Μελέτη της Κουλτούρας Υγείας και Ασφάλειας σε Τμήματα Ιοντιζουσών και Μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών Ιατρικών Μονάδων

PDF
Δημοσιευμένα: Ιουλ 1, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/akttech.40676
Λέξεις-κλειδιά:
Κουλτούρα ασφάλειας Τεχνολόγοι Βοηθοί Επαγγελματική ικανοποίηση Περιεχόμενο εργασίας Έλεγχος υγείας Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Κατερίνα Λάτη
Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος "Σωτηρία", Αθήνα, Ελλάδα
Περίληψη

Η Ακτινολογία είναι ένας κλάδος της υγειονομικής περίθαλψης που εξελίσσεται συνεχώς. Ωστόσο η εργασία με τις ακτινοβολίες ενέχει κινδύνους που επιβαρύνουν το προσωπικό, τους ασθενείς και το περιβάλλον. Η μελέτη της κουλτούρας ασφάλειας των τεχνολόγων ακτινολόγων ακτινοθεραπείας (ΤΑΑ) ή βοηθών ραδιολογίας ακτινολογίας (ΒΡΑ), και η συσχέτιση με άλλες συνιστώσες στόχο έχει την ανάδειξη των σημείων του επαγγέλματος που χρήζουν βελτίωσης.


Σκοπός της εργασίας ήταν η διερεύνηση των παραγόντων που σχετίζονται με την κουλτούρα ασφάλειας σε τμήματα ιοντιζουσών και μη ακτινοβολιών ιατρικών μονάδων. ΤΑΑ/ΒΡΑ απ’ όλη την Ελλάδα την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2021 κλήθηκαν να απαντήσουν στο ερωτηματολόγιο Κουλτούρα Ασφάλειας - Safety Attitudes Questionnaire (SAQ-σύντομη εκδοχή), σε 23 επιλεγμένες ερωτήσεις από το Job Satisfaction Survey (JSS), σε 26 επιλεγμένες ερωτήσεις από το Job Content Questionnaire (JCQ), σε 3 ερωτήσεις σχετικές με τον έλεγχο της υγείας τους και σε 5 ερωτήσεις εκτίμησης της ικανοποίησης από την εργασία τους. Τα ερωτηματολόγια αναρτήθηκαν στην ομάδα κοινωνικής δικτύωσης Facebook των ΤΑΑ/ΒΡΑ υπό την μορφή Google Forms και αναλύθηκαν με χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS v.22.0.


Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι 134 ΤΑΑ/ΒΡΑ απ’ όλη την Ελλάδα απάντησαν τα ερωτηματολόγια. Το 70,9% του δείγματος ήταν γυναίκες, η μέση ηλικία ήταν 36,6 έτη, το 53% απασχολείτο στον δημόσιο τομέα, το 55,2% εργαζόταν στην Αθήνα, το 73,1% δήλωσε ότι δεν υπάρχει πρόγραμμα παρακολούθησης της υγείας στην εργασία του και το 47% δήλωσαν όχι πολύ ικανοποιημένοι από την εργασία τους. Στο σύνολο διαπιστώθηκε αρνητική βαθμολογία κουλτούρας ασφάλειας (SAQ 66,8 με όριο θετικής κουλτούρας >75). Οι χαμηλότερες βαθμολογίες καταγράφηκαν στις υποκατηγορίες «Στρες» «52», «Συνθήκες Εργασίας» «54,4», «Αντιλήψεις για τη Διοίκηση» «55,3», που δείχνουν ελλείψεις στην αναγνώριση του εργασιακού στρες, ανεπάρκεια στην εποπτεία και εκπαίδευση, κακή επικοινωνία και μη υποστηρικτικό περιβάλλον από τους ανώτερους ή έλλειψη ισχυρού μοντέλου ηγεσίας. Η μέση βαθμολόγηση της επαγγελματικής ικανοποίησης (71,8) ήταν ενδεικτική δυσαρέσκειας κυρίως όσον αφορά στη φύση της εργασίας (15,8) και στην επίβλεψη των ανωτέρων (13,8). H υψηλή βαθμολογία της «λήψης αποφάσεων» (34,5) σε συνδυασμό με την χαμηλή βαθμολογία των «ψυχολογικών απαιτήσεων» (15,8) του JCQ ίσως δικαιολογούν τις χαμηλές βαθμολογίες «στρες» των συμμετεχόντων. Η συνολική επαγγελματική ικανοποίηση όπως και η «λήψη αποφάσεων» συσχετίστηκαν θετικά με την κουλτούρα ασφάλειας (και με τις 5 υποκατηγορίες του SAQ) και αρνητικά με το «στρες» (p<0,05). Η εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας και η ύπαρξη προγράμματος ιατρικής παρακολούθησης σχετίστηκαν θετικά με την κουλτούρα ασφάλειας (πλην του στρες), και συγκεκριμένα με το κλίμα ασφάλειας, τις αντιλήψεις για τη διοίκηση και τις συνθήκες εργασίας (p<0,05). Οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσοκομεία είχαν χαμηλότερες τιμές σε 4 κατηγορίες του SAQ (κλίμα ομαδικότητας και ασφάλειας, αντιλήψεις για τη διοίκηση, συνθήκες εργασίας), επισημαίνοντας αδυναμίες του ΕΣΎ. H «ικανοποίηση από την εργασία» σχετιζόταν επίσης θετικά με την υποστήριξη των προϊσταμένων (p<0,05).


