Θεατρικά προσωπεία από τη Ρόδο ως πλαστικός διάκοσμος σε χρηστική κεραμική — Ι

Δήμα, Ε. -Ε. Τσακανίκα, Θεατρικά προσωπεία από τη Ρόδο ως πλαστικός διάκοσμος σε χρηστική κεραμική — Ι, ΕΥΛΙΜΕΝΗ 17-18 (2016-2017), 45-86
Δημοσιευμένα: Dec 31, 2017
DOI: https://doi.org/10.12681/eul.32826
Ευαγγελία Δήμα
Ελένη Τσακανίκα
Περίληψη

Theatrical masks from Rhodes as a plastic decoration in utilitarian pottery. Rescue excavations in the city of Rhodes during the last decades have brought to light numerous theatrical masks, which were used as relief decoration on pottery, specifically on the high pedestals and the supports of the Hellenistic braziers. This paper focuses on 74 terracotta theatrical masks and a mould. They can be divided in two groups based on their typology: (a) characteristic figures of the New Comedy and (b) Dionysian context (Dionysus, Pan, Silenes and Satyrs). Portable braziers were common cooking vessels, of which the manufacture has been dated from the second to the end of the first century B.C. Despite their wide distribution from Asia Minor and the islands of the Aegean Sea to Egypt, and from Syro-Palestine to South Italy and Sicily, scholars assume that their origin is from the islands of the Aegean Sea.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΑΡΘΡΑ

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στην Ευλιμένη διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, παραχωρώντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στην Ευλιμένη μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς, χωρίς δικαίωμα τροποποίησης (δημιουργία παράγωγου έργου), με αναφορά στο συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση. Η Μεσογειακή Αρχαιολογική Εταιρεία διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαράγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και να χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στην Ευλιμένη σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή, είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει, ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Ευλιμένη, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση της Μεσογειακής Αρχαιολογικής Εταιρείας, και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή της περίληψης τους με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Ακαμάτης, Μ.Ι. 1993. Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα. Αθήνα: Τ.Α.Π.Α.
Αχειλαρά, Λ. 2006. Η κοροπλαστική της Λέσβου. Μυτιλήνη: Υπουργείο Πολιτισμού – Κ΄ Ε.Π.Κ.Α.
Γιαννικουρή, Α. (επιμ.) 2013. Όλβιος Άνερ. Μελέτες στη μνήμη του Γρηγόρη Κωνσταντινόπουλου. Ρόδος – Αθήνα: ΥΠ.ΠΟ.Α. – Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αιγαιακών Σπουδών.
Γιαννικουρή, Α., Β. Πατσιαδά και Μ. Φιλήμονος 1989. «Ταφικά σύνολα από τις νεκροπόλεις της αρχαίας Ρόδου», στο Α΄ Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Δεκέμβρης 1986, Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 56-94.
Γιαννικουρή, Α., Β. Πατσιαδά και Μ. Φιλήμονος 1990. «Χρονολογικά προβλήματα γραπτής κεραμικής από τη Ρόδο», στο Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, Αθήνα: Υπουργεία Πολιτισμού και Αιγαίου, Νομαρχία Δωδεκανήσου – Δήμος Ρόδου, 172-184.
Δήμα, Ε. και Ε. Τσακανίκα 2018, «Ροδίων θεατρικά: προσωπεία και ειδώλια ηθοποιών», Δωδεκανησιακά Χρονικά, Τόμος ΚΗ΄, Ρόδος: Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 103-127.
Δρελιώση, Α. 1991. «Οδός Βύρωνος και Καναδά (οικ. ΑΒΕΤΕ Κ. Κωσταρίδη)», ΑΔ 46, Β΄2 Χρονικά, 445-449.
Εγγλέζου, Μ. 2005. Ελληνιστική κεραμική Κρήτης, κεντρική Κρήτη. Αθήνα: ΤΑΠΑ.
Ζερβουδάκη Η. 1978. «Νέο Νεκροταφείο», ΑΔ 33, Β΄1 Χρονικά, 396-406.
Ζωγράφου, Η. 2017. «Θεατρικά ειδώλια και προσωπεία», στο Π. Αδάμ-Βελένη, Η. Ζωγράφου, Α. Κουκουβού, Ου. Πάλλη και Ε. Στεφανή (επιμ.), Ειδώλιο, ένας μικρόκοσμος από πηλό, Θεσσαλονίκη: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, 158-162.
Κακριδής, Φ. 2013. Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία, Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία. Αθήνα: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών.
