Ετυμολογικαί διασαφήσεις

Περίληψη

Ο συγγραφέας εξετάζει την ετυμολογική προέλευση των λέξεων κύρ, πούλε͜ια, μοῦργος, μανούρι, τα τοπωνύμια Καλαμ(μ)άτα, Καισαριανή, Χασιά και την αλλαγή του αριθμού των παλαιών τοπωνυμίων Ἀθῆναι, Θῆβαι, Πάτραι. Για το κύρ υποστηρίζει ότι συνδέεται με την κλητική κύρι που επεκτείνεται αναλογικά στην ονομαστική. Ο τύπος πούλε͜ια οφείλεται σε αναλογία από το πλειάς με αποβολή ληκτικού -ς μέσω του διαλεκτικού τύπου πιλει͜ά > πουλε͜ιά (με ανάπτυξη επενθετικού φωνήεντος και αναβιβασμό του τόνου κατ΄ αναλογία προς τα πούλλα (= κότα) ή πούλλ͜ια (= κλώσσα). Η λέξη μοῦργος  ετυμολογείται από το μούργα από όπου προκύπτει αρχικά ο τύπος μουργός (= γκρίζος) και κατόπιν ο τύπος μοῦργος με αναβιβασμό του τόνου κατά το μαῦρος. Το μανούρι συνδέεται με το επίθετο μανός και χρησιμοποιήθηκε αντί της φράσης μανός τυρός. Από τα τοπωνύμια Καλαμάτα, Καισαριανή και Χασιά το πρώτο ετυμολογείται από το Καλομμάτα με υποχωρητική αφομοίωση ενώ το δεύτερο σχετίζεται με το επίθετο καισαριανός (= αυτός που ανήκει στον Καίσαρα). Από  το επίθετο χάσιος – χασία – χάσιον πιθανώς ετυμολογείται και το τοπωνύμιο Χασία και Χασι͜ά. Για τους τύπους Ἀθήνα, Θήβα, Πάτρα ο συγγραφέας εκτιμά ότι προήλθαν από φράσεις όπως: τὴν πόλιν Ἀθήνας, τὴν χώραν Θήβας κλπ. όπου οι τύποι Ἀθήνας, Θήβας, επανερμηνεύθηκαν ως γενικές ενικού οδηγώντας στον σχηματισμό αντίστοιχων ονομαστικών (δηλ. τὰς Ἀθήνας > τῆς Ἀθήνας > ἡ Ἀθήνα).