Η κλιματική κρίση στις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες: Κυρίαρχες τάσεις της περιόδου 2009-2020

PDF
Δημοσιευμένα: Nov 23, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/afiinmec.31744
Λέξεις-κλειδιά:
κλιματική κρίση media monitoring ανάλυση περιεχομένου πλαισίωση καθορισμός θεματολογίας
Μιχάλης Ταστσόγλου
Πανεπιστήμιο ΕΚΠΑ
Λυδία Αβράμη
Σταμάτης Πουλακιδάκος
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Νίκος Δεμερτζής
Περίληψη

Η κλιματική κρίση είναι φαινόμενο παγκόσμιο, αεί παρόν και επιτεινόμενο. Οι συνέπειές της είναι ορατές σχεδόν σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά στη δημόσια σφαίρα εκπροσωπείται δυσανάλογα, τουλάχιστον ως προς τη σημασία και τη δριμύτητά της. Στο πλαίσιο της Δράσης «Διερεύνηση των ευρύτερων επιπτώσεων των δράσεων μετριασμού των εκπομπών στην οικονομία, στην κοινωνία και στο περιβάλλον» του έργου «Εθνικό Δίκτυο για την Κλιματική Αλλαγή και τις επιπτώσεις της» διεξήχθη έρευνα ποσοτικής ανάλυσης περιεχομένου σε ειδησεογραφικές ιστοσελίδες. Σκοπός της έρευνας ήταν να καταγράψει και να αναλύσει τη δεκαετή δημοσιογραφική κάλυψη του ζητήματος εστιάζοντας σε δύο ερευνητικά ερωτήματα: το βαθμό που η κλιματική αλλαγή εντάσσεται στην θεματολογία των ΜΜΕ και τη σύνδεση μεταξύ δημοσιογραφικής κάλυψης κι επικρατουσών αντιλήψεων/επιστημονικών απόψεων. Το δείγμα αποτελείται από 2.278 δημοσιεύματα της περιόδου 2009-2020 και η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση ερευνητικού πρωτοκόλλου. Η έρευνα δείχνει ότι, αν και η κάλυψη της κλιματικής αλλαγής αυξάνεται σημαντικά από το 2017 κι έπειτα, η εννοιολόγηση της κλιματικής αλλαγής φαίνεται να είναι ανεπαρκής, με την πλειονότητα των δημοσιευμάτων να μην κάνουν ρητή αναφορά στον ορισμό της, έμφαση δίνεται στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και όχι τόσο στα αίτια της, ενώ είναι ιδιαίτερα περιορισμένη η κάλυψη ζητημάτων που σχετίζονται με την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Από την άλλη, ως θετική κρίνεται η συχνή αναφορά σε ειδικούς επιστήμονες, των οποίων οι απόψεις επί της κλιματικής αλλαγής αναπαράγονται τακτικά.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Articles
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

