Giorgio Armeno Baglivi - Reappraisal of a seventeenth century physician scientist

Περίληψη

Ο δέκατος έβδομος αιώνας αποτέλεσε μια συναρπαστική περίοδο δημιουργικού μετασχηματισμού στην παραγωγή νέας ιατρικής γνώσης. Ήταν τότε που ο σχολαστικισμός του παρελθόντος αντικαταστάθηκε επίσημα από το νέο πνεύμα της έρευνας, του πειραματισμού, της ποσοτικοποίησης και της επικύρωσης των αποτελεσμάτων που είχε
αναδειχθεί από την Επιστημονική Επανάσταση του προηγούμενου αιώνα. Τότε που, στο πλαίσιο των επικρατουσών εννοιών της ιατρομηχανικής, οι ανατομικές παρατηρήσεις επί πτωμάτων συνδέθηκαν με τα κλινικά συμπτώματα των ασθενειών και γέννησαν την ειδικότητα της παθολογοανατομίας και που η εισαγωγή του ανατομικού πειραματισμού και του ευλόγως αναλυθέντος ποσοτικού  προσδιορισμού γέννησαν την ειδικότητα της φυσιολογίας. Ήταν επίσης
τότε που μέσω της ιατροχημείας η αλχημεία έδωσε τη θέση της στη χημεία και ξεκίνησε η αναζήτηση των στοιχείων που αποτελούν την ύλη. Είναι σε αυτό το δημιουργικό περιβάλλον που γεννήθηκε, ωρίμασε, εκπαιδεύτηκε και διακρίθηκε στην ιατρική ο Giorgio Armeno Baglivi (1668-1707), μαθητής του Marcello Malpighi (1628-1694). Ενώ απέκτησε φήμη ως αυστηρός ιατρομηχανικός, η προσεκτική ανάγνωση των γραπτών του Baglivi αποκαλύπτει έναν πρωτοπόρο επιστήμονα ιατρό με ευρύτερες και διορατικές απόψεις για το σώμα σε κατάσταση υγείας και
ασθένειας. Υπήρξε σθεναρός υποστηρικτής της συσχέτισης των ευρημάτων της νεκροψίας με τα προθανάτια κλινικά συμπτώματα των ασθενών που θα οδηγούσε στην εμφάνιση των ειδικοτήτων της παθολογίας και της νοσολογίας. Όσον αφορά το κυκλοφορικό, περιορίστηκε στην εξέταση της σύνθεσης του αίματος, και θεωρούσε τη διατήρηση της ισορροπίας των υγρών απαραίτητη για τις φυσιολογικές σωματικές λειτουργίες. Απέδιδε τις οξείες ασθένειες σε αλλαγές στη σύνθεση και την ισορροπία των υγρών και την εξέλιξή τους σε χρονιότητα στην εδραίωση αυτών των αλλαγών στα προσβεβλημένα όργανα ως παρετηρούντο κατά την νεκροψία. Χρειάστηκαν άλλοι τρεις
αιώνες έρευνας και τεχνολογικών εξελίξεων για να καταστούν κατανοητά αυτά τα προβλήματα της ομοιόστασης. Οι δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Baglivi κατά την εξέταση αυτών των θεμάτων αποτελούν κλασικό παράδειγμα των διανοητικών δυσκολιών που χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν οι πρωτοπόροι στην επιστημονικοποίηση της ιατρικής τον δέκατο έβδομο αιώνα για να ανάγουν την ιατρική στο σημερινό επίπεδο μιας επιστημονικής και όχι απλώς μιας επαγγελματικής ενασχόλησης.