Ενεργός Τεκτονική του Αιγαίου και των γύρω περιοχών

PDF (English)
Δημοσιευμένα: Jan. 1, 2002
DOI: https://doi.org/10.12681/bgsg.16865
Λέξεις-κλειδιά:
Ενεργός τεκτονική κατάδυση μηχανισμοί γένεσης σεισμών δομή λιθόσφαιρας ενεργός παραμόρφωση
Β. Κ. ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Εργαστήριο Γεωφυσικής, Τμήμα Γεωλογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Περίληψη

Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η συνοπτική παρουσίαση της σημερινής επιστημονικής γνώσης πάνω στην ενεργό Τεκτονική του Αιγαίου και των γύρω περιοχών (ενεργός τεκτονική παραμόρφωση, κινήσεις λιθοσφαιρικών πλακών,κλπ.) και κυρίως η σκιαγράφηση των επιμέρους στοιχείων (μεθόδων, δεδομένων παρατήρησης, κλπ.) με τα οποία χτίστηκε η γνώση αυτή κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Τα στοιχεία αυτά αφορούν τη χωρική κατανομή των σεισμικών εστιών, τους μηχανισμούς γένεσης των σεισμών, τη γεωφυσική δομή του φλοιού και του πάνω μανδύα, την ενεργό παραμόρφωση του φλοιού και τα σεισμικά ρήγματα. Η συνόψιση της γνώσης αυτής γίνεται και σχηματικά με την παρουσίαση ενός λιθοσφαιρικού μοντέλου του ευρύτερου χώρου της ανατολικής Μεσογείου. Αναφέρονται επίσης οι σύγχρονες απόψεις που αφορούν τα αίτια των λιθοσφαιρικών κινήσεων στο χώρο του Αιγαίου. Επισημαίνεται η συμβολή της γνώσης της ενεργού τεκτονικής του Αιγαίου στη λύση προβλημάτων άμεσης κοινωνικής σημασίας, όπως είναι η πρόγνωση των σεισμών και αναφέρεται ως παράδειγμα η συμβολή της στην μεσοπρόθεσμη πρόγνωση του πρόσφατου ισχυρού σεισμού της Σκύρου.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Κεντρικές και Θεματικές Ομιλίες
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς θα πρέπει να είναι σύμφωνοι με τα παρακάτω: Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 Non Commercial και σύμφωνα με την οποία μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς. Οι συγγραφείς μπορούν να: Μοιραστούν — αντιγράψουν και αναδιανέμουν το υλικό με κάθε μέσο και τρόπο, Προσαρμόσουν — αναμείξουν, τροποποιήσουν και δημιουργήσουν πάνω στο υλικό.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
BILLIRIS, Κ., PARADISSIS, D., BEIS, G., ENGLAND, RR, FEATHERSTONE, W., PARSO, Β., CROSS, P., RANDS, P., RAYSON, M., SELLERS, P., ASHKEMAZI, V., DAVISON, M., JACKSON, J. and AMBRASEYS, N. 1991. Geodetic determinations of tectonic deformation in central Greece from 1900 to 1988. "Nature", 350, 124-129.
BARKA, A. A. and KADINSKY-CADE, K. 1988. Strike-slip fault geometry in Turkey and its influence on earthquake activity. "Tectonics", 7, 663 - 684.
BASKOUTAS, J. PANOPOULOS, G, DRAKOPOULOS, J. and MAKROPOULOS, K. 1992. Coda wave analysis using analog data of Athens seismological station. "Bull.Geol. Soc. Greece",28, 201-212.
ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ, Ν. 1991. Μελέτη της δομής του φλοιού στη Δυτική Ελλάδα (Ζάκυνθος - ΒΔ Πελοπόννησος). "Διδακτ. Διατριβή, Παν. Αθηνών"
COMNINAKIS, P.E. and PAPAZACHOS, B.C. 1980 Space and time distribution of the intermediate focal depth earthquakes in the Hellenic arc. "Tectonophysics", 70, 35 - 47.
DELIBASIS, N.D. 1982. Seismic wave attenuation in the upper mantle beneath the Aegean. "Pure Appi. Geophys.", 120,820-839.
DELIBASIS, N., MAKRIS, J. and DRAKOPOULOS, J. 1988. Seismic investigation of the crust and the upper mantle in western Greece. "Annal. Geol. Pays Hellen.", 33, 69 - 83.
DENWEY, J.F. 1988. Extensional collapse of Orogens. "Tectonics", 7, 1123 - 1139.
