Deux tours Turques de Thessalonique

Περίληψη

Στο άρθρο αυτό γίνεται προσπάθεια νά χρονολογηθούν μέ ακρίβεια ό Λευκός Πύργος καί δ Πύργος τού Τριγωνίου (Πύργος τής 'Αλύσεως). Για το λόγο αύτό, έγιναν νέα σχέδια των δυο μνημείων, μέ άδεια τής ’Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (Εφορεία Βυζαντινών ’Αρχαιοτήτων).

Ό εσωτερικός χώρος τού Λευκού Πύργου μάς έπιτρέπει νά τον συγκρίνουμε μέ τούς πιο σημαντικούς πύργους τού οχυρού τού Ρούμελη Χισάρ καί τούς πύργους τού Γεντί Κουλέ, τού δχυροΰ πού κτίστηκε κοντά στή Χρυσή Πύλη στήν Κωνσταντινούπολη. Σημειώνουμε ιδιαίτερα δτι ή έσωτερική διαρρύθμιση καί το άμυντικό σύστημα διαφέρουν έντελώς από τούς μεγάλους πύργους τής Δύσης τού 13ου αί. ’Αντίθετα, δέν φαίνεται νά υπήρχε καμία πρόβλεψη για, πυροβόλα όπλα. Οί παρατηρήσεις αυτές συνηγορούν στή χρονολόγηση τού Λευκού Πύργου στά μέσα τού 15ου αΐ., χωρίς νά είναι δυνατό νά λεχθεί άν είναι προγενέστερος (μεταξύ 1430 καί 1450) ή λίγο μεταγενέστερος τών μνημείων μέ τά όποια συγκρίθηκε. Καταλήγου με επίσης στό συμπέρασμα ότι περιβαλλόταν, ήδη άπό τήν έποχή τής κατασκευής του, άπό ένα χαμηλό περίβολο· ή επιγραφή τού 1530 πού βρισκόταν στό Λευκό Πύργο άναφερόταν προφανώς σέ μία επισκευή αύτου τού περιβόλου.

Άντιθέτως ό Πύργος τού Τριγωνίου είχε ειδικά διαμορφωθεί γιά πυροβόλα όπλα (ύπαρξη ένός πυριτοδοποιείου, κρύπτης). Πρέπει νά ληφθεΐ υπόψη τό άμυντικό του σύστημα: τό πάχος τών τοίχων, ό συμπαγής πύργος σέ μεγάλο μέρος τού υψους του, ό περιφερειακός διάδρομος γιά τήν κυκλοφορία. Ή έλλειψη άνάλογων πύργων στή ΝΑ Ευρώπη δυσχεραίνει μία άκριβή χρονολόγηση τού πύργου, άλλα δέν μπορεί νά είναι προγενέστερος τών άρχών τού 16ου αί. Δέν μπορεί όμως νά αποκλειστεί καί ή περίπτωση νά φτάνει μέχρι τό τελευταίο τέταρτο τού αιώνα αυτού καί νά συνδέεται ή κατασκευή του μέ τις συνέπειες τής ναυμαχίας τής Ναυπάκτου.