Κατσιώτη, Α. 2017. The lamps of late antiquity from Rhodes, 3rd-7th centuries AD. Oxford: Archaeopress.
Κόλλια, Ε.-Ι. 2006. Ελληνιστική Κεραμική από τη Νάξο. Αθήνα: Τ.Α.Π.Α.
Μιχαηλίδου-Νικολάου, Ι. 1990. «Μαγειρικά σκεύη από την Κύπρο και η χρονολόγησή τους», στο Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική. Αθήνα: Υπουργεία Πολιτισμού και Αιγαίου, Νομαρχία Δωδεκανήσου – Δήμος Ρόδου, 185-186.
Μπαϊράμη, Κ. 2012. Η μεγάλη ροδιακή πλαστική των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή. Αθήνα. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Παπαχριστοδούλου, Ι. 1979. «Έργα Ο.Τ.Ε. βόρεια από το οικόπεδο αδελφών Αντώνογλου», ΑΔ 34, Β΄2 Χρονικά, 411-448.
Παπαχριστοδούλου, Ι. 1993. Αρχαία Ρόδος – 2400 χρόνια. Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού ΚΒ΄ ΕΠΚΑ.
Πατσιαδά, Β. 1983. «Κεραμική του τύπου της ‘Δυτικής Κλιτύος’ από τη Ρόδο», ΑΔ 38, Μελέτες, 105-210.
Πατσιαδά, Β. 2013. «Συμβολή στη μελέτη της ελληνιστικής ταφικής αρχιτεκτονικής», στο Γιαννικουρή 2013, 47-77.
Ρωμιοπούλου, Κ. 2017. «Άκανθος. Ειδώλια από το νεκροταφείο της παραλιακής ζώνης», στο Π. Αδάμ-Βελένη, Η. Ζωγράφου, Α. Κουκουβού, Ου. Πάλλη και Ε. Στεφανή (επιμ.) Ειδώλιο, ένας Μικρόκοσμος από Πηλό. Θεσσαλονίκη: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, 86-90.
Τριανταφυλλίδης, Π. και W. Hoepfner 2013. «Αρχαίες οικίες στη Ρόδο», στο Γιαννικουρή 2013, 107-120.
Φατούρου Κ. 1963. «Αρχαιότητες και Μνημεία Δωδεκανήσου», ΑΔ 18, Β΄2 Χρονικά, 322-327.
Χατζηδάκης, Ι.Π. 2000. «Όψοποιικά σκεύη από τη Δήλο», στο Ε' Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, Πρακτικά. Αθήνα: Τ.Α.Π.Α, 115-130.
Χατζηδάκης, Ι.Π. 2003. Δήλος (Οδηγός). Αθήνα: ΟΛΚΟΣ.
Χατζηδάκης, Ι.Π. 2004α. «Ειδωλιόμορφα σκεύη από τη Δήλο», στο ΣΤ' Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, Πρακτικά, Αθήνα: Τ.Α.Π.Α, 367-392.
Χατζηδάκης, Ι.Π. 2004β. «Τα μαγειρικά σκεύη στους αρχαίους Έλληνες κωμωδιογράφους και στη Δήλο», στο ΣΤ' Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, Πρακτικά, Αθήνα: Τ.Α.Π.Α, 641-654.
Besques, S. 1963. Les terres cuites Grecques. Paris: Presses Universitaires de France.
Besques, S. 1971. Catalogue raisonné des figurines et reliefs en terre cuite Grecs, Etrusques et Romains. Vol. Ι. Paris: Editions de Musées Nationaux.
Besques, S. 1992. Catalogue raisonné des figurines et reliefs en terre cuite Grecs, Etrusques et Romains. Paris.
Bieber, M. 1961. The History of the Greek and Roman Theater. Princeton New Jersey: Princeton University Press.
Bernabὸ Brea, L. 2002. Terracotte teatrali e buffonesche della Sicilia orientale e centrale. Palermo: Mario Grispo.
Breccia, E. 1930. Monuments de l’Égypt Greco-Romaine. Vol. II, Bergamo: Officine dell’ Istituto Italiano d’ Arti Grafiche.
Bruneau, P. 1980. “Aperçu sommaire sur la c̣ramique hellénistique”, Annales Litteraires de l’Universite de Bensacon, 242, C.R.H.A., 36, Paris, 9-13.
Conze, A. 1890. “Griechische Kohlenbecken”, JdI 5, 118-141.
