L᾽«unilinguisme» officiel de Constantinople byzantine (VIIe-XIIe s.)
Abstract
Νίκος Οικονομίδης
Η επισήμως «μονόγλωσση» βυζαντινή Κωνσταντινούπολη (7ος-12ος αι.)
Η ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ξεκίνησε με το όνειρο ενός δίγλωσσου κράτους, όπου τα Ελληνικά και τα Λατινικά θα χρησιμοποιούνταν εξίσου. Στις ανατολικές επαρχίες, όμως, η χρήση των Λατινικών υποχώρησε γρήγορα. Ωστόσο, όπως τεκμαίρεται από τις σφραγίδες, τα έγγραφα και κείμενα, όπως τα Θαύματα του αγίου Δημητρίου, σε ορισμένες περιοχές των Βαλκανίων και, βέβαια, στην Ιταλία, η χρήση δυο γλωσσών διατηρήθηκε. Στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου τα Ελληνικά χρησιμοποιούνται ευρύτατα από τη διπλωματία ως ένα είδος lingua franca.
Οι Βυζαντινοί δεν φαίνεται να προσπάθησαν να μάθουν ξένες γλώσσες. Οι μεταφραστές προέρχονται από την περιφέρεια, από περιοχές δίγλωσσες, όπου η δεύτερη γλώσσα μαθαινόταν στο δρόμο. Οι ελληνόγλωσσοι κάτοικοι του κέντρου θεωρούσαν ότι οι άλλοι όφειλαν να γνωρίζουν την επίσημη γλώσσα της αυτοκρατορίας, δηλαδή τα Ελληνικά, εφόσον έρχονταν σ' αυτήν. Τούτο ίσχυε και για τους ξένους μισθοφόρους, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν δικούς τους διερμηνείς, κυρίως μετά τη δημιουργία ταγμάτων που περιελάμβαναν στρατιώτες με κοινή εθνική προέλευση. Οι διερμηνείς της αυτοκρατορικής διοίκησης, που δρούσαν ενίοτε και ως κατάσκοποι, προέρχονταν συχνά από ξένες εθνότητες. Από τον 12ο αιώνα και εξής, οπότε η Κωνσταντινούπολη απέκτησε κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, οι ερμηνευταί της αυλής και της αυτοκρατορικής γραμματείας παίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο.
Οι Βυζαντινοί λόγιοι, ζώντας σε ένα είδος μεγαλοπρεπούς απομόνωσης, ενδιαφέρονταν κυρίως για της μορφές της ελληνικής γλώσσας του παρελθόντος. Τα «αττικίζοντα» ελληνικά ήταν η γλώσσα των μορφωμένων και των υψηλόβαθμων αξιωματούχων και αυτά τους ξεχώριζαν από τους λοιπούς. Επειδή, όμως, η «γλώσσα» αυτή δεν ήταν απόλυτα κατανοητή, ο όρος ερμηνευτής κατέληξε να δηλώνει τον δάσκαλο.
Χωρίς να εγκαταλείψει την ελληνική γλώσσα, ο μορφωμένος Βυζαντινός γινόταν «πολύγλωσσος» για να υπηρετήσει κοινωνικές; φιλοδοξίες και όχι πρακτικές ανάγκες.
Article Details
- How to Cite
-
OIKONOMIDES, N. (1999). L᾽«unilinguisme» officiel de Constantinople byzantine (VIIe-XIIe s.). Byzantina Symmeikta, 13, 9–22. https://doi.org/10.12681/byzsym.857
- Issue
- SYMMEIKTA 13
- Section
- Articles
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright: The copyright for articles in this journal is retained by the author(s), with first publication rights granted to the journal. By virtue of their appearance in this open access journal, articles are free to use (with the exception of the non-granted right to make derivative works) with proper attribution for non-commercial uses (licence Creative Commons 4.0). NHRF retains the worldwide right to reproduce, display, distribute, and use articles published in BYZANTINA SYMMEIKTA in all formats and media, either separately or as part of collective works for the full term of copyright. This includes but is not limited to the right to publish articles in an issue of the Journal, copy and distribute individual reprints of the articles, authorize reproduction of articles in their entirety in another NHRF publication, and authorize reproduction and distribution of articles or abstracts thereof by means of computerized retrieval systems.
