Rethinking Roman Identity after the Fall (1453): Perceptions of ‘Romanitas’ by Doukas and Sphrantzes

Abstract

ΑΝΑΣΗΜΑΣΙΟΔΟΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΡΩΜΑΪΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ:ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΟΥΚΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΦΡΑΝΤΖΗ

Το άρθρο πραγματεύεται βυζαντινές προσλήψεις της ρωμαϊκότητας αμέσως μετά το 1453, εστιάζοντας στις ιστορικές αφηγήσεις του Δούκα και του Σφραντζή. Ο Δούκας προβάλλει συστηματικά μια πολιτική ρωμαϊκή ταυτότητα που συνδέεται με την Κωνσταντινούπολη και ορίζεται σε αντιπαράθεση προς μια στερεότυπη εικόνα των Τούρκων, οι οποίοι αποτελούν τον κατεξοχήν «Άλλο» στην αφήγησή του. Οι απόψεις του είναι παρόμοιες με εκείνες πολλών ενωτικών διανοούμενων που προωθούσαν μετά το 1453 ένα σταυροφορικό πολιτικό πρόγραμμα ανάκτησης της Κωνσταντινούπολης και επανίδρυσης του Βυζαντινού κράτους. Αντίθετα ο Σφραντζής αποφεύγει τις αναφορές στον όρο «Ρωμαίος» και στα παράγωγά του. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης βιώθηκε από τον ίδιο ως μια τραυματική κατάσταση, ένα οριακό γεγονός που σηματοδότησε το ιστορικό τέλος του Ρωμαϊκού κράτους και σημάδεψε την πορεία της δικής του ζωής. Ο Σφραντζής αντιμετωπίζει τον εαυτό του ως ένα πιστό ορθόδοξο χριστιανό που τιμωρήθηκε από τον Θεό για τις αμαρτίες του. Οι αντιλήψεις του είναι τυπικά ορθόδοξες, καθώς ανθενωτικοί διανοούμενοι του 15^ου αιώνα συχνά αποστασιοποιούνται από τη ρωμαϊκή πολιτική κληρονομιά και αποσυνδέουν το μέλλον της κοινότητας των ορθοδόξων από τις τύχες του Βυζαντινού κράτους.