Ὁ ἁγιώτα(τος) μ(ητ)ροπολίτης Λακεδαιμονίας κ(αὶ) Ἐθνικ[ῶν] ὑπ(έ)ρτιμος ὁ Εὐγένειος: ένα επιγραφικό unicum από τη Μητρόπολη του Μυστρά
Περίληψη
Στις υπώρειες του λόφου του Μυστρά, στην Κάτω Πόλη, πίσω ακριβώς από το εξωτερικό, περιμετρικό της τείχος, δεσπόζει το μητροπολιτικό συγκρότημα με τον ναό του Αγίου Δημητρίου και το επισκοπικό μέγαρο. Η ανέγερση του ναού αποδίδεται σήμερα στον μητροπολίτη Λακεδαιμονίας Ευγένιο (πριν από τα τέλη του 1266 – πριν από τον Νοέμβριο του 1272), ο οποίος μάλιστα εικονίζεται ολόσωμος στον βόρειο τοίχο του διακονικού με φωτοστέφανο, γυρισμένος κατά τα τρία τέταρτα προς την κόγχη, με τα δύο χέρια ενωμένα σε παράκληση και με το βλέμμα προς τον Χριστό Πολυέλαιο, που έχει ιστορηθεί στο τετρατοσφαίριο της αψίδας. Η ταυτότητα του εικονιζόμενου ιεράρχη αποκαλύπτεται από επιγραφή που πλαισιώνει δεξιά και αριστερά το κεφάλι του, με άσπρα κεφαλαία γράμματα, που διαβάζεται: «Ὁ ἁγιώτατος μητροπολίτης Λακεδαιμονίας καὶ Ἐθνικῶν ὑπέρτιμος ὁ Εὐγένειος». Ο τίτλος του ιεράρχη προκαλεί οπωσδήποτε εντύπωση, καθώς πρόκειται για τη μοναδική γνωστή μέχρι και σήμερα περίπτωση κατά την οποία μητροπολίτης Λακεδαιμονίας δεν προσδιορίζεται απλά ως τέτοιος, όπως δηλαδή συνηθιζόταν, αλλά και ως αρχιερέας με δικαιοδοσία επιπλέον και επί των απροσδιορίστων κατά τα λοιπά Εθνικών. Η προσθήκη αυτή στην επίσημη μορφή του επισκοπικού τίτλου ενός μητροπολίτη Λακεδαιμονίας ερμηνεύτηκε αρκετά πρόχειρα, αλλά, όπως φαίνεται, εντελώς εύστοχα από τον Μανώλη Χατζηδάκη ως μαρτυρία για την εκκλησιαστική υπαγωγή των σλαβικών φυλών του Ταϋγέτου στον μητροπολίτη Λακεδαιμονίας. Η παρούσα ανακοίνωση εστιάζει ξανά στην επιγραφή της συγκεκριμένης τοιχογραφίας, για να εξετάσει το περιεχόμενό της σε συνάρτηση με την ιστορία της Νότιας Πελοποννήσου κατά τη διάρκεια της ανάκτησής της από τα στρατεύματα του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Με αυτό τον τρόπο προσδοκάται ότι θα προκύψουν πολύτιμες πληροφορίες για την εκκλησιαστική και όχι μόνο ιστορία ενός τουλάχιστον τμήματος της Νότιας Πελοποννήσου κατά τη διάρκεια των χρόνων της βασιλείας του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Δεν παραλείπεται, ωστόσο, να διερευνηθεί ακόμα αν τα όσα κρύβονται πίσω από τη συγκεκριμένη επιγραφή επηρέασαν και ως ποιο βαθμό την εκκλησιαστική γεωγραφία της Νότιας Πελοποννήσου ακόμα και κατά την περίοδο μετά την Άλωση.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
ΒΑΧΑΒΙΩΛΟΣ Δ. (2025). Ὁ ἁγιώτα(τος) μ(ητ)ροπολίτης Λακεδαιμονίας κ(αὶ) Ἐθνικ[ῶν] ὑπ(έ)ρτιμος ὁ Εὐγένειος: ένα επιγραφικό unicum από τη Μητρόπολη του Μυστρά. Βυζαντινά Σύμμεικτα, 35, 17–42. https://doi.org/10.12681/byzsym.38871
- Τεύχος
- ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ 35
- Ενότητα
- Άρθρα
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στα ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στα ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, χωρίς δικαίωμα τροποποίησης (δημιουργία παράγωγου έργου) με αναφορά στο συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς(άδεια Creative Commons 4.0). To Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαραγάγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στα ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του ΕΙΕ, και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.
