Πόλεμος και ειρήνη στον Jean-Jacques Rousseau

PDF (ελληνικά)
Published: Feb 10, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/hpsa.22313
Κώστας Ν. Κουκουζέλης
Abstract

Η σχέση του Ρουσσώ με τις διεθνείς σχέσεις, αν και γνωστή σε αυτούς που ασχολούνται με την πολιτική του σκέψη, σπάνια αποτέλεσε αντικείμενο πραγμάτευσης στην ελληνική βιβλιογραφία. Αποτελεί πεποίθηση του Rousseau ότι η οργάνωση της πολιτείας σε τοπικό επίπεδο δεν μπορεί να ολοκληρωθεί δίχως την ταυτόχρονη ενασχόληση με την οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας κρατών, η οποία, αν παραμείνει αρρύθμιστη οδηγεί μάλιστα στην χειρότερη κατάσταση από όλες. Αν η ηθική ολοκλήρωση του ατόμου είναι το πρώτιστο καθήκον εντός μιας συγκεκριμένης πολιτείας, η επίτευξη της ειρήνης σε διεθνές επίπεδο αποτελεί άρρηκτα συνδεδεμένο στόχο με αυτή, καθώς η πρώτη δεν μπορεί να επιτευχθεί δίχως τη δεύτερη. Μέσα από μια ανασυγκρότηση των επιχειρημάτων του για τον πόλεμο, την ειρήνη και την φύση των κρατών η παρούσα μελέτη θα υποστηρίξει ότι ο Rousseau δεν είναι ούτε πολιτικός ρεαλιστής, ούτε όμως και ουτοπικός πασιφιστής.

 

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.

Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).

