Medecins Grecs participant a la vie politique et culturelle des pays roumains aux XVII et XVIII siecles

Περίληψη

Ό ρόλος των Ελλήνων γιατρών στήν πολιτική καί πνευματική ζωή των
ρουμανικών ήγεμονιών κατά τον 17ο καί 18ο αιώνα έχει μελετηθεί άπό διάφορες
άπόψεις, σύμφωνα με τό παρόν στάδιο των έρευνών καί των ιδίων
άναζητήσεων σε ρουμανικές ή έλληνικές βιβλιοθήκες καί άρχεΐα.
Διαπιστώθηκε ότι ή μεγάλη πλειοψηφία των έλλήνων γιατρών, όπως
εξάλλου καί άλλων λογίων, σπούδασε σε ιταλικά πανεπιστημιακά κέντρα
καί ιδίως στήν Πάδοβα. Άπό τό δεύτερο όμως μισό του 18ου αιώνα, όταν ή
έλληνική διασπορά, λόγω οίκονομικοκοινωνικών συμφερόντων, στράφηκε
προς τήν κεντρική Ευρώπη, συναντούμε έλληνες φοιτητές στή Βιέννη καί
στα γερμανικά πανεπιστήμια, χωρίς όμως να διακόπτεται ή παράδοση τής
φοίτησης σέ ιταλικά πανεπιστήμια. Παράλληλα μέ τήν αύξηση του ενδιαφέροντος
τής Γαλλίας καί τής Αγγλίας για τις έλληνικές περιοχές, διαπιστώνουμε
τήν παρουσία πολλών Έλλήνων νέων στα πανεπιστήμια τών άντί-
στοιχων χωρών. Είναι γνωστό έπίσης ότι, τουλάχιστον σέ πρώτη φάση, οί
μέλλοντες γιατροί άποκτοΰσαν ιατρικές γνώσεις στήν Κωνσταντινούπολη
καί στις ρουμανικές ήγεμονίες.
Ή συγγραφέας άποδέχεται τήν άποψη ότι υπήρχαν ιατρικές σπουδές στις
Ηγεμονικές Άκαδημίες του Βουκουρεστίου καί του Ίασίου. Απόδειξη
άποτελοΰν τα πολυάριθμα χειρόγραφα-μαθηματάρια μέ παρασελίδιες σημειώσεις,
που προέρχονται άπό τή Σχολή τοΰ Αγίου Σάββα, καί τα όποια θά
πρέπει νά χρησιμοποιούνταν μόνον άπό μαθητές κι όχι άπό πρακτικούς
γιατρούς. Εξάλλου τά ιατρικά αύτά χειρόγραφα συνοδεύονται άπό σημειώσεις
φυσιολογίας ή φυσικής, άστρονομίας, βοτανικής, φιλοσοφίας κτλ. καί
άποτελοΰν μεταφράσεις στα νέα έλληνικά, έκ μέρους καθηγητών τών Ηγεμονικών
Άκαδημιών καί λιγότερο άπό κυρίως γιατρούς. Όμως όρισμένα
συνταγολόγια χρησιμοποιήθηκαν μέ βεβαιότητα άπό γιατρούς.
Οί κυρίως γιατροί, μέ άντίστοιχες σπουδές, τούς όποιους συναντούμε
στις ρουμανικές αύλές, είναι μεταφραστές σύγχρονων κειμένων ιατρικής, 