DRAKATOS, G. and DRAKOPOULOS, J. 1991. 3-D velocity structure beneath the crust and upper mantle of the Aegean sea region. "Pure Appi. Geophys.", 135, 401-420.
EKSTROM, G. and ENGLAND, P. 1989. Seismic strain rates in regions of distributed continental deformation. "J. Geophys. Res.", 94, 10231-10257.
HATZFELD, D., PEDOTTI, G., HATZIDIMITRIOU, P., PANAGIOTOPOU-LOS, D., SCORDILIS, M., DRAKOPOULOS, J., MAKROPOULOS, K., DELIBASIS, N., LATOUSAKIS, J., BASKOUTAS, J. and FROGNEUX, M. 1989. The Hellenic subduction beneath the Peloponesse: first results of a microearthquake study. "Earth and Planetary Science Letters", 93, 283-291.
HATZIDIMITRIOU, P.M. 1993. Attenuation of coda waves in northern Greece. "Pure Appi. Geophys." 140, 63- 78.
HODGSON and COCK. 1956. Direction of faulting in Greek earthquakes of August 9-13, 1953. "Pubi. Dom. Obs.", 18, 149-167.
JACKSON, J. and McKENZI, D. 1988. Rates of active deformation in the Aegean Sea and surrounding regions. "Basin Res.", 1, 121-128.
ΚΑΛΟΓΕΡΑΣ, Ι.Σ. 1993. Συμβολή των επιφανειακών σεισμικών κυμάτων στη μελέτη του φλοιού και του πάνω μανδύα στην περιοχή της Ελλάδας. «Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών», 186 σελ.
KARAKAISIS, G. F. PAPAZACHOS, C.B., SAVAIDIS, A.S. and PAPAZACHOS, B.C. 2001. Accelerating seismic deformation in the north Aegean trough, Greece. "Geophys. J. International" (in press).
KIRATZI, A.A. and PAPAZACHOS, C. B. 1995. Active seismic deformation in the southern Aegean Benioff zone. "J. Geodynamics", 19, 65 - 78.
KIRATZI, A.A., PAPADIMITRIOU, E.E. and PAPAZACHOS, B.C. 1987. A microearthquake survey in the Steno dam site in northwestern Greece. "Annales Geophysicae", 5, 161 - 166.
KISSEL, C. and LAI, C. 1988. The Tertiary geodynamic evolution of the Aegean arc: a palaeomagnetic reconstruction. "Tectonophysics", 146, 183 - 2001.
KONDOPOULOU, D. 2000. Palaeomagnetism in Greece: Cenozoic and Mesozoic components and their geodynamic implications. "Tectonophysics", 326, 131-151.
LEPICHON, X. and ANGELIER, J. 1979. The Hellenic arc and trench sytem: a key to the neotectonic evolution of the eastern Mediterranean area. "Tectonophysics", 60, 1 - 42.
LEPICHON, X., CHAMOT - ROOKE, N., LALEMANT, S., NOOMEN, R. and VEIS, G. 1995. Geodetic determination of the kinematics of central Greece with repsect to Europe: Implictions for eastern Mediterranean tectonics. "J. Geophys. Res.", 100, 1267.5 - 12690.
LIGDAS, C. N., MAIN, I. G. and ADAMS, R.D. 1990. 3 - D structure of the lithosphère in the Aegean Sea region. "Geophys. J. Int.", 102, 219 - 229.
ΛΟΥΒΑΡΗ, E. 2000. Λεπτομερής σεισμοτεκτονική μελε'τη του Αιγαίου και των γειτονικών περιοχών με βάση τους μηχανισμούς γένεσης των μικρών σεισμών. "Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης", 369 σελ.
MAKRIS, J. 1973. Some geophysical aspects of the evolution of Hellenides. "Bull. Geol. Soc. Greece", 10, 206- 1973.
MAKRIS, J. 1978. The crust and upper mantle of the Aegean region from deep seismic soundings. "Tectonopysics", 46, 269 - 284.
McKENZIE, O.P. 1970. The plate tectonics of the Mediterranean region. "Nature", 226, 239 - 243.
McKENZIE, O.P. 1972. Active tectonics of the Mediterranean region. "Geophys. J. R. astr. Soc", 30, 109 - 185.
McKENZIE, D. P. 1978. Active tectonics of the Alpine - Himalayan belt: the Aegean Sea and surrounding regions. "Geophys. J. R.astr. Soc", 55, 217 - 254.