    1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

    1. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.
                 c. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς          να    καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Banks, M. (2013). Individual responsibility for climate change. The Southern Journal of Philosophy, 51 (1), pp. 42-66. https://doi.org/10.1111/sjp.12008
Δεμερτζής, Ν. (2002). Πολιτική Επικοινωνία. Διακινδύνευση, δημοσιότητα, διαδίκτυο, Αθήνα, Παπαζήσης.
Δεμερτζής, Ν., Ταστσόγλου, Μ. και Πουλακιδάκος Σ. (2021, Οκτώβριος 8). H κλιματική αλλαγή στις ελληνικές ιστοσελίδες. Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε από https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/313802_h-klimatiki-allagi-stis-ellinikes-istoselides [τ. π. 14 Ιουλίου 2022].
Dispensa, Μ. J., and Brulle, R.J. (2003). Media’s social construction of environmental issues: Focus on global warming – a comparative study. International Journal of Sociology and Social Policy, 23 (10), pp. 74-105. https://doi.org/10.1108/01443330310790327
Dryzek, J. S., Norgaard, R. B., and Schlosberg, D. (2013). Climate-challenged society, Oxford, Oxford University Press.
Dunlap, R.E., and Marshall, B.K. (2007). Environmental sociology, in Clifton D. Bryant and Dennis L. Peck, eds, 21st century sociology: A reference handbook (pp. 329-340). Thousand Oaks, CA: Sage.
Entman, R. M. (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm. Journal of Communication, 43(4), pp. 51-58. doi: 10.1111/j.1460-2466.1993.tb01304.x
Fibieger Byskov, M. (2019, Ιανουάριος 10). Climate change: Focusing on how individuals can help is very convenient for corporations. The Conversation. Ανακτήθηκε από https://theconversation.com/climate-change-focusing-on-how-individuals-can-help-is-very-convenient-for-corporations-108546 [τ. π. 14 Ιουλίου 2022].
Ford, J. D., and King, D. (2015). Coverage and framing of climate change adaptation in the media: A review of influential North American newspapers during 1993-2013. Environmental Science & Policy, 48, pp. 137-146. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2014.12.003
Fremstad, A., and Paul, M. (2022). Neoliberalism and climate change: How the free-market myth has prevented climate action. Ecological Economics, 197. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2022.107353
Frondel, M., Simora, M., and Sommer, S. (2017). Risk perception of climate change: Empirical evidence for Germany. Ecological Economics, 137, pp. 173-183. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2017.02.019
Gavin, N. T., Leonard-Milsom, L., and Montgomery, J. (2011). Climate change, flooding and the media in Britain. Public Understanding of Science, 20(3), pp. 422-438. https://doi.org/10.1177/0963662509353377
Gkiouzepas, G. (2015). Policy networks for climate change- The case of Greece: The coverage of climate change in Greek quality press, 2001-2008. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ανακτήθηκε από https://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/36858?lang=el#page/1/mode/2up [τ. π. 14 Ιουλίου 2022].
Howell, R. A., Capstick, S., and Whitmarsh, L. (2016), Impacts of adaptation and responsibility framings on attitudes towards climate change mitigation. Climatic Change, 136, pp. 445–461. https://doi.org/10.1007/s10584-016-1627-z
Iyengar, S. (1991). Is anyone responsible?, Chicago, IL, University of Chicago Press.
Klein, N. (2008). The shock doctrine: The rise of disaster capitalism, New York, Metropolitan Books.
Κοροβέση, Α., Μεταξά, Κ., Τουλουπάκη, Ε. and Χρυσόγελος, Ν. (2017). Ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα: Προτάσεις κοινωνικής καινοτομίας για την αντιμετώπιση του φαινομένου, Θεσσαλονίκη, Χάινριχ Μπελ Ελλάδας. Ανακτήθηκε από https://gr.boell.org/sites/default/files/energeia_final.pdf [τ. π. 12 Αυγούστου 2022].
Leichenko, R. and O’Brien, K. (2019). Climate and Society. Transforming the Future, Cambridge, Polity.
Lester, L. (2010), Media and Environment, Cambridge, Polity.
Levermann, A. (2019, Ιούλιος 10). Individuals can’t solve the climate crisis. Governments need to step up. The Guardian. Ανακτήθηκε από https://www.theguardian.com/commentisfree/2019/jul/10/individuals-climate-crisis-government-planet-priority [τ. π. 14 Ιουλίου 2022].
Olausson, U. (2011). “We're the ones to blame”: Citizens' representations of climate change and the role of the media. Environmental Communication, 5(3), pp. 281-299. http://dx.doi.org/10.1080/17524032.2011.585026
Olausson, U., and Berglez, P. (2014). Media research on climate change: Where have we been and where are we heading?. Environmental Communication, 8(2), pp. 139-141. http://dx.doi.org/10.1080/17524032.2014.910330
Πλειός, Γ. (2011). Η κοινωνία της ενημέρωσης, Αθήνα, Καστανιώτης.
Pollin, R. (2019). Advancing a viable global climate stabilization project: Degrowth versus the green new deal. Review of Radical Political Economics, 51(2), pp. 311–319. https://doi.org/10.1177/0486613419833518
Πουλακιδάκος, Σ. (2013). Προπαγάνδα και δημόσιος λόγος: Η παρουσίαση του μνημονίου από τα ελληνικά ΜΜΕ, Αθήνα, Da Vinci.
Poberezhskaya, M. (2014). Media coverage of climate change in Russia: Governmental bias and climate silence. Public Understanding of Science, 24(1), pp. 96-111. https://doi.org/10.1177/0963662513517848
Rickard, L. N., Yang, Z. J., Seo, M. and Harrison, T. M. (2014). The role of individual responsibility in systematic processing of climate change information. Global Environmental Change, 26, pp. 39-52. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2014.03.010
Riffe, D., Lacy, S., Watson, B. R., and Fico, F. (2019), Analyzing media messages: Using quantitative content analysis in research, fourth edition, New York, Routledge.
Semenza, J. C., Hall, D. E., Wilson, D. J., Bontempo, B. D., Sailor, D. J., and George, L. A. (2008). Public perception of climate change: Voluntary mitigation and barriers to behavior change. American Journal of Preventive Medicine, 35 (5), pp. 479-487. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2008.08.020
Shanahan, M. (2007). Talking about a revolution: climate change and the media, London, International Institute for Environment and Development.
Smith, E. K. and Mayer, A. (2018). A social trap for the climate? Collective action, trust and climate change risk perception in 35 countries. Global Environmental Change, 49, pp. 140-153. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2018.02.014
Stephenson, D. B. (2008). Definition, diagnosis, and origin of extreme weather and climate events, στο Henry F. Diaz & Richard J. Murnane, eds, Climate extremes and society (pp. 11-23). Cambridge: Cambridge University Press.
Takahashi, B. (2010). Framing and sources: a study of mass media coverage of climate change in Peru during the VALCUE. Public Understanding of Science, 20 (4), pp. 543-557. https://doi.org/10.1177/0963662509356502
Taylor, A. L., Dessai, S., and Brunie de Bruin, W. (2014). Public perception of climate risk and adaptation in the UK: A review of the literature. Climate Risk Management, 4-5, pp. 1-16. https://doi.org/10.1016/j.crm.2014.09.001
Ταστσόγλου, Μ. (2022). Η ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού στον περί Μνημονίων Λόγο: Ανάλυση Λόγου των κυβερνητικών στελεχών, 2010-2018, Αθήνα, Παπαζήσης.
Tastsoglou, M. & Minotakis, A. (2021). News experts in the era of the coronavirus: A content analysis of Greek media. 2020 an extraordinary year in pandemic times: Academic experiences and research practices from the Balkans. Department of Balkan, Slavic and Oriental Studies, University of Macedonia, Συνέδριο, 23-24 Ιανουαρίου, 2021.