"SOTTOVENTO". I TRAFFICI VENEZIANI CON LA SPONDA OCCIDENTALE DEL MEDIO-BASSO ADRIATICO

Abstract

Η βάση της εμπορικής ισχύος της Γαληνότατης, όχι λιγότερο από την πολιτικήκαι τη στρατιωτική ισχύ, εδραιωνόταν στον έλεγχο της Αδριατικής, όπου οι εμπορικέςτης δραστηριότητες διεξάγονταν με πυκνότητα και συνέχεια αρκετά μεγαλύτερεςαπ' ότι εκείνες που γίνονταν σε περισσότερο μακρινές περιοχές. Διαφορετικάαπό την ανατολική ακτή, όπου οι στρατηγικές απαιτήσεις την οδήγησαν ναεγκαθιδρύσει μια άμεση κυριαρχία, στη δυτική - στη λεγόμενη «υπήνεμη ζώνη»(sottovento) - η Βενετία περιορίστηκε να ασκήσει έμμεσο έλεγχο μέσω διμερώνσυμφωνιών που ενσωμάτωναν τα ναυτικά κέντρα της κεντρικής και νότιας Ιταλίαςστη δική της σφαίρα επιρροής.Αυτά τα κέντρα ήταν συνδεμένα μεταξύ τους με ένα μικρό εμπόριο ακτοπλοΐας,που μόλις ανταποκρινόταν στην έλλειψη χερσαίων οδών επικοινωνίας.Αποκομμένα από τις μεγάλες μεσογειακές γραμμές, χρησιμοποιήθηκαν ως τόποιπρομήθειας αγροτικών προϊόντων για τη βενετική αγορά και εισαγωγής ειδών μεταποίησης(υφάσματα, υαλικά, σιδηρουργικά).Στη φάση της παρακμής, μπροστά στην αναπόφευκτη αναπροσαρμογή του διεθνούςοικονομικού της ρόλου, η Βενετία επιχείρησε να υπερασπιστεί τον αδριατι-κό εμπορικό χώρο, που τον απειλούσαν τα «ελεύθερα λιμάνια» της Αγκώνας καιτης Τεργέστης, εγκαθιδρύοντας ένα προνομιακό τελωνειακό σύστημα: τη «υπήνεμηδιαμετακόμιση» (transito sottevento). Η λογική που ήθελε τη δημιουργία τουνέου τελωνείου ήταν εκείνη που ευνοούσε τη διοχέτευση προς το λιμάνι της Βενετίαςκαι από εκεί προς τους απώτερους προορισμούς της «υπήνεμης ζώνης» τωνπροερχόμενων από τη Γερμανία και από τη βενετική ενδοχώρα εμπορευμάτων,που απειλούσαν ότι θα έπαιρναν δρόμους περισσότερο ανταγωνιστικούς.Χάρη στις απαλλαγές που προβλέπονταν από το νέο τελωνειακό καθεστώς, αυτάτα εμπορεύματα και κυρίως τα «σιδηρουργικά» (ferrarezze) της Καρινθίας συνέχισαννα τροφοδοτούν ένα αρκετά σημαντικό εμπόριο με τις ιταλικές περιοχές τηςκεντρικής και νότιας ζώνης της Αδριατικής. Οι βενετικές επανεξαγωγές δημιουργούσαν«φορτία επιστροφής» όχι πια αναγκαία για τη διαβίωση, αφού αυτή, τον 18οαιώνα, εξασφαλιζόταν με τη γεωργική ανάπτυξη της ενδοχώρας, αλλά ωστόσο πάντοτεπολύτιμα για τη διατήρηση του χαρακτήρα της πόλης ως εμπορικού κέντρου.