"Ποιος κυβερνά;". Η εξέλιξη της κοινωνικής σύνθεσης μελών των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, 1974-2001

Abstract

Η εμπειρική μελέτη των πολιτικών ελίτ δεν έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Αν και η θεωρία των ελίτ από μόνη της δεν επαρκεί να εξηγήσει σύνθετα πολιτικά φαινόμενα, η γνώση για το κοινωνικό προφίλ των ελίτ μπορεί να αποβεί χρήσιμη. Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται νέα στοιχεία για όλα τα μέλη των ελληνικών κυβερνήσεων της περιόδου 1974-2001. Με βάση τις ελάχιστες έρευνες που υπάρχουν φαίνεται ότι ο παραδοσιακός, συνήθης τύπος του πολιτικού ήταν εκείνος ενός μεσήλικα, άνδρα, δικηγόρου στο επάγγελμα, με καταγωγή από τη Στερεά Ελλάδα ή την Πελοπόννησο. Μετά το 1974 η εικόνα αυτή φαίνεται να διαφοροποιείται. Οι βουλευτές και κυρίως οι υπουργοί που ανήκουν στα δύο μεγάλα κόμματα, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, προέρχονται και από άλλες περιοχές της χώρας, μερικοί δε από αυτούς υπουργοποιήθηκαν σε σχετικά νεαρή ηλικία. Μεταξύ των μελών των κυβερνήσεων, μετά το 1974, δεν κυριαρχεί απόλυτα το επάγγελμα του δικηγόρου, όπως συνέβαινε στο μεγαλύτερο μέρος του εικοστού αιώνα, αλλά παρατηρείται αυξημένη παρουσία γιατρών, μηχανικών και οικονομολόγων. Στο άρθρο, προτείνεται η διάκριση μιας κύριας από μια δευτερεύουσα κυβερνητική ελίτ. Η πρώτη αποτελείται από πολιτικούς που έχουν διατελέσει υπουργοί ή υφυπουργοί τουλάχιστον τρεις φορές. Η δεύτερη από όσους υπουργοποιήθηκαν μέχρι δύο φορές. Η κύρια ελίτ διαφέρει από τη δευτερεύουσα ως προς αρκετές από τις επτά πολιτικές και κοινωνικές μεταβλητές με τις οποίες εξετάζονται αναλυτικά τόσο στο δείγμα όλων των μελών των μετα-δικτατορικών κυβερνήσεων όσο και ξεχωριστά των μελών των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ των ετών 1974-2001.