Διερευνώντας την ιστορική εξέλιξη της έννοιας της πρόβλεψης στη Φυσική Υψηλών Ενεργειών

PDF
Δημοσιευμένα: May 22, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/nef.40991
Γρηγόρης Πανουτσόπουλος
Ινστιτούτο Ιστορίας της Επιστήμης, Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης
Περίληψη

Η έννοια της πρόβλεψης υπήρξε ανέκαθεν θεμέλιος λίθος της Φυσικής, ενώ πολυάριθμες φιλοσοφικές μελέτες έχουν εστιάσει και συζητήσει την επιστημολογική της σημασία. Λίγες όμως έχουν εστιάσει στον δυναμικό ρόλο που διαδραματίζει η πρόβλεψη στην επιστημονική πρακτική και στις μεταβολές που υφίσταται ο ρόλος της σε διαφορετικά ιστορικά πλαίσια. Κύριος στόχος αυτού του άρθρου είναι να ιστορικοποιήσει τη μεταβαλλόμενη επιστημολογική σημασία και τον χαρακτήρα της πρόβλεψης στη Φυσική Υψηλών Ενεργειών (ΦΥΕ), οι οποίοι επηρεάζονται σημαντικά από τη σχέση μεταξύ θεωρίας, πειραματισμού και επιστημονικών οργάνων. Θα επικεντρωθούμε σε τρία διαφορετικά επεισόδια από την ιστορία της ΦΥΕ: την ανακάλυψη των ασθενών ουδέτερων ρευμάτων το 1973, σε μια εποχή που το Καθιερωμένο Πρότυπο δεν είχε ακόμη την αποδοχή και το κύρος που θα αποκτούσε στη συνέχεια εντός της πειραματικής κοινότητας· την ανακάλυψη των μποζονίων W και Z το 1983, όταν το Καθιερωμένο Πρότυπο είχε πλέον παγιωθεί ως η κυρίαρχη θεωρία στη ΦΥΕ· και τέλος, τον σχεδιασμό του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) κατά τη δεκαετία του 1980 και του 1990, που ακολούθησε μια σχετικά ανεξάρτητη πορεία από τη θεωρία και από συγκεκριμένες προβλέψεις. Μέσα από τα παραπάνω ιστορικά παραδείγματα θα εξετάσουμε τον ρόλο των προβλέψεων στις διαδικασίες ανακάλυψης, στην κατασκευή των υποδομών της ΦΥΕ, καθώς και στη διαμόρφωση και υλοποίηση της επιστημονικής πολιτικής οργανισμών Επιστήμης Μεγάλης Κλίμακας, όπως το CERN.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Articles
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
P. H. BEAUCHEMIN: “Autopsy of measurements with the ATLAS detector at the LHC”, Synthese 194:2 (2017), 275-312.
S. G. BRUSH: Making 20th Century Science: How Theories Became Knowledge. Oxford, Oxford University Press, 2015.
M. CARRIER: “Prediction in context: On the comparative epistemic merit of predictive success”, Studies in History and Philosophy of Science 45 (2014), 97-102.
CERN: “Search for Top Quark Succeeds at CERN”, CERN Press Release, 4 July 1984, PR 07.84.
CERN: “The LHC”, CERN Press Release, PR. 24.89 (1989).
CERN: “Proceedings of the Large Hadron Collider Workshop”, Aachen, Germany, 4–9 October, CERN90–10 (1990).
CERN: “CERN Council Holds Special Session on the LHC Project”, CERN Press Release, 19 December 1991, PR 10.91.
M. CHALMERS: “Lessons from LEP: An interview with Herwig Schopper”, https://cerncourier.com/a/lessons-from-lep/ , (Accessed: 24 January 2022).
D. CUNDY and C. SUTTON: Gargamelle: the tale of a giant discovery, CERN Courier 49:7 (2009), 25-27.
P. DARRIULAT: “The W and Z Particles: A Personal Recollection”, CERN Courier 44:3 (2004).
L. DI LELLA & C. RUBBIA: “The Discovery of the W and Z Particles”, στο 60 Years of CERN Experiments and Discoveries, επιμ. H. Schopper και L. Di Lella, Hackensack, NJ, World Scientific, 2015, 137–163.
H. DOUGLAS & P. D. MAGNUS: “State of the Field: Why Novel Predictions Matter”, Studies in History and Philosophy of Science 44 (2013), 580-589.
ECFA-CERN: “Workshop on Large Hadron Collider in the LEP Tunnel”, Proceedings, 21-27 March 1984, Lausanne, Switzerland, CERN-84-10-V-1 (1984).
H. FAISSNER: “Weak Neutral Currents Unveiled”, στο New Phenomena in Lepton-Hadron Physics, επιμ. D. E. C. Fries και J. Wess, NATO Advanced Study Institutes Series, 49 (1979), 371-432.
P. GALISON: “How the first neutral-current experiments ended”, Rev. Mod. Phys. 55 (1983), 477-506.
P. GALISON: How Experiments End. Chicago, University of Chicago Press, 1987.
P. GALISON: Image and Logic: A Material Culture of Microphysics. Chicago, University of Chicago Press, 1997.
W. J. GONZALEZ: “Scientific Prediction in the Beginning of the “Historical Turn”: Stephen Toulmin and Thomas Kuhn”, Open Journal of Philosophy 3:2 (2013), 351-357.
D. HAIDT: “The discovery of the weak neutral currents”, CERN Courier 44:8 (2004), 21-24.
D. HAIDT: “The Discovery of Weak Neutral Currents”, στο 60 Years of CERN Experiments and Discoveries, επιμ. H. Schopper και L. Di Lella, Hackensack, NJ, World Scientific, 2015, 137-163.
F. J. HASERT et al.: “Observation of Neutrino-Like Interactions Without Muon or Electron in the Gargamelle Neutrino Experiment”, Phys. Lett. 46B (1973), 138-140.
P. K. KABIR (επιμ.): The Development of Weak Interaction Theory. New York, Gordon and Breach, 1963.
K. KARACA: “A case study in experimental exploration: exploratory data selection at the Large Hadron Collider”, Synthese 194 (2017), 333–354.
J. KRIGE: “Distrust and Discovery: The Case of the Heavy Bosons at CERN”, Isis 92:3 (2001), 517–540.
L. LEDERMAN: “Conclusions and Future Perspectives”, στο Proceedings of the Third Topical Workshop on Proton-Antiproton Collider Physics, Rome, 12–14 January 1983, CERN Yellow Report 83–04, CERN-83–04 (1983).
R. NORTHCOTT: “Big data and prediction: Four case studies”, Studies in History and Philosophy of Science 81 (2020), 96-104.
A. PAIS & S. TREIMAN: “How Many Charm Quantum Numbers Are There?”, Physical Review Letters 35:23 (1975), 1556.
G. PANOUTSOPOULOS & T. ARABATZIS: “CERN’s Balancing Act Between Unity and Disunity: The ‘Sister Experiments’ UA1 and UA2 and CERN’s First Nobel Prize”, Phys. Perspect. 23 (2021), 181–201.
G. PANOUTSOPOULOS & K. GAVROGLU: “From Big Science to Bigger Science: Preparing for the LHC”, στο Big Science in the 21st Century: Economic and Societal Impacts, επιμ. P. Charitos, T. Arabatzis, H. Cliff, G. Dissertori, J. Forneris, J. L. Yin, Bristol, IOP Publishing, 2023.
D. PERKINS: “Gargamelle and the Discovery of Neutral Currents”, στο The Rise of the Standard Model: Particle Physics in the 1960s and 1970s, επιμ. L. Hoddeson, L. Brown, M. Riordan, και M. Dresden, Cambridge, Cambridge University Press, 1997, 428–446.
D. PERKINS: “Neutral currents”, CERN Courier 43 (2003), 15-19.
A. PICKERING: “Against putting the phenomena first: The discovery of the weak neutral current”, Studies in History and Philosophy of Science 15:2 (1984a), 85–117.
A. PICKERING: Constructing Quarks: A Sociological History of Particle Physics. Chicago, University of Chicago Press, 1984b.
W. SULLIVAN: “Physicists may have tracked last quark to lair”, New York Times, 25 June 1984.
K. STALEY: The Evidence for the Top Quark: Objectivity and Bias in Collaborative Experimentation. Cambridge, Cambridge University Press, 2004.
P. WATKINS: Story of the W and Z. Cambridge, Cambridge University Press.
S. WEINBERG: “The limits of reductionism”, Nature 331 (1988), 475–476.