The Greek "communists" and the Asia minor campaign

Περίληψη

Άν καί το ΣΕΚΕ ιδρύθηκε το φθινόπωρο τού 1918, μόλις στις αρχές τής
δεκαετίας τοΰ 1930 καί μετά τή μετονομασία του σε ΚΚΕ κατάφερε να καταξιωθεί
ως τό κατεξοχήν κόμμα τής εργατικής τάξης στήν Ελλάδα. Στά
ενδιάμεσα χρόνια τό ελληνικό σοσιαλιστικό-κομμουνιστικό κίνημα άναπτύ-
χθηκε καί έδρασε μέσα σέ δυσμενέστατες συνθήκες, πού τελικά καθόρισαν
σέ μεγάλο βαθμό καί την περιθωριοποίησή του στο πολιτικό σκηνικό τής
χώρας. Οί συνθήκες αυτές —ενδογενείς καί εξωγενείς— δέν έπέτρεψαν
στούς 'Έλληνες κομμουνιστές τή χάραξη μιας συγκεκριμένης στρατηγικής
πού θά βασιζόταν στις ιδεολογικές άρχές τής Τρίτης Διεθνούς μέ την ταυτόχρονη
άναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων τής ελληνικής πραγματικότητας.
’Αλλά πάνω από όλα, ή ήγεσία των Ελλήνων κομμουνιστών δέν ήταν σέ
θέση να καθοδηγήσει μέ σθένος καί σιγουριά τό σύνολο τής ελληνικής
κοινωνίας στά δύσκολα χρόνια τής Μικρασιατικής εκστρατείας, ούτε καί να
άντεπεξέλθει στις άπαιτήσεις των μελών τοΰ κόμματος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αύτής τής ένδογενοΰς αδυναμίας άποτελεΐ
ή συνολική στάση τών Ελλήνων «κομμουνιστών» —καί ειδικότερα τής
ήγεσίας τοΰ ΣΕΚΕ— προς τή Μικρασιατική εκστρατεία. Παρά τις αποφάσεις
καί τις επαναλαμβανόμενες διακηρύξεις τοΰ κόμματος σχετικά μέ τόν
ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα τής έκστρατείας, στήν πολιτική τοΰ ΣΕΚΕ διακρίνει
κανείς μια σειρά παλινδρομήσεων καί ήμίμετρων, μιά έμφυτη τάση
προς τή θεωρητικοποίηση καί άπλούστευση τοΰ ζητήματος. Ή έπιμέρους
περιγραφή τών γεγονότων καταδεικνύει τήν άδυναμία τής ήγεσίας να καθορίσει
τά πλαίσια τοΰ άντιπολεμικοΰ κινήματος, άλλά καί νά το καθοδηγήσει.
Μέ αύτά τά δεδομένα, οί πράξεις μεμονωμένων κομμουνιστών στό Μικρασιατικό
μέτωπο αλλά καί στήν ήπειρωτική Ελλάδα, πράξεις πού συχνά δέν
έχαιραν τής εκτίμησης τής ήγεσίας, δέν ήταν δυνατό νά άποδώσουν τά άνα-
μενόμενα — ειδικά μάλιστα άπό τή στιγμή πού έλάχιστοι ήταν έκεΐνοι πού
είχαν συναίσθηση τοΰ άντικειμενικοΰ σκοποΰ τοΰ κόμματος. Τελικά οί Έλληνες
κομμουνιστές όχι μόνο δέν έπαιξαν κανένα ουσιαστικό ρόλο στήν
κατάρρευση τοΰ μετώπου, όχι μόνο δέν κατάφεραν νά έκμεταλλευτοΰν τις
αναμφίβολα έπαναστατικές συνθήκες πού επικρατούσαν στήν Ελλάδα τό
φθινόπωρο τοΰ 1922, άλλά τό κυριότερο στιγματίστηκαν ώς προδότες καί
άνθέλληνες, άνοίγοντας έτσι τό δρόμο για τήν ποινικοποίηση τοΰ κομμουνισμού
στήν ελληνική κοινωνία τοΰ μεσοπολέμου.