Η παρούσα μελέτη αναδεικνύει την ανάγκη για βελτίωση της κουλτούρας ασφάλειας των ΤΑΑ/ΒΡΑ κυρίως στα δημόσια νοσοκομεία. Η καθιέρωση προγραμμάτων ελέγχου της υγείας τους και η συνεχιζόμενη εκπαίδευση-κατάρτιση σε θέματα υγείας και ασφάλειας, όπως και η ενίσχυση του μοντέλου ηγεσίας με ανάλογη ενθάρρυνση, υποστήριξη και περισσότερη αυτονομία στη λήψη αποφάσεων αναμένεται να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα τόσο για την υγεία, ασφάλεια και δέσμευση του εργαζόμενου όσο και του οργανισμού.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Πρωτότυπες έρευνες
Μετρικά
Φόρτωση Μετρικών...
Αναφορές
Rockville W., Sorra J., Gray L., Streagle S., Famolaro T., Yount N., Behm J., (2016), Hospital Survey on Patient Safety Culture: User’s Guide, Agency for Healthcare Research and Quality, 15:16
Sexton J., Helmreich R., Neilands T., Rowan K., Vella K., Boyden J., Roberts P., Thomas E., (2006), The safety Attitudes Questionnaire: psychometric properties, benchmarking data, and emerging research, BMC Health Services Research, 6:44. https://doi.org/10.1186/1472-6963-6-44
Jackson J., Sarac C., Flin R., (2010), Hospital safety climate surveys: measurement issues, Current Opinion in Critical Care 16(6):632-638. https://doi.org/10.1097/mcc.0b013e32833f0ee6
Flin R., Burns C., Mearns K., Yule S., Robertson E., (2006), Measuring safety climate in health care, Quality and Safety in Health Care, 15(2):109-115. http://dx.doi.org/10.1136/qshc.2005.014761
Sexton J., Holzmueller C., Pronovost P., Thomas E., McFerran S., Nunes J., Thompson D., Knight A., Penning D., Fox H., (2006), Variation in caregiver perceptions of teamwork climate in labor and delivery units, Journal of Perinatology, 26(8):463-470. http://dx.doi.org/10.1038/sj.jp.7211556
Goras C., Wallentin F., Ehrenberg N., Ehrenberg A., (2013), Swedish translation and psychometric testing of the safety attitudes questionnaire, BMC Health Services Research, 13(1):104. http://dx.doi.org/10.1186/1472-6963-13-104
Gabrani A., Hoxha A., Simaku A., Gabrani J., (2015), Application of the Safety Attitudes Questionnaire (SAQ) in Albanian hospitals: a cross- sectional study, BMJ Open, 2015:5(4). http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen-2014-006528
Etchegaray J., Thoma E., (2015), Comparing two safety culture surveys: Safety Attitudes Questionnaire and Hospital Survey on Patient Safety, BMJ quality & safety, 21(6):490-498. http://dx.doi.org/10.1136/bmjqs-2011-000449
Itri J., (2015), Patient-centered Radiology, RadioGraphics, 35(6):1835-1846. http://dx.doi.org/10.1148/rg.2015150110
Andersson B., FridlundB., Elgán C., Axelsson Ă., (2007), Radiographers’ areas of professional competence related to good nursing care, Scandinavian Journal of Caring Sciences, 22(3):401-409. http://dx.doi.org/10.1111/j.1471-6712.2007.00543.x
Rajaraman P., Doody M., Ling Yu C., Preston D., Miller J., Sigurdson A., Freedman M., Alexander B., Little M., Miller D., Linet M., (2016), Cancer Risks in U.S. Radiologic Technologists Working With Fluoroscopically Guided Interventional Procedures, 1994–2008, American Journal of Roentgenology, 206(5):1101-1108. https://doi.org/10.2214/ajr.15.15265
Paulo G., Bartal G., Vaňό E., (2016), Radiation Risk to Radiographers: What we know, Endovascular Today
McConnell J., (2020), A longitudinal review of Scottish reporting radiographer output between 2015 and 2019, Radiography, 27(1):200-207. https://doi.org/10.1016/j.radi.2020.07.018
Paulo G., (2020), Radiographer research in radiation protection: National and European perspectives, Radiography, 26(S2):S42-S44. https://doi.org/10.1016/j.radi.2020.05.006
Challen V., (2011), A European Perspective on the Role of Radiographers in Imaging Departments, HealthManagement, 11:3
Ahonen S., Liikanen E., (2009), Development and challenges of a new academic discipline, radiography science, European Journal of Radiography, 1(3):81-84. https://doi.org/10.1016/j.ejradi.2009.10.001
Woolf S., Kuzel A., Dovey S., Philips R., (2004), A String of Mistakes: The Importance of Cascade Analysis in Describing, Counting, and Preventing Medical Errors, The Annals of Family Medicine, 2(4):317-326. http://dx.doi.org/10.1370/afm.126
Bruno M., Nagy P., (2014), Fundamentals of Quality and Safety in Diagnostic Radiology, Journal of the American College of Radiology, 11(12):1115-1120. https://doi.org/10.1016/j.jacr.2014.08.028
Abujudeh H., Kaewlai R., Shaqdan K., Bruno M., (2017), Key Principles in Quality and Safety in Radiology, American Journal of Roentgenology, 208(3):W101-W109. https://doi.org/10.2214/AJR.16.16951
Strudwick R., Day J., (2014), Interprofessional Working in Diagnostic Radiography, Radiography, 20(3):235-240. https://doi.org/10.1016/j.radi.2014.03.009
Lewis S., Heard R., Robinson J., White K., Poulos A., (2008), The ethical commitment of Australian radiographers: Does medical dominance create an influence?, Radiography,14(2):90-97. https://doi.org/10.1016/j.radi.2007.01.004
Lohikoski K., Roos M., Suominen T., (2019), Workplace culture assessed by radiographers in Finland, Radiography, 25(4):e113-e118. https://doi.org/10.1016/j.radi.2019.05.003
Koontz N., Gunderman R., (2012), Radiation Safety and Medical Education: Development and Integration of a Dedicated Educational Module into a Radiology Clerkship, Outcomes Assessment, and Survey of Medical Students’ Perceptions, Academic Radiology, 19(4):491-497. http://dx.doi.org/10.1016/j.acra.2011.12.013
Diagnostic Imaging Dataset 2017/18
Economou C, Kaitelidou D, Karanikolos M, Maresso A. Greece: Health system review. Health Systems in Transition, 2017; 19(5):1–192. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29972131/
Tsounis A., Sarafis P., (2018), Validity and reliability of the Greek translation of the Job Satisfaction Survey (JSS), BMC Psychology, 6:27. https://doi.org/10.1186/s40359-018-0241-4
Heritage B., Pollock C., Roberts L, (2015), Confirmatory Factor Analysis of Warr, Cook, and Wall’s (1979) Job Satisfaction Scale, Australian Psychological Society, 50:122-129. https://doi.org/10.1111/ap.12103
Charalambous A., Raftopoulos V., Talias M., (2012), The confirmatory factor analysis of the job diagnostic survey: the oncology nursing setting, Journal of Nursing Management, 21(2):273-282. http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-2834.2012.01386.x
Αλεξιάς Γ., Αναγνωστόπουλος Φ., Πιλάτης Ι., (2010), Επαγγελματική εξουθένωση και ικανοποίηση από την εργασία, του ιατρικού προσωπικού δημόσιου νοσοκομείου των Αθηνών, Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 131:109-136. https://doi.org/10.12681/grsr.83
Collins J., Prue L., Leathy-Gross K., Fuglestad S., (1998), Mammographic Technologist Job Satisfaction: What Radiologists need to know-Results of a Large National Survey, Radiology, 207(2):473-480. https://doi.org/10.1148/radiology.207.2.9577497
Alexopoulos E., Argyriou E., Bourna V., Bakoyannis G., (2015), Reliability and Validity of the Greek Version of the Job Content Questionnaire in Greek Health Care Workers, Safety and Health at Work, 6(3):233-239. http://dx.doi.org/10.1016/j.shaw.2015.02.003
Stansfeld S., Shipley M., Head J., Fuhrer R., Kivimaki M., (2013), Work Characteristics and Personal Social Support as Determinants of Subjective Well-Being, PLOSone, 8(11):e81115. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0081115
Santos K, Araújo T., Carvalho F., Karasek R., (2017), The job content questionnaire in various occupational contexts: applying a latent class model, BMJOpen, 7(5):e013596. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2016-013596
De Spiegelaere S., Van Gyes G., Vandekerckhove S., Van Hootegem G., (2012), Job Design and Innovative Work Behavior: Enabling Innovation Through Active or Low-Strain Jobs?, SSRN. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2158618
Karasek R., Brisson C., Kawakami N., Houtman I., Bongers P., (1998), The Job Content Questionnaire (JCQ): An Instrument for Internationally Comparative Assessments of Psychosocial Job Characteristics, Journal of Occupational Health Psychology, 3(4):322-355. https://doi.org/10.1037//1076-8998.3.4.322
Li J., Yang W., Liu P., Xu Z., Cho S., (2004), Psychometric Evaluation of the Chinese (Mainland) Version of Job Content Questionnaire: A Study in University Hospitals, Industrial Health, 42(2):260-267. https://doi.org/10.2486/indhealth.42.260
Raftopoulos V., Savva N., Papadopoulou M., (2011), Safety Culture in the Maternity Units: a census survey using the Safety Attitudes Questionnaire, BMC Health Services Research, 11:238. https://doi.org/10.1186/1472-6963-11-238
American Psychological Association, (2012), Gender and Stress. https://www.apa.org/news/press/releases/stress/2010/gender-stress
Trivellas P., Reklitis P., Platis C., (2013), The effect of job related stress on employees’ satisfaction: A survey in Health Care, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 73:718-726. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.02.110
Khalatbari J., Ghorbanhiroudi S, Firouzbakhsh M., (2013), Correlation of Job Stress, Job Satisfaction, Job Motivation and Burnout and Feeling Stress, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 84:860-863. http://dx.doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.06.662
Bondevik GT., Hofoss D., Holms-Hansen E., Deilkås E., (2014), The safety attitudes questionnaire – ambulatory version: psychometric properties of the Norwegian translated version for the primary care setting, BMC Health Services Research, 14:139. https://doi.org/10.1186/1472-6963-14-139
Jelastopulu E., Tsouvaltzidou T., Vangeli E., Messolora F., Detorakis J., Alexopoulos E., (2013), Self-reported Sources of Stress, Job Satisfaction and Quality of Care in Professional Hospital Nurses in West-Greece, Nursing and Health 1(1):1-9. http://dx.doi.org/10.13189/nh.2013.010101
Zangaro G., Soeken K., (2007), A Meta-Analysis of Studies of Nurses’ Job Satisfaction, Research in Nursing & Health, 30:445–458. https://doi.org/10.1002/nur.20202
Niedhammer I., (2002), Psychometric properties of the French version of the Karasek Job Content Questionnaire: a study of the scales of decision authority, psychological demands, social support, and physical demands in the GAZEL cohort, International Archives of Occupational and Environmental Health, 75:129–144. https://doi.org/10.1007/s004200100270
Eum K., Li J., Jhun H., Park J., Tak S., Karasek R., Cho S., Psychometric properties of the Korean version of the job content questionnaire: data from health care workers, International Archives of Occupational and Environmental Health, 80(6):497–504. https://doi.org/10.1007/s00420-006-0156-x
Ploussi A., Efstathopoulos E., (2016), Importance of establishing radiation protection culture in Radiology Department, World Journal of Radiology, 8(2):142-147. https://doi.org/10.4329/wjr.v8.i2.142