«Νεο-ολιγαρχική» πολιτική; Ιδιότητα του πολίτη, κόμματα και δημοκρατία σε μια εποχή μετάβασης.

PDF
Δημοσιευμένα: Aug 8, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/hpsa.24492
Λέξεις-κλειδιά:
ιδιότητα του πολίτη πολιτικά κόμματα καπιταλισμός και δημοκρατία πολιτική συμμετοχή και αποξένωση
Ιωάννης Σ. Σκλαβούνος
https://orcid.org/0000-0002-6210-7925
Περίληψη

Σκοπός του άρθρου αυτού είναι μια ιστορική πραγμάτευση της αντίληψης και του τρόπου άσκησης της πολιτικής στο πλαίσιο των σύγχρονων δυτικών δημοκρατιών μέσα από την εξέταση ορισμένων κρίσιμων στοιχείων που προσδιορίζουν την εκάστοτε μορφή τους. Αξιοποιώντας ιδίως τις μελέτες των T. H. Marshall, Claus Offe, Peter Mair και Νίκου Μουζέλη, δίδεται έμφαση στους τρεις τύπους δικαιωμάτων (ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά) που συγκροτούν την ιδιότητα του πολίτη, στον εκάστοτε συμβιβασμό μεταξύ καπιταλισμού και πολιτικής δημοκρατίας, στην οργανωσιακή εξέλιξη των πολιτικών κομμάτων και τη σχέση τους με το κράτος και την κοινωνία πολιτών, στην ένταξη των μαζών στην πολιτική και τελικά στον τύπο δημοκρατίας και πολιτικής που εξαρτούν οι παραπάνω μεταβλητές. Υποστηρίζεται ότι, υιοθετώντας και επεκτείνοντας το σχήμα του Νίκου Μουζέλη περί «ολιγαρχικής» και «μετα-ολιγαρχικής» πολιτικής, στις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες μπορούμε να κάνουμε λόγο για «νέo-ολιγαρχική» πολιτική.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς θα πρέπει να είναι σύμφωνοι με τα παρακάτω: Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την οποία μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνο με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Block, Fred, and Margaret R. Somers. 1999, Πέρα από την πλάνη του οικονομισμού: Η ολιστική κοινωνική επιστήμη του Καρλ Πόλαϊ στο Ιστορική Κοινωνιολογία: Όραμα και μέθοδος, Theda Skocpol, επίμ. Αθήνα: Κατάρτι, σσ. 75-119.
Βούλγαρης, Γιάννης. 2003 Φιλελευθερισμός, συντηρητισμός, κοινωνικό κράτος, 1973-1990, Αθήνα: Θεμέλιο.
Crouch, Colin. [2004] 2006, Μεταδημοκρατία, Αθήνα: Εκκρεμές.
Esping-Andersen, Gosta. [1990] 2014 Οι τρεις κόσμοι του καπιταλισμού της ευημερίας, Αθήνα: Τόπος.
Ewald, François. [1986] 2000, Ιστορία του Κράτους Πρόνοιας, Αθήνα: Gutenberg.
Held, David. [2006] 2007, Μοντέλα Δημοκρατίας, Αθήνα: Πολυτροπον.
Κακεπάκη, Μαρίνα. 2006, Μεταβολές στην ελληνική κουλτούρα, 1988-2005. Από τη γενιά του πολιτικού ενδιαφέροντος στη γενιά της πολιτικής αδιαφορίας;, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης 28, σσ. 111-128.
Καφετζής, Παναγιώτης. 1997, Πολιτική επικοινωνία, πολιτική συμμετοχή και κρίση της πολιτικής, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης 9, σσ. 167-178.
Kirchheimer, Otto. [1966] 1991, Ο μετασχηματισμός των κομματικών συστημάτων στη δυτική Ευρώπη, Λεβιάθαν 11, pp. 77-104.
Kymlicka, Will. 2011, Η πολιτική φιλοσοφία της εποχής μας, Αθήνα: Πόλις.
Λυριντζής, Χρήστος. 2007, Το μεταβαλλόμενο κομματικό σύστημα: σταθερή δημοκρατία, αμφισβητούμενος ‘εκσυγχρονισμός’ στο Πολιτική στην Ελλάδα. Η πρόκληση του εκσυγχρονισμού, K. Featherstone (επίμ.), Αθήνα: Οκτώ, σσ. 47-68
Marshall Thomas H, and Thomas Bottomore. 2000, Ιδιότητα του πολίτη και κοινωνική τάξη, Αθήνα: Gutenberg.
Michels, Robert. 1995, Η δημοκρατία και ο σιδηρούς νόμος της ολιγαρχίας, Λεβιάθαν 16, σσ. 49-70.
Mouffe, Chantal. 2004, Πάθη και πολιτική, Επιστήμη και Κοινωνία 12, σσ. 39-53.
Mouffe Chantal. [2005] 2010, Επί του Πολιτικού, Αθήνα: Εκκρεμές.
Moore, Barrington. 1984, Κοινωνικές ρίζες της δικτατορίας και της δημοκρατίας, Αθήνα: Κάλβος.
Μάνεσης, Αριστόβουλος. 1981, Συνταγματικά δικαιώματα, α’ ατομικές ελευθερίες, Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας., Σάκκουλας.
Μουζέλης, Νίκος. 2005, Κοινοβουλευτισμός και εκβιομηχάνιση στην ημι-περιφέρεια, Αθήνα: Θεμέλιο.
Muller, Jan Werner. 2017, Τι είναι ο λαϊκισμός, Αθήνα: Πόλις.
Νικολακόπουλος, Ηλίας. 1997, «Αποφασισμένοι» και «αναποφάσιστοι»: η συμβολή των δημοσκοπήσεων έξω από τα εκλογικά τμήματα στην ανάλυση της ψήφου, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης 9, σσ. 197-207.
Schumpeter, Joseph A. 2006, Καπιταλισμός, σοσιαλισμός και δημοκρατία, Αθήνα: Παπαζήσης.
Schmidt Manfred G. 2004, Θεωρίες της δημοκρατίας, Αθήνα: Σαββάλας.
Σπουρδαλάκης, Μιχάλης. 1990, Για τη μελέτη και θεωρία των πολιτικών κομμάτων, Αθήνα: Εξάντας.
Σπουρδαλάκης, Μιχάλης. 2003, Το κομματικό φαινόμενο: εξέλιξη και συγκυρία στο Το μέλλον των πολιτικών κομμάτων, Δημήτρης Θ. Τσάτσος και Ξενοφών Ι. Κοντιάδης, επίμ. Αθήνα: Παπαζήσης, σσ. 39-63.
Τσουκαλάς, Κωνσταντίνος. 1977, Γύρω από το πρόβλημα της πολιτικής πελατείας στην Ελλάδα του 19ου αιώνα στο Κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα, Γιώργος Κοντογιώργης (επίμ.), Αθήνα: Εξάντας.
Weber, Max. 1987, Η πολιτική ως επάγγελμα, Αθήνα: Παπαζήσης.
Abramovitz, Moses. 1981, Welfare Quandaries and Productivity Concerns, The American Economic Review 71(1), pp. 1-17.
Almond, Gabriel A. 1991, Capitalism and Democracy, Political Science and Politics 24(3), pp. 467-474.
Arendt, Hannah. 1996, The Origins of Totalitarianism, New York: Schoken Books.
Carnoy, Martin. 1990, Κράτος και Πολιτική Θεωρία, Αθήνα: Οδυσσέας.
Crouch, Colin. 2009, Privatized Keynesianism: An Unacknowledged Policy Regime British Journal of Politics and International Relations 11(3), pp. 382-399.
Bardi, Luciano, Stefano Bartolini, and Alexander H. Trechsel. 2014, Responsive and Responsible? The Role of Parties in Twenty-First Century Politics, West European Politics 37 (2), pp. 235-252.
Bauman, Zygmund. 2001, Freedom From, In and Through the State: T.H. Marshall's Trinity of Rights Revisited, Theoria: A Journal of Social and Political Theory 108, pp. 13-27.
Beck, Ulrich. 1992, From industrial society to the risk society: questions of survival, social structure and ecological enlightenment, Theory, culture & society 9(1), pp. 97–123.
Berman, Sheri. 2006, The Primacy of Politics: Social Democracy and the making of Europe's Twentieth Century, New York: Cambridge University Press.
Blyth, Mark and Richard Katz. 2005, From Catch-all Politics to Cartelisation: The Political Economy of the Cartel Party West European Politics 28:1, pp. 33-60.
Briggs, Asa. 1961, The Welfare State in Historical Perspective, European Journal of Sociology 2(2), pp. 221-258.
Burtenshaw, Claude J. 1968, The Political Theory of Pluralist Democracy, The Western Political Quarterly 21(4), pp. 577-587.
Castles Francis G. and Rudolf Wildenmann, eds. 1986, Visions and Realities of Party Government, Berlin: De Gruyter.
Daalder Hans. 2002, Parties: Denied, Dismissed, or Redundant? A Critique in Political Parties. Old Concepts and New Challenges, Richard Gunther, José Ramón Montero, and Juan J. Linz, eds. Oxford: Oxford University Press, pp. 39-57.
Dahl, Robert A. 1956, A Preface to Democratic Theory. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Dahl, Robert A. 1990, After the Revolution?: Authority in a Good Society, New Haven: Yale University Press.
Dahl, Robert A. 1999, The Past and Future of Democracy, Center for the Study of Political Change, University of Siena, Occasional Paper Number 5.
Deutschmann, Christoph. 2011, Limits to Financialization: Sociological Analyses of the Financial Crisis, European Journal of Sociology 52(3), pp. 347-398.
Dittrich, Karl. 1983, Testing the catch-all thesis: Some difficulties and problems, in Western European Party Systems, Continuity and Change, Hans Daalder and Peter Mair, eds. London: Sage, pp. 257–66.
Duverger, Maurice. 1964, Political Parties: their Organisation and Activity in the Modern State, London: Methuen.
Esping-Andersen, Gosta. 1988, Politics against Markets: The Social Democratic Road to Power, Princeton: Princeton University Press.
Evans, Eric J. [1978] 2017, Social Policy: 1830-1914: Individualism, Collectivism and the Origins of the Welfare State, New York: Routledge.
Förster, Michael, Ana Llena-Nozal, and Vahé Nafilyan. 2014, Trends in top incomes and their taxation in OECD countries, OECD society, Employment and Migration Working Papers 159. Paris, OECD. (DOI:10.1787/1815199x)
Frazer, Nancy, and Linda Gordon. 1992, Contract versus charity: why is there no social citizenship in the United States?, Socialist Review 22, pp. 45-68.
Hirst, Paul. 1994, Associative Democracy: New Forms of Economic and Social Governance, Amherst: The University of Massachusetts Press.
Hobsbawm, Eric. 2000, The New Century, London: Abacus.
Hoxsey, Dann. 2011, Debating the ghost of Marshall: a critique of citizenship, Citizenship Studies 15(6-7), pp. 915-932.
Johnson, Harry G. 1971, The Keynesian Revolution and the Monetarist Counter-Revolution, The American Economic Review, 61(2), pp. 1-14.
Katz, Richard and Peter Mair, Changing Models of Party Organization and Party Democracy: The Emergence of the Cartel Party, Party Politics 1(1), pp. 5-28.
Katz, Richard and Peter Mair. 2009, The Cartel Party Thesis: A Restatement Perspectives on Politics 7(4), pp. 753-766.
Katz, Richard and Peter Mair. 1996, Cadre, catch-all or cartel? A rejoinder, Party Politics 2(4), pp. 525–34.
Keman, Hans. 2014, Democratic Performance of Parties and Legitimacy in Europe, West European Politics 37(2), pp. 309-330.
Krouwel, André. 2006. Party Models in Handbook of party politics, R. S. Katz and W. J. Crotty, eds. London: Sage.
Kymlicka, Will and Wayne Norman. 1994, Return of the Citizen: A Survey of Recent Work on Citizenship Theory, Ethics 124(2), pp. 352-381.
Lara, Maria Pia. 2002, Democracy and Cultural Rights: Is There a New Stage of Citizenship? Constellations 9(2), pp. 207-220.
Lyrintzis, Christos. 1984, Political parties in Post-Junta Greece: A Case of ‘Bureaucratic Clientelism’?, West European Politics 7(2).
Mahler, Vincent A. 2008, Electoral turnout and income redistribution by the state: a cross-national analysis of the developed democracies, European Journal of Political Research 47(2), pp. 161-183.
Mair, Peter. 1995, Political Parties, Popular Legitimacy and Public Interest, West European Politics 13(3), pp. 40-57.
Mair, Peter. 2000, Partyless Democracy and the ‘Paradox’ of New Labour, New Left Review 2, pp. 21–35.
Mair, Peter. 2013, Ruling the Void. The Hollowing of Western Democracy, London and New York: Verso.
Mair Peter. 2013, Smaghi versus the Parties: Representative Government and Institutional Constraints in Politics in the Age of Austerity, Armin Schafer και Wolfgang Streeck, eds., Cambridge: Polity, pp. 143-168.
Manin, Bernard. 1997, The Principles of Representative Government. Cambridge: Cambridge University Press.
Marx, K., Early Writings, Penguin, London, 1992
Merkel, Wolfgang. Is capitalism compatible with democracy?, Zeitschrift für Vergleichende Politikwissenschaft 8(2), pp. 109–128.
Mizruchi, Mark S. 2010, The American corporate elite and the historical roots of the financial crisis of 2008, https://www8.gsb.columbia.edu/rtfiles/management/Mizruchi_Mark.pdf τελευταία προσπέλαση 5 Οκτωβρίου 2017.
Moschonas, Gerassimos. 2011, Historical Decline or Change of Scale? The Electoral Dynamics of European Social Democratic Parties, 1950–2009 in What’s Left of the Left: Democrats and Social Democrats in Challenging Times, James Cronin, George W. Ross, and James Shoch, eds. Durham and London: Duke University Press, pp. 50-85.
Mudde, Cas. 2004, The Populist Zeitgeist, Government and Opposition 39(3), pp. 542-63.
Müller, Wolfgang. 2000, Political parties in parliamentary democracies: Making delegation and accountability work. European Journal of Political Research 37, pp. 309-333.
Neumann, Sigmund, eds. 1956, Modern Political Parties. Approaches to Comparative Politics, Chicago: University of Chicago Press.
Offe, Claus. 1983, Competitive Party Democracy and the Keynesian Welfare State: Factors of Stability and Disorganization, Policy Sciences 15(3), pp. 225-246.
Ostrogorski, Mosei. 1902, Democracy and the Organization of Political Parties, London: Macmillan and Company.
Palley, Thomas I. 2007, Financialization: What It Is and Why It Matters, The Levy Economics Institute, Working Paper No. 527.
Panebianco, Angelo. 1988, Political Parties: Organization and Power, Cambridge: Cambridge University Press.
Pateman, Carole. 1970, Participation and Democratic Theory, Cambridge: Cambridge University Press.
Pateman, Carole. 1988, The Sexual Contract, Cambridge: Polity Press.
Przeworski, Adam. 1997, Capitalism and Social Democracy, Cambridge: Cambridge University Press.
Przeworski, Adam. 2015, Acquiring the Habit of Changing Governments Through Elections, Comparative Political Studies 48(1), pp. 101-129.
Piketty, Thomas, and Emmanuel Saez. 2014, Inequality in the long run», Science 344(6186), pp. 838-43.
Poguntke, Thomas. 1996, Anti-party sentiment – Conceptual thoughts and empirical evidence: Explorations into a minefield, European Journal of Political Research 29(3), pp. 319-344.
Rose, Richard. 2014, Responsible Party Government in a World of Interdependence West European Politics 37(2), pp. 253-269.
Schafer, Armin. 2011, Republican Liberty and Compulsory Voting, Discussion Paper 13/7.
Schafer, Armin, and Wolfgang Streek. 2013, Introduction in Politics in the Age of Austerity, Armin Schafer and Wolfgang Streeck, Cambridge: Polity, pp. 1-25.
Scharpf, Fritz W. 2013, Monetary Union, Fiscal Crisis and the Disabling of Democratic Accountability in Politics in the Age of Austerity, Armin Schafer and Wolfgang Streeck, Cambridge: Polity, pp. 108-142.
Somers Margaret R. 2008, Genealogies of Citizenship: Markets, Statelessness and the Right to Have Rights, Cambridge: Cambridge University Press.
Streek, Wolfgang. 2011, The crises of democratic capitalism, New Left Review 71, pp. 5-29.
Streek, Wolfgang. 2012, Markets and Peoples: Democratic Capitalism and European Integration New Left Review 73, pp. 63-71.
Streek, Wolfgang. 2013, The Politics of Public Debt: Neoliberalism, Capitalist Development, and the Restructuring of the State, MPifG Discussion Paper 13/7.
Streek, Wolfgang. 2014, Buying Time: The Delayed Crisis of Democratic Capitalism, London and New York: Verso.
Thomassen Jacques, and Carolien van Ham. 2014, Failing Political Representation or a Change in Kind? Models of Representation and Empirical Trends in Europe, West European Politics, 37(2), pp. 400-419.
Truman, David. 1951, The Governmental Process. New York: Knopf.
Turner, Bryan. 1997, Citizenship Studies: A General Theory, Citizenship Studies 1(1) pp. 5-18.
Turner, Bryan. 2001, The erosion of citizenship, British Journal of Sociology 52(2), pp. 189-209.
Turner, Bryan. 2016, We are all denizens now: on the erosion of citizenship, Citizenship Studies 20(6-7), pp. 679-692.
Van Biezen, Ingrid, Peter Mair and Thomas Pogtunge. 2012, Going, going, . . . gone? The decline of party membership in contemporary Europe, European Journal of Political Research 51(1), pp. 24-56.
Warren, Mark. 1992, Democratic Theory and Self-Transformation, The American Political Science Review 86(1), pp. 8-23.
Weber, Max. 1998, Essays in Sociology, New York: Routledge.
Weber, Max. 2013, General Economic History, Greenberg, New York: Greenberg.
Whiteley, Paul. 2010, Is the party over? The decline of party activism and membership across the democratic world, Party Politics 17(1), pp. 1-24.
Wolinetz, Steven B. 1991, Party system change: The catch-all thesis revisited, West European Politics 14(1), pp. 113–28.