open, digital, online, education, distance education

Η επιμόρφωση ως παράγοντας επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών: Η περίπτωση του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης

PDF
Δημοσιευμένα: Dec 30, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/jode.25555
Λέξεις-κλειδιά:
επιμόρφωση εκπαίδευση ενηλίκων επαγγελματική ανάπτυξη προσωπική ανάπτυξη Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης
Δημητρία Θεοδωρίτση
Σοφία Σάββα Καλογρίδη
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
https://orcid.org/0000-0001-6078-6277
Περίληψη

Ο σημερινός κόσμος της παγκοσμιοποίησης, όπως διαμορφώνεται από τις επιδράσεις  των συνεχών, ραγδαίων μεταβολών, είναι ένας κόσμος απαιτήσεων και προκλήσεων. Οι αλλαγές στις κοινωνικές δομές, στην οικονομική διάρθρωση, στη διάδοση και μεταφορά της γνώσης, στη διαχείριση της τεχνολογίας και της ψηφιακής πληροφορίας, σε ένα περιβάλλον που τις περισσότερες φορές δεν είναι προβλέψιμο, δημιουργούν την ανάγκη στα άτομα να μαθαίνουν αδιάλειπτα. Η βιωσιμότητά τους πλέον στηρίζεται στη διάθεσή τους να αλλάζουν, να επανεξετάζουν τις πεποιθήσεις τους, να εντάσσουν τη μάθηση σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους.

Η εκπαίδευση είναι το μέσο με το οποίο οι σύγχρονοι πολίτες της «Κοινωνίας της Γνώσης» θα ενδυναμωθούν, θα αξιοποιήσουν την ώθηση της τεχνολογικής προόδου, θα αντιληφθούν την ανεκτίμητη αρωγή της μάθησης και θα αναδειχθούν σε δρώντα μέλη της κοινότητάς τους.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών ως φορέων της εκπαίδευσης είναι καθοριστικός. Κατά τη διάρκεια της καριέρας τους έρχονται αντιμέτωποι με απαιτήσεις, στις οποίες οφείλουν να ανταποκριθούν άμεσα και αποτελεσματικά. Η ποιότητα του έργου του εκπαιδευτικού, υπό αυτό το πρίσμα, συνδέεται με την εξέλιξή του, με την προσωπική και την επαγγελματική του ανάπτυξη. Ωστόσο, μέσα από την επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, διαπιστώθηκε ότι τα επιμορφωτικά προγράμματα που υλοποιήθηκαν μέχρι σήμερα στο ελληνικό εκπαιδευτικό περιβάλλον, στερούνταν από τον σχεδιασμό τους αυτόν τον προσανατολισμό, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων. Ιδιαίτερες εξαιρέσεις φαίνεται ότι αποτέλεσαν το Πρόγραμμα Μελίνα και πιο πρόσφατα το Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης, που υλοποίησε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. 

Στην κατεύθυνση αυτή,  επιλέχθηκε το Μείζον Πρόγραμμα ως το πιο πρόσφατο επιμορφωτικό πρόγραμμα με ποιοτικά στοιχεία προώθησης της επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών.  Αυτό προκύπτει από τη μελέτη των αρχών του προγράμματος αλλά και σχετικές έρευνες, που θα παρουσιαστούν μέσα στο κείμενο.

Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, ο στόχος της παρούσας έρευνας είναι να διερευνηθούν οι απόψεις των εκπαιδευτικών επιμορφωτών ως προς τη συμβολή της επιμόρφωσης, ενταγμένη μέσα στο επιστημονικό πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων, στην επαγγελματική και την προσωπική τους ανάπτυξη. Η διερεύνηση αυτή στοχευμένα προσανατολίστηκε στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης (ΜΠΕ) και στο αν και με ποιους παράγοντες συνέβαλε στην επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών επιμορφωτών που συμμετείχαν. Για τη διεξαγωγή της έρευνας ακολουθήθηκε η ποιοτική ερευνητική προσέγγιση με μεθοδολογικό εργαλείο την ημιδομημένη συνέντευξη. Το δείγμα αποτέλεσαν 14 επιμορφωτές Α και Β του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Από αυτούς οι επτά ήταν παράλληλα μέλη και της ομάδας σχεδιασμού του επιμορφωτικού υλικού του προγράμματος. Τα ερευνητικά ερωτήματα, που διατυπώθηκαν σε συνάρτηση του σκοπού που προαναφέρθηκε, είναι :

Ποιοι είναι οι παράγοντες που ώθησαν τους εκπαιδευτικούς επιμορφωτές να συμμετάσχουν στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης;