Didelot, O. 1997. “Réchauds d’époque hellénistique. La diffusion des signatures, Le moulage en terre cuite dans l’antiquité. Création et production dérivée, fabrication et diffusion”, στο A. Muller (επιμ.), Actes du XVIII e Colloque du Centre de Recherchés Archéologiques, Lille III, 7-8 déc. 1995, 375-396.
Didelot, O. 1998. Réchauds hellénistiques du musée Gréco-romain d՚Alexandrie: importations et productions locales, BCH Suppl. 33.
Didelot, O. 2000. “Réchauds à foyer ouvert de la Maison des sceaux de Délos”, στο Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, Πρακτικά, Αθήνα: Τ.Α.Π.Α., 137-144.
Filimonos, M. και V. Patsiada 2018. “…. οὔσης τῆς πόλεως θεατροειδοῦς…. Αncient testimonies and excavation finds from Rhodos”, στο Τheatroeideis l’immagine della città, la città delle immagini, Roma: Quasar di Severino Tognon, 67-88.
Fischer, J., T. Schreiber και E. Sieglin 1994. Griechisch-roemische Τerrakotten aus Aegypten: die Sammlungen Sieglin und Schreiber, Dresden, Leipzig, Stuttgart, Tübingen. Tuebingen.
Furtwängler, A. 1891. “Zu den Köpfen der griechischen Kohlenbecken”, Jdl 6, 110-124.
Goldberg, S. 1980. The Making of Menander’s Comedy. Berkley: University of California Press.
Green, R.1994. Theatre in Ancient Greek Society. Routledge: London and New York.
Green, R. και E. Handley 1998. Εικόνες από το αρχαίο ελληνικό θέατρο (μτφ. Μ. Μάντζιου). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.
Hamdorf, F.W. 2014. Die Figuerlichen Terrakotten der Staatlichen Antikensammlungen München. Band II. Lindenberg: Kunstverlag J. Fink.
Kim, H. 2012. Απεικονίσεις των ξένων στην ελληνική πλαστική και μικροτεχνία: Σκύθες, Πέρσες, Γαλάτες και Νέγροι από τον 6ο έως τον 1ο αι. π.Χ. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Le Roy, Ch. 1961. “Réchauds déliens”, BCH 85, 474-500.
Leonard, M. 1973. “Braziers in the Bodrum Muséum”, AJA 77, 19-25.
Mayence, F. 1905. “Fouilles de Délos. Les réchauds enter recuite”, BCH 29, 373-404.
McDonald και Walton (επιμ.) 2011. Οδηγός για το Αρχαίο Ελληνικό και Ρωμαϊκό Θέατρο (μτφ. Β. Λιαπής). Αθήνα.
Morelli, D. 1959. I culti in Rodi, Studiclassici e orientali. vol. VIII. Pisa: Libreria Gollardica Editrice.
Ondréjovâ, I. 1974. “Braziers”, στο J. Bouzek (επιμ.) Anatolian Collection of Charles University, Kyme I, Praha: Universita Karlova, 85-87.
Pollitt, J.J. 2006. Η τέχνη στην ελληνιστική εποχή (μτφ. Α. Γκαζή). Αθήνα.
Poulsen, V. 1949. Catalogue des terres cuites Grecques et Romaines, Copenhague. Denmark: Glyptotheque Ny Carlsberg.
Roger Edwards, G. 1975. Corinth VII. 3: Corinthian Hellenistic Pottery. Princeton, New Jersey: The American School of Classical Studies at Athens.
Rotroff, S.I. 2006. The Athenian Agora XXXIII, Hellenistic pottery the plain wares. Princeton: The American School of Classical Studies at Athens.
Sahin, M. 2003. Hellenistische Kohlebecken mit figürlich verzierten Attaschen aus Knidos, Knidos Studien, Band III, Möhnesse: Bibliopolis.
Sahin, M. 2004. “Hellenistische Kohlebecken aus Knidos”, στο ΣΤ' Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, Πρακτικά. Αθήνα: Τ.Α.Π.Α., 289-296.
Siebert, G. 1970. “Les réchauds”, Délos XXVII. Paris, 267-276.
Thompson, D.B. 1963. Troy. The Terracotta Figurines of the Hellenistic Period. Princeton.
Van Gelder, H. 1900. Geschichte der alten Rhodier. Den Haag: M. Nijhoff.
Walton, M.J. και P.D. Arnott 1996. Menander and the making of comedy. Westport: Greenwood.
Webster, T.B.L. 1995. Monuments illustrating New Comedy. vol. I, II. London: Institute of Classical Studies.