Downloads
Download data is not yet available.
References
Έργα του Ρουσσώ
Οι παραπομπές στα έργα του Rousseau γίνονται στις ελληνικές μεταφράσεις, όπου αυτές υπάρχουν, και απευθείας στο πρωτότυπο γαλλικό κείμενο σε συντομογραφίες που παρατίθενται στη συνέχεια, και οι οποίες ακολουθούνται από τις σελίδες της γαλλικής έκδοσης των απάντων J. J. Rousseau, Oeuvres Completes, με διεύθυνση επιμέλειας των Bernard Gagnebin και Marcel Raymond, Bibliothèque de la Pléiade, Editions Gallimard, 5 τόμοι, 1959-1995 [OC].
J.-J. Rousseau, ([1755] 2004) Λόγος περί Πολιτικής Οικονομίας, μτφρ. Κατερίνα Γεωργοπούλου, εισαγωγή Θ. Γκιούρας – Δ. Γράβαρης, Αθήνα: Σαββάλας [ΠΟ].
J.J. Rousseau, ([1762] 2004) Το Κοινωνικό Συμβόλαιο, μετάφραση Βασιλική Γρηγοροπούλου, Αλφρέδος Στάϊνχάουζερ επιμέλεια-επίμετρο Βασιλική Γρηγοροπούλου, Αθήνα: Πόλις [ΚΣ].
J.J. Rousseau, ([1755] 1999) Πραγματεία περί της Καταγωγής των Θεμελίων της Ανισότητας ανάμεσα στους Ανθρώπους, μετάφραση Μέλπω Αλεξίου-Καναγκίνη, Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή, 2η έκδοση [Ανισότητα].
J.J. Rousseau, ([1762] 2001/2002) Αιμίλιος ή περί Αγωγής, μετάφραση Πολυτίμη Γκέκα, Πλέθρον, Τόμος Ι & ΙΙ [Αιμίλιος].
J. J. Rousseau ([c. 1755-1756] 2013), Η κατάσταση πολέμου, μετάφραση Γιώργος Φαράκλας, στο Rojda Azizoglu και Γιώργος Φαράκλας (επιμ.), Η δημοκρατία στην εξορία: Ένας οδηγός για την σκέψη του Ρουσσώ 300 χρόνια μετά τη γέννησή του, Αθήνα: Νήσος, σελ. 415-429 [Κατάσταση Πολέμου].
J.J. Rousseau ([c. 1755-1756] 2013), Αποσπάσματα περί πολέμου, μετάφραση Γιώργος Φαράκλας, στο Rojda Azizoglu και Γιώργος Φαράκλας (επιμ.), Η δημοκρατία στην εξορία, σελ. 430-433 [Αποσπάσματα].
J.J. Rousseau, ([1782] 1997) Οι Εξομολογήσεις του Ζαν Ζακ Ρουσσώ, μετάφραση Αλεξ. Παπαθανασοπούλου, επίλογος Κοσμάς Ψυχοπαίδης, Αθήνα: Ιδεόγραμμα [Εξομολογήσεις].
J.J. Rousseau, ([1765/1770-1] 2006) Σχέδιο Συντάγματος για την Κορσική/Στοχασμοί για τη Διακυβέρνηση της Πολωνίας και τη Σχεδιαζόμενη Μεταρρύθμισή της, μετάφραση Κατερίνα Κέη, εισαγωγή-επιμ. Αλέξανδρος Χρύσης, Αθήνα: Πολύτροπον [Κορσική/Πολωνία].
J.-J. Rousseau, [1761] Extrait du Projet de paix perpétuelle de Monsieur L’ Abbé de Saint-Pierre, OC, τόμος 3 [Extrait].
J.-J. Rousseau, [1782] Jugement sur le Projet de paix perpétuelle, OC, τόμος 3 [Jugement].
J.-J. Rousseau, [1756] Du Contrat Social: Première Version, Manuscrit de Genève στο OC, τόμος 3 [Du Contrat Social: Première Version].
Abbé de Saint-Pierre. [1713] 1986, Projet pour rendre la paix perpétuelle en Europe, Tours: Fayard.
Archibugi, Daniele. 1992, Models of international organization in perpetual peace projects, Review of International Studies, 18, σελ. 295-317.
Bachofen, Blaise. 2015, The Paradox of ‘Just War’ in Rousseau’s Theory of Interstate Relations, American Political Science Review, 109 (2), σελ. 314-325.
Beitz, Charles. 1979, Political Theory and International Relations, Princeton: Princeton University Press.
Bertram, Christopher. 2003, Rousseau and the Social Contract, London: Routledge.
Boucher, David. 1998, Political Theories of International Relations: From Thucydides to the Present, Oxford: Oxford University Press.
Carter, Christine Jane. 1987, Rousseau and the problem of War, New York/London: Garland.
Cavallar, Georg. 2003, La société générale du genre humain: Rousseau on cosmopolitanism, international relations, and republican patriotism’, P.M. Kitromilides; ed., From republican polity to national community. Reconsiderations of Enlightenment political thought, Oxford: Voltaire Foundation.
Cavallar, Georg. 2012, Educating Emile: Jean-Jacques Rousseau on Cosmopolitanism, The European Legacy, 17 (4), σελ. 485-499.
Clark, Ian. 1981, The Hierarchy of States: Reform and Resistance in the International Order, Cambridge: Cambridge University Press.
Cohler, Anne M. 1970, Rousseau and Nationalism, New York: Basic Books.
Falaky, Fayçal, 2016. A forsaken and foreclosed utopia: Rousseau and international relations, European Journal of Political Theory, 15 (1), σελ. 61-76.
Fidler, David P. 1996, Desperately Clinging to Grotian and Kantian Sheep: Rousseau’s Attempted Escape from the State of War in Ian Clark and Iver B. Neumann, eds., Classical Theories of International Relations, Houndmills: Macmillan.
Haslam, Jonathan. 2002, No Virtue like Necessity: Realist Thought in International Relations since Macchiavelli, London: Yale University Press.
Hassner, Pierre. 1997, Rousseau and the Theory and Practice of International Relations, in Clifford Orwin and Nathan Tarcov, eds., The Legacy of Rousseau, Chicago and London: The University of Chicago Press, σελ. 200-219.
Hinsley, Francis Harry. 1963 Power and the Pursuit of Peace, Cambridge: Cambridge University Press.
Hiley, David R. 1990, The Individual and the General Will: Rousseau Reconsidered, History of Philosophy Quarterly, 7, σελ. 159-178.
Hoffmann, Stanley and David Fidler, eds. 1991, Rousseau on International Relations, Oxford: Clarendon Press.
Hoffmann, Stanley. 1965, The State of War, New York: Praeger.
Hoffmann, Stanley. 1963, Rousseau on War and Peace, American Political Science Review, 57 (2), σελ. 317-333.
Holsti, H.J. 1997, The State, War, and the State of War, Cambridge: Cambridge University Press.
Knutsen, Torbjorn L. 1994, Re-reading Rousseau in the Post-Cold War World, Journal of Peace Research, 31 (3), σελ. 247-262.
Nietzsche, Friedrich. [1891] 1978, Thus Spoke Zarathustra: A Book for None and All, trans. by W. Kaufmann, London; Penguin.
Perkins, Merle. 1967, Rousseau on History, Liberty and National Survival, Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, 53, σελ. 79-169.
Ramel, F. et J.P. Joubert. 2000, Rousseau et les relations internationals, Paris: L’ Harmattan.
Riley, Patrick, 1973, Rousseau as a Theorist of National and International Federation, Publius, 3 (1), σελ. 5-17.
Roosevelt, Grace. 2006, Rousseau versus Rawls on International Relations, European Journal of Political Theory, 5 (3), σελ. 301-320.
Roosevelt, Grace. 1990, Reading Rousseau in the Nuclear Age, Philadelphia: Temple University Press.
Rosenblatt, Helena. 2008, Rousseau: the Anti-cosmopolitan, Daedalus, 137, (3), σελ. 59-67.
Schmitt, Carl. 1988, Der Nomos der Erde, Berlin: Duncker & Humblot.
Shklar, Judith. 1969, Men and Citizens: A study of Rousseau’s Social Theory, Cambridge: