From Christian Romioi to Hellenes: Some reflections on nationalism and the transformation of Greek identity in Asia Minor

Περίληψη

Η κυρίαρχη εθνοκεντρική προσέγγιση προβάλλει τους Ρωμιούς της Μικρός Ασίας ως «Μικρασιατικό ελληνισμό από αρχαιοτάτων χρόνων». Σε αντίθεση προς αυτή την προσέγγιση, υποστηρίξω ότι οι «Ρωμιοι/χριστιανοί» της Μικράς Ασίας μετά το 1922 και την ένταξή τους στο ελληνικό κράτος μετονομάστηκαν, συχνά χωρίς τον αναγκαίο θεωρητικά προβληματισμό, σε Έλληνες. Ενώ ο όρος «‘Ελληνες» δεν ήταν άγνωστος ανάμεσα στους χριστιανικούς πληθυσμούς της Μικράς Ασίας στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, αφορούσε κυρίως τα μορφωμένα αστικά στρώματα των μεγάλων πόλεων. Ή Καταστροφή του 1922 αποτέλεσε τα «συστατικά έξω» και συνέβαλε στην αποδοχή των διαθέσιμων εθνικών και έθνοκεντρικών κατηγοριοποιήσεων εκ μέρους των «διωγμένων». Επιπλέον, η Μικρασιατική εκστρατεία και Καταστροφή αποτέλεσαν τα ρέκβιεμ σε μια διαδικασία πού είχε αρχίσει λίγες δεκαετίες νωρίτερα και αφορά τη συγκρότηση των εθνικών κρατών στα Βαλκάνια στα πλαίσιο της πολυεθνοτικής ’Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μέρος της ιστορικής αυτής διαδικασίας ήταν η σταδιακή υποβάθμιση των θρησκευτικών και τοπικών ταυτοτήτων (π.χ. Πολίτες, Σμυρνιοί. Ρεϊσντεριανοι) προς όφελος των αντίστοιχων εθνικών. Βασιζόμενος σε εθνογραφικά υλικά πού προέρχεται από επιτόπια έρευνα ανάμεσα σε πρόσφυγες από τα Ρεΐσντερε της Μικράς Ασίας, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στον Άγιο Δημήτριο της Λήμνου, αλλά και στην αυ0τοβιογραφική λογοτεχνία μετά τα 1922, προσπαθώ να αναδείξω τον σταδιακά «εξεληνισμό» όρων αυτοχαρακτηρισμού αλλά και βιωμάτων που έχουν προεθνική προέλευση.