ORAL, M.B., REILINGER, R.E., TOKSOZ, M. N., KING, R. W., BARKA, A.A., KINIKI, J. and LENK, D. 1995. Global Positioning System offers evidence of plate motions in eastern Mediterranean. EOS, 76, 9-11.
PANAGIOTOPOULOS, D.G. and PAPAZACHOS, B.C. 1985. Travel times of Pn waves in the Aegean and surrounding area. "Geophys. J.R. astr. Soc", 80, 165 - 176.
ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ, B.K. 1961. Συμβολή στην ε'ρευνα επί του μηχανισμού γένεσης των σεισμών της Ελλάδας. «Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών», 75 σελ.
PAPAZACHOS, B.C. 1969. Phase velocities of Rayleigh waves in southeastern Europe and eastern Mediterranean sea. "Pure Appi.Geophys.", 75, 47-55.
PAPAZACHOS, B.C., COMNINAKIS, P. and DRAKOPOULOS, J. 1966. Preliminary results of an investigation of crustal structure in southeastern Europe. "Bull. Seism. Soc. Am.", 56, 1241 - 1268.
PAPAZACHOS, B. C. and DELIBASIS, N.D. 1969. Tectonic stress field and seismic faulting in the area of Greece. "Tectonophysics", 7, 231 - 255.
PAPAZACHOS, B.C. and COMNINAKIS, P.E. 1969/70. Geophysical features of the Greek Island Arc and Eastern Mediterranean Ridge. "Com. Ren. Des Seances de la Conference Reunie a Madrid, Sept. 1969", 16, 74 - 75.
PAPAZACHOS, B.C. and COMNINAKIS, P.E. 1971. Geophysical and tectonic features of the Aegean arc. "J. Geophys. Res.", 76, 8517 - 8533.
PAPAZACHOS, B.C., MOUNDRAKIS, D., PSILOVIKOS, A. and LEVENTAKIS, G. 1979. Surface fault traces and fault plane solutions of May - June 1978 major shocks in the Thessaloniki area. "Tectonophysics", 53, 171-183.
PAPAZACHOS, B.C., PANAGIOTOPOULOS, D.G., TSAPANOS, T.M., MOUNTRAKIS, D.M. and DIMOPOULOS, G. Ch. 1983. A study of the 1980 summer seismic sequence in the Magnesia region of central Greece. "Geophys. J. R. astr. Soc", 75, 155 - 168.
PAPAZACHOS, B.C., KIRATZI, A.A., HATZIDIMITRIOU, P. and ROCCA, A. 1984. Seismic faults in the Aegean area. "Tectonophysics", 106, 71 - 85.
PAPAZACHOS, B.C. KIRATZI, Α., KARAKOSTAS, B., PANAGIOTOPOULOS, D., SCORDILIS, E. and MOUNTRAKIS, D. 1988. Surface fault traces, fault plane solutions and spatial distribution of the aftershocks of the September 13, 1986 earthquake of Kalamata. "Pure Appi. Geophys.", 126, 55 - 68.
PAPAZACHOS, B.C. KIRATZI, A. and PAPADIMITRIOU, E. 1991. Regional focal mechanisms for earthquakes in the Aegean area. "Pure Appi. Geophys.", 136, 405 - 420.
PAPAZACHOS, B. C, KARAKAISIS, G. F. and HATZIDIMITRIOU, P.M. 1994. Further information on the transform fault of the Ionian sea. "Proc. XXIV Gen. As. Europ. Seism.Com.Athens, 19 - 24 Sept., 1994".
PAPAZACHOS, B.C., PAPADIMITRIOU, E.E., KIRATZI, A.A., PAPAZACHOS, C. B. and LOUVARI, E.K. 1988. Fault plane solutions in the Aegean and surrounding area and their tectonic implication. "Boll. Geof. Teorica Applicata", 39, 199 - 218.
PAPAZACHOS, Β. and PAPAZACHOS, C. 2000. Accelerated preshock deformation of broad regions in the Aegean area. "Pure Appi. Geophys.". 157, 1663-1681.
PAPAZACHOS, B.C., KARAKOSTAS, B.G., PAPAZACHOS, C.B. and SCORDILIS, E.M. 2000a. The geometry of the Wadati - Benioff zone and lithospheric kinematics in the Hellenic arc. "Tectonophysics", 319, 275 -300.
PAPAZACHOS, B.C., KARAKAISI, G.F., PAPAZACHOS, C.B. and SCORDILIS, E.M. 2000b. Earthquake triggering in the north and east Aegean plate boundaries due to the Anatolia westward motion. "Geophys. Res. Letters, 27, 3957 - 3960.
ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ Β. Κ., ΜΟΥΝΤΡΑΚΗΣ, Δ. Μ., ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ, Κ. Β., ΤΡΑΝΟΣ, Μ. Α., ΚΑΡΑΚΑΪΣΗΣ, Γ. Φ. και ΣΑΒΒΑΙΔΗΣ, Α.Σ. 2001. Τα ρήγματα που προκάλεσαν τους γνωστούς ισχυρούς σεισμούς στην Ελλάδα από τον 5ον αιώνα π.Χ. με'χρι σήμερα "Δεύτερο Πανελλήνιο Συνέδριο Αντισεισμικής Μηχανικής και Τεχνικής Σεισμολογίας, Θεσσαλονίκη 28 - 30 Νοεμβρίου 2001", 1, 17-26.
PAPAZACHOS, C.B. 1992. Anisotropic radiation modeling of macroseismic intensities for estimation of the attenuation structure of the upper crust in Greece. "Pure Appi. Geophys.", 138, 445-469.
ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ, K.B. 1994. Δομή του φλοιού και του πάνω μανδύα στη νοτιοανατολική Ευρώπη με αντιστροφή σεισμικών και βαρυτομετρικών δεδομε'νων. "Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης", 208 σελ.
PAPAZACHOS, C.B. 1999. Seismological and GPS evindence for the Aegean - Anatolia interaction. "Geophys. Res. Letters", 26, 26453 - 2656.
PAPAZACHOS, C.B., and KIRATZI, A. 1992. A formulation for reliable estimation of active crustal deformation and an application in central Greece. "Geophys. J. Int.", I l l , 424 - 432.
PAPAZACHOS, C.B., HATZIDIMITRIOU, P.M., PANAGIOTOPOULOS, D.G. and TSOKAS G.N. 1995. Tomography of the crust and upper mantle in southeast Europe. "J. Geophys. Res.", 100, 12405 - 12422.
PAPAZACHOS, C.B. and NOLET, G. 1997. Ρ and S deep velocity structure of the Hellenic area obtained by robust nonlinear inersion of travel times. "J. Geophys. Res.", 102, 8349 - 8367.
PAPAZACHOS, B.C. and PAPAZACHOS, B.C. 2001. Precursory seismic deformationin the Aegean area. "Ann. di Geofisica" (in press)
PAYO, G. 1967. Crustal structure of the Mediterranean sea by surface waves, Part I, Group velocity. "Bull. Seism. Soc. Am.", 57, 151 -172.
SCORDILIS, E.M., KARAKAISIS G.F., KARAKOSTAS, B.G., PANAGIOTOPOULOS, D.G., COMNINAKIS, P.E. and PAPAZACHOS, B.C. 1985. Evidence for transform faulting in the Ionian Sea. The Cephalonia island earthquake sequence of 1983. "Pure and Appi. Geophys.", 123, 388 - 397.
SMITH, D.E., KALENIEWICZ, R., ROBBINS, J.W., DUMN, P.J. and TORRENCE, M.H. 1994. Horizontal crustal motion in the central and eastern Mediterranean inferred from satelliete laser ranging measurements. "Geophys. Res. Lett.", 21, 1979 - 1982.
SPERANZA, F., ISLAMI, I., KISSEL, C., HYSENI, A. 1995. Palaeomagnetic evidence for Cenozoic clockwise rotation of the external Albanides. "Earth and Planetary Science Letters", 129, 121 - 134.
SPAKMAN, W. 1986. Subduction beneath Eurasia in connection with the Mesozoic Tethys. "Geol. Mijnb.", 65, 145- 153.
STIROS, S. C. 1993. Kinematics and deformation in central and southwestern Greece from historical triangulation data and implication for the active tectonics of Aegean. "Tectonophysics", 220, 283-300.
STRAUB, Ch., KAHLE, H.G. and SCHIDLER 1997. GPS and geological estimates of the tectonic activity in the Marmara Sea, NW Analolia. "J. Geophys. Res.", 102, 27587 - 27601.
TSELENTIS, G.A. and MAKROPOULOS, C. 1986. Rates of crustal deformation in the gulf of Corinth (central Greece) as determined from seismicity. "Tectonophysics", 124, 55-66.
TSELENTIS, G. Α., DRAKOPOULOS, J. and MAKROPOULOS, C. 1988. On the frequency dependence of Q in the Kalamata (south Greece) region as obtained from the analysis of the coda of the aftershocks of the Kalamata 1986 earthquake. "Tectonophysics", 152, 157 - 159.