Το ρεμπελιό της Σμύρνης το 1797
Περίληψη
Ή ιστορία των πόλεων τής οθωμανικής αυτοκρατορίας στά χρόνια τής
παρακμής της έχει μελετηθεί μόνο περιορισμένα, παρά τήν (αντίστοιχη άνάπτυξη
τής μελέτης των πολιτικών θεσμών τής αυτοκρατορίας στο σύνολό της. Ό
μαρασμός τής κεντρικής οθωμανικής εξουσίας καί ό σφετερισμός τής ισχύος
στίς επαρχίες κατά τον 18ο αιώνα από τούς άγιάνηδες καί τούς ντερεμπέηδες
συνοδεύτηκε άπύ τήν αποδιοργάνωση του κεντρικού έλέγχου στίς σημαντικότερες
πόλεις τής αύτοκρατορίας. Άπύ τά τέλη τού 18ου αιώνα το γενιτσαρικύ
σώμα εκφυλίστηκε καί άπύ διαλεκτός στρατιωτικός σχηματισμός έξέπεσε σέ
κληρονομικά άναπαραγόμενη κάστα πού άποσκοποΰσε στην διατήρηση τών
προνομίων της καί αντιμετώπιζε μέ σκληρότητα τίς μεταρρυθμίσεις καί τούς
έκσυγχρονισμούς. 'Υπάρχουν έπαρκεΐς μαρτυρίες γιά την πολιτική ισχύ πού
άσκήθηκε στην πρωτεύουσα άπό τά γενιτσαρικά τάγματα, άλλά καί σέ πολλές
άπό τίς επαρχιακές πόλεις τής αύτοκρατορίας ή δύναμή τους υπήρξε υπολογίσιμη.
"Ενα άπό τά γνωστότερα παραδείγματα τών έπιπτώσεων τής άπειθαρ-
χίας τών γενιτσάρων καί τής σκιώδους δύναμης τής κεντρικής έξουσίας είναι
οί ταραχές τού Μαρτίου 1797, γνωστές ώς «τό ρεμπελιό τής Σμύρνης», πού
στρεφόταν έναντίον τών χριστιανών καί τών ξένων. Τουλάχιστον 1500 "Ελληνες
σφάχτηκαν ένώ οί ιδιοκτησίες καταστράφηκαν μαζικά’ τό ’ίδιο κι εκείνες
τής παροικίας τών ξένων έμπορων. 'Ο όλεθρος προκάλεσε κύματα άντιδρά-
σεων πού είχαν άντίκτυπο σ’ ολόκληρο τόν έλληνικό κόσμο. Λόγου χάρη, ή
«Έφημερίς» τών Μαρκίδων - Πουλιών πού έβγαινε στη Βιέννη, στό φύλλο
τής 17 ’Απριλίου 1797 άναφέρει ότι «ή ζημία είναι τόσον μεγάλη, οπού ένας
ολόκληρος αιώνας δέν θέλει σταθεί ικανός νά μεταφέρει τήν Σμύρνην εις τήν
πρώτην της στάσιν».
Καταστροφή τέτοιου μεγέθους καταγράφτηκε άναπόφευκτα στή λαϊκή μνήμη
τών Ελλήνων κατοίκων τής πόλης καί οί μεταγενέστεροι ιστορικοί άσχο-
λήθηκαν μ’ αύτήν.' ’Έμεινε παρόλ’ αύτά άνεκμετάλλευτη άπό τούς ιστορικούς
μιά άπό τίς πλουσιότερες καί λεπτομερέστερες πηγές γιά το ρεμπελιό: είναι
τά έγγραφα πού έστελνε ό Francis Werry, πρόξενος της Levant Company
στη Σμύρνη, στούς προϊσταμένους του διοικητές τής Levant Company στο
Λονδίνο, μαζί μέ ένα έκτεταμένο τμήμα προξενικού ύλικοΰ. Παρόλο πού το
πρωταρχικό μέλημα του Werry είναι ή άπαρίθμηση των τεράστιων άπωλειών
πού ύπέστη ή Βρεττανική παροικία των εμπόρων καί οί ανταπαντήσεις για
τις ζημίες πού προκλήθηκαν άπό τίς οθωμανικές άρχές, αύτή ή επιλογή άπό
τά έγγραφα του προξένου Werry άφορά σέ μιά έξαιρετικά λεπτομερειακή καταγραφή
των άφετηριών καί τής εξέλιξης των ταραχών καί καταδεικνύει μέ
ποιο τρόπο ένα περιορισμένο περιστατικό μπόρεσε να μεταβληθεΐ ταχύτατα
σέ ένα ευρύτατο ξέσπασμα έναντίον των χριστιανών καί τών ξένων.
Λεπτομέρειες άρθρου
- Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
-
Clogg, R. (1982). Το ρεμπελιό της Σμύρνης το 1797. Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, 3, 71–125. https://doi.org/10.12681/deltiokms.280
- Τεύχος
- Τόμ. 3 (1982)
- Ενότητα
- Άρθρα
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Δελτίο διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Δελτίο διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).