Οι εκπαιδευτικοί επιμορφωτές θεωρούν ότι η επιμόρφωση τους στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης συνέβαλε στην επαγγελματική τους ανάπτυξη; Αν ναι, με ποιους παράγοντες;

Οι εκπαιδευτικοί επιμορφωτές θεωρούν ότι η επιμόρφωση τους στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης συνέβαλε στην προσωπική τους ανάπτυξη; Αν ναι, με ποιους παράγοντες;

Τα ευρήματα της έρευνας, βασισμένα στις απόψεις των εκπαιδευτικών επιμορφωτών, συνηγορούν στο ότι το Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης κατά τη χρονική συγκυρία, με βάση τις αρχές, τη φιλοσοφία και τον σχεδιασμό στον οποίον στηρίχθηκε για να υλοποιηθεί, ήταν ένα επιτυχημένο πρόγραμμα. Οι καινοτομίες που εισήγαγε και ο νέος τρόπος με τον οποίον προσέγγισε την επιμορφωτική διαδικασία, φέρεται να ικανοποίησε σε μεγάλο ποσοστό το δείγμα της ερευνητικής αυτής προσπάθειας.

Στα ευρήματα της έρευνας διαπιστώνεται ότι το Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης κατάφερε να ενσωματώσει σε μεγάλο βαθμό τη νέα τάση στην επιμόρφωση στην κατεύθυνση του μετασχηματισμού του εκπαιδευτικού μέσω αναστοχαστικών διεργασιών, σε δρών υποκείμενο, που εμπλέκεται ενεργά στην επιμορφωτική διαδικασία. Καταδεικνύουν τη θετική συμβολή της επιμόρφωσης κατά τη διάρκεια του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης στην επαγγελματική και στην προσωπική ανάπτυξη των συμμετεχόντων. Αυτή συνίσταται στη διεργασία του αναστοχασμού, στην αλληλεπίδραση των μελών στο πλαίσιο της ομάδας, στον σχεδιασμό του επιμορφωτικού υλικού, στην αξιοποίηση της τέχνης στη μαθησιακή διαδικασία, στο παιδαγωγικό κλίμα που διέπνεε ολόκληρη την επιμορφωτική διαδικασία, η οποία σχεδιάστηκε σύμφωνα με τις αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Μέρος πρώτο / Section 1
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Σοφία Σάββα Καλογρίδη, ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΕΠ στο ΕΑΠ

ΕΔΙΠ στην ΑΣΠΑΙΤΕ

Αναφορές
Altrichter, H., Posch, P. & Somekh, B. (2001). Οι εκπαιδευτικοί ερευνούν το έργο τους. Μια εισαγωγή στις μεθόδους της έρευνας δράσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Αναστασιάδης, Θ., & Μανούσου, Ε. (2016). Προδιαγραφές σχεδιασμού προγράμματος επαγγελματικής ανάπτυξης από απόσταση για τους εκπαιδευτικούς των μειονοτικών σχολείων στη Θράκη. Ανοικτή Εκπαίδευση: Το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 12(1), 60-75. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2018 από:
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/openjournal/article/view/10240
Αναστασιάδης, Π., (2011) «Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών»: Βασικές Αρχές Σχεδιασμού και Υλοποίησης. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμέλεια), 6ο Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Εναλλακτικές Μορφές Εκπαίδευσης., Νοέμβριος 2011 (Αρ. 1 Α, σσ. 685-701). Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης.
Αναστασιάδης, Π., Καγκά, Ε., Λουκέρης, Δ., Μαντάς, Π., & Τραντάς, Π. (2011). Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών: Μελέτη διερεύνησης των επιμορφωτικών αναγκών των εκπαιδευτικών. Συγκριτική και Διεθνής Εκπαιδευτική Επιθεώρηση (16 & 17), σσ. 126-154.
Αυγητίδου, Σ. (2014). Οι εκπαιδευτικοί ως ερευνητές και στοχαζόμενοι επαγγελματίες. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg
Αυγητίδου, Σ. (2014). Διαδικασίες, στρατηγικές και τεχνικές για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών: μια προτεινόμενη μεθοδολογία. Στο Παπαναούμ, Ζ. & Λιακοπούλου, Μ. (επιμέλεια). Υποστηρίζοντας την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Εγχειρίδιο επιμόρφωσης, (σσ. 241 - 249). Δράση «Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας».
Βεργίδης, Δ. (2015). Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα ως διάσταση της εκπαιδευτικής πολιτικής. Επιστήμη και Κοινωνία: Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας, 29, 97-126. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2018 από:
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/sas/article/view/871
Γαλατά, Π. Β. (2017). Η Διεξαγωγή της Έρευνας στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Εγχειρίδιο Μεθοδολογίας. Πάτρα: 2017.
Γκάτζουλας, Ν. & Μανούσου, Ε. (2015). Εξ αποστάσεως επιμόρφωση, επαγγελματική ανάπτυξη και επαγγελματική ικανοποίηση. Open Education - The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology (Vol 11, No. 1, 2015, pp. 72-87).
Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο
Creswell, J. W. (2011). Η Έρευνα στην Εκπαίδευση: Σχεδιασμός, Διεξαγωγή και Αξιολόγηση της Ποσοτικής και Ποιοτικής Έρευνα. Αθήνα: Έλλην
Δακοπούλου, Α., Καλογρίδη, Σ. & Τερεζάκη, Χ. (2012). Ο Αναστοχασμός στην Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών. Ένα παράδειγμα από το Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης. Στο: ΕΕΕΕ, Πρακτικά 4ου Συνεδρίου, Καλές Πρακτικές στην Εκπαίδευση Ενηλίκων 27-29 Απριλίου 2012 (σσ. 542-549). Αθήνα.
Δακοπούλου, Α., Καυκά, Δ. & Μανιάτη, Ε. (2013). Συνεργατική επιμόρφωση για συνεργατική διδασκαλία. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμέλεια), 7ο Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Μεθοδολογία Μάθησης, 8-10 Νοεμβρίου 2013 (Τόμος 5, Μέρος Β, σσ. 58-65). Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης.
Day, C. (2003). Η εξέλιξη των εκπαιδευτικών. Οι προκλήσεις της δια βίου μάθησης. Αθήνα:Τυπωθήτω – Γ. Δαρδάνος.
Day, Ch. & Sachs, J. (2004). International Handbook on the Continuing Professional Development of Teachers. Open University Press.
Day, Ch., Kington, A., Stobart, G. & Sammons, P. (2006) The personal and professional selves of teachers: stable and unstable identities. Educational Research Journal (Vol. 32, No. 4, 2006, pp. 601–616)
Easton, L. B. (2008). Teaching: a developing profession. From Professional Development to Professional Learning. Phi Delta Kappan, v.89, n. 10, p. 755-761.
Hargreaves, A. & Lo, L. (2000) The paradoxical profession: teaching at the turn of the century. Prospects, Vol. XXX, No. 2, June 2000 No 114.
Καλογρίδη, Σ. (2010). Η συμβολή της αυτοκατευθυνόμενης μάθησης στην εκπαίδευση ενηλίκων. Στο Δ. Βεργίδης & Α. Κόκκος (Επιμ.), Εκπαίδευση Ενηλίκων. Διεθνείς προσεγγίσεις και ελληνικές διαδρομές (σ. 127-163). Αθήνα : Εκδόσεις Μεταίχμιο.ISBN: 978-960-455-768-4.
Καλογρίδη, Σ. (2014). Η αυτοκατευθυνόμενη μάθηση (self directed learning) στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης. «Εκπαίδευση Ενηλίκων και Πολιτισμός στην Κοινότητα». Διαδικτυακή έκδοση για την Εκπαίδευση Ενηλίκων, την Τέχνη και τον Πολιτισμό, (12), 2014 στο ΕΔΕΕΚ: http://www.cretaadulteduc.gr/cms/
Κόκκος, Α. (2008). Εισαγωγή στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Θεωρητικές Προσεγγίσεις (Τόμος Α). Πάτρα: Εκδόσεις ΕΑΠ.
Kokkos, A. (2011). Adult Education in Greece. Στο P. Anastasiadis, P. Calogiannakis, K. Karras, & C. Wolhuter (Edition.), Teacher Education in modern era. Trends and issues (pp. 5-21). Ανακτήθηκε 17 Νοεμβρίου, 2017 από:
http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebookeng/ebook_englsih_final.pdf
Malm, B. (2009). Towards a new professionalism: enhancing personal and professional development in teacher education. Journal of Education for Teaching. Vol. 35, No. 1, February 2009, pp. 77–91
Μπαλίτα, Θ. Δ. (2014). Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών: το παράδειγμα του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης. Ζεφύρι: Διάδραση.
Μπαλίτα, Θ. (2014). Η Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών μέσα από τις απόψεις εκπαιδευτικών (επιμορφωτών και επιμορφούμενων) που συμμετείχαν στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης. Στο Κ. Δ. Μαλαφάντης, Β. Παπαδοπούλου, Σ. Αυγητίδου, Γ. Ιορδανίδης, Ι. Μπέτσας Α. (Επιμέλεια), 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα», 28-30 Νοεμβρίου 2014 (Τόμος Β, σσ. 575-599). Διάδραση.
Μπαμπινιώτης, (2002). Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2010). Η συμβολή της διερεύνησης επιμορφωτικών αναγκών στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών: συγκριτική ερμηνεία αποτελεσμάτων. Ανακτήθηκε 3 Δεκεμβρίου, 2017 από: http://www.edivea.org/uploads/4/1/3/8/41385385/8_sysxetisi.pdf
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2011). Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης. Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό. Τόμος Β: Ειδικό Μέρος ΠΕ70 Δάσκαλοι.
Ανακτήθηκε 3 Δεκεμβρίου, 2017 από:
http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebookepimorfotes/pe70/4.%20TOMOS%20B%20PE70.pdf
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2011). Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης. Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών «Πλαίσιο Αναφοράς» www.epimorfosi.edu.gr.
Ανακτήθηκε 3 Δεκεμβρίου, 2017 από: http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebookepimorfotes/pe70/4.%20TOMOS%20B%20PE70.pdf
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2011). Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης. Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών «Πλαίσιο Διαβούλευσης» www.epimorfosi.edu.gr. Ανακτήθηκε 3 Δεκεμβρίου, 2017 από: http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebookepimorfotes/pe70/4.%20TOMOS%20B%20PE70.pdf
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2012). Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης. Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών «Επιμορφωτικό Υλικό: Τόμος Δ: Θέματα Αξιοποίησης της ομάδας στη σχολική τάξη» www.epimorfosi.edu.gr.
Ανακτήθηκε 3 Δεκεμβρίου, 2017 από: http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebookepimorfotes/genikomeros/1.%20tomos%20a%20geniko.pdf
Παπαδημητρίου, Σ., & Λιοναράκης, Α. (2010). Ο Ρόλος του Καθηγητή - Συμβούλου και η ανάπτυξη μηχανισμού υποστήριξής του στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Open Education - The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology (Vol 6, No. 1 & 2, 2010, pp. 106-122). Ανακτήθηκε 3 Δεκεμβρίου, 2017 από: http://dx.doi.org/10.12681/jode.9754
Παπαναούμ, Ζ. (2014). Υποστηρίζοντας την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών: αρχές και πρακτικές της επιμόρφωσης. Στο Παπαναούμ, Ζ. & Λιακοπούλου, Μ. (Επιμέλεια). Υποστηρίζοντας την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Εγχειρίδιο επιμόρφωσης (σσ. 13-20). Δράση «Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας».
Psifidou, I. (2011). The fading paradox in teacher education and training policies in Europe. Στο P. Anastasiadis, P. Calogiannakis, K. Karras, & C. Wolhuter (Edition), Teacher Education in modern era. Trends and issues (pp. 273-291).
Ανακτήθηκε 3 Ιανουαρίου, 2018 από:
http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebookeng/ebook_englsih_final.pdf
Robson, C. (2010). Η Έρευνα του Πραγματικού Κόσμου, Αθήνα: Gutenberg.
Rogers, A. (1999). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων, Αθήνα: Μεταίχμιο.
Σταμέλος, Γ. & Δακοπούλου, Α. (2007). Η διατριβή στις κοινωνικές επιστήμες. Από το σχεδιασμό την υλοποίηση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Υφαντή, Α. Α. (2014). Επιμόρφωση & Επαγγελματική Ανάπτυξη των Εκπαιδευτικών. Πολιτικές και Πρακτικές στην Ελλάδα. Ζεφύρι: Διάδραση.
Valazza, G., Professional development: teacher development and confidence.
Ανακτήθηκε 10 Ιουνίου, 2017 από: http://www.onestopenglish.com/methodology/methodology/professionaldevelopment/professional-development-teacher-development-and-confidence/146473.article
Χατζηδήμου, Δ. (2011). Εκπαίδευση, επιμόρφωση και αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με μικροδιδασκαλία. Ανακτήθηκε 10 Ιανουαρίου, 2018 από:
https://docs.google.com/document/d/1hzU8s3VDkp5tcy6EKo9KsN63lcmpNmfre4U5TZu5bW8/edit
Zembylas, M. & Papanastasiou, E. (2004). Job satisfaction among school teachers in Cyprus. Journal of Educational Administration, (Vol 42, No. 3, 2004, pp. 357-374).