Σύκον, συκοφάντης καὶ παράγωγα

Περίληψη

Ο συγγραφέας με αφορμή παλαιότερη μελέτη του για την σημασία της λέξης συκοφάντης ασχολείται με την σημασία των παράγωγων λέξεων σύκον, συκολογῶ, συκοφαντῶ και συκάζω. Η συζήτηση ξεκινά από την υπόθεση ότι η λέξη συκοφάντης έχει θρησκευτικό – λατρευτικό νόημα (πβ. ἱεροφάντης, ὀργιοφάντης) και δηλώνει αυτόν που αποκαλύπτει το ιερό σύκο των θεών. Κατά τον συγγραφέα, η λέξη σῦκον (πέραν της γνωστής σημασίας) δηλώνει επίσης τα γεννητικά όργανα και των δύο φύλων. Με ανάλογο τρόπο, υποστηρίζει ότι όλες οι λέξεις της συγκεκριμένης ομάδας είχαν αντίστοιχο περιεχόμενο. Η σημασία επιβιώνει σε νεοελληνικές διαλεκτικές ποικιλίες (Μακεδονία, Ρόδος, Πόντος), αλλά και σε ευρωπαϊκές γλώσσες (Ιταλική, Γερμανική). Παρομοίως, το ρήμα συκολογῶ (= συλλέγω σύκα) σημαίνει επίσης ασχολούμαι με τα γεννητικά μόρια, το συκοφαντῶ είχε την σημασία «κνίζω ερωτικώς» και το συκάζω την σημασία «ερωτοτροπώ». Οι σημασιολογικοί αυτοί συσχετισμοί βασίζονται σε χωρία κωμικών ποιητών (Αριστοφάνης, Στράττις, Πλάτων) και αρχαίων λεξικογράφων (Ησύχιος, Σούδα).