πού κυκλοφορούσαν τότε στήν ’Ιταλία, Γαλλία, Αύστρία καί Γερμανία καί
λιγότερο έργων τού 'Ιπποκράτη, τού Γαληνού ή τού Ψελλοΰ.
Μελετήθηκε ή δραστηριότητα των έλλήνων ιατροφιλοσόφων στις ρουμανικές
ηγεμονικές αύλές καί Ιδίως στήν αύλή τού Κωνσταντίνου Μπραν-
κοβεάνου καί Νικολάου Μαυροκορδάτου. 'Έλληνες γιατροί υπήρξαν καθηγητές
στις Ηγεμονικές Άκαδημίες, άλλα καί διορθωτές-έπιμελητές καί μεταφραστές
διαφόρων έκδόσεων. Πολλοί άπό τούς έλληνες γιατρούς, πού
βρίσκονταν τήν περίοδο έκείνη στις ρουμανικές ήγεμονίες, άσχολοΰνταν μέ
μεταφράσεις άπό τά άρχαΐα έλληνικά, τα λατινικά ή άπό νεότερες ευρωπαϊκές
γλώσσες (ιταλικά, γαλλικά, γερμανικά). ’Αλληλογραφούν επίσης πυκνά
μέ ρουμάνους ήγεμόνες καί μέ προσωπικότητες τής εύρωπαϊκής πνευματικής
ζωής. 'Ορισμένοι άπό αυτούς, όπως ό ’Ιάκωβος Πυλαρινός καί ό Εμμανουήλ
Τιμόνης, πραγματοποίησαν δικές τους έρευνες, συνέβαλαν στήν άνάπτυ-
ξη τής ιατρικής έπιστήμης καί δημοσίευσαν τά άποτελέσματα των έρευνών
τους σέ περιοδικά τής ειδικότητάς τους. "Αλλοι, κάτοχοι πολύπλευρης έπι-
στημονικής γνώσης, συγγράφουν εγχειρίδια φυσικής, άλγεβρας, γεωμετρίας,
άστρονομίας, ήθικής, φιλοσοφίας. Άπό τήν άλληλογραφία πού διατηρούν
διαφαίνεται ή πολύπλευρη μόρφωση καί προετοιμασία τους. Τά κείμενα
των Έλλήνων γιατρών, είτε πρόκειται για πρωτότυπες μελέτες, είτε γιά
ερανίσματα, κυκλοφορούσαν στις ρουμανικές ήγεμονίες καί μάλιστα όρισμέ-
να άπ’ αυτά διασώζονται καί σήμερα, σέ μορφή χειρογράφου, στή Βιβλιοθήκη
τής Ρουμανικής ’Ακαδημίας στό Βουκουρέστι.
'Ορισμένοι έγραψαν καί ποιήματα, έπιγράμματα, θεατρικά, άκόμη καί
μουσικά έργα. 

Τον 17ο καί τόν 18ο αιώνα άρχίζει να μορφοποιεΐται μια νέα κοινωνική
κατηγορία, τών γιατρών, οί όποιοι άσκοΰν τώρα τό επάγγελμά τους έπί
πληρωμή. 'Ορισμένοι άπό τούς έλληνες γιατρούς, πού βρίσκονταν στις ρουμανικές
ήγεμονίες, χρησιμοποίησαν τό έπάγγελμά τους γιά να άναρριχη-
θοΰν στήν κοινωνική ιεραρχία, καί μάλιστα κατόρθωσαν ν’ άποκτήσουν
άνώτερα άξιώματα στήν Κωνσταντινούπολη, μεταξύ τών όποιων ξεχωρίζει
σαφώς τό άξίωμα τού δραγομάνου, γεγονός πού είχε πολλές έπιπτώσεις στήν
έξέλιξη τού έλληνικοΰ κόσμου. Άλλους έπίσης έλληνες γιατρούς τούς συναντούμε
ώς μεταφραστές, γραμματείς ή άκόμη καί πρόξενους σέ δυτικές
χώρες, όπου συχνά έδρασαν ύπέρ τής έλληνικής υπόθεσης.
Μέ τήν ιδιότητα τού γιατρού στις αυλές τών ήγεμόνων τής Μολδαβίας
καί τής Βλαχίας χρησιμοποιήθηκαν συχνά άπό τούς τελευταίους καί ώς
καθηγητές τών παιδιών τους, ώς προσωπικοί γραμματείς, ή ώς διπλωμάτες.
Άλλοι κατόρθωσαν νά καταλάβουν όρισμένα άξιώματα όπως σπαθάριοι,
λογοθέτες, δικαστές κτλ. Πολύ λίγοι παρέμειναν όριστικά καί άφομοιώθη-
καν. Διαπιστώνεται ότι οί γιατροί άποτελοΰν τήν πλέον «κινητή» κατηγορία
τών έλλήνων λογίων, τόσο κατά τήν περίοδο τών σπουδών τους, όσο καί
κατά τήν περίοδο τής άσκησης τού έπαγγέλματός τους, ή ώς πολιτικοί, καί 

οί ρουμανικές ήγεμονίες τούς προσέφεραν εύνοϊκές συνθήκες για τήν άσκηση
τής δραστηριότητας τους στον πνευματικό καί πολιτικό τομέα.