Kapodistrian University of Athens.
Tsigra, M. (2014). Inside the Kindergarten. Processes and practices of constructing daily reality (in Greek). Athens: Lexitypon.
Vygotsky, L. S. (1976). Play and its role in the mental development of the child. In J. Bruner, A. Jolly, & K. Sylva (Eds.), Play: Its role in development and evolution (pp. 536–552). New York: Basic Books.
Vygotsky, L. S. (2004). Imagination and creativity in childhood. Journal of Russian and East European Psychology, 42(1), 7–97.
Wood, E. (2004). Developing a pedagogy of play. In A. Anning, J. Cullen, & M. Fleer (Eds.), Early childhood education. Society and culture (pp. 17–30). London: Sage Publications.
Wood, E. (2010). Reconceptualizing the play-pedagogy relationship: From control to complexity. In L. Brooker & S. Edwards (Eds.), Engaging Play (pp. 11-24). Berkshire: Open University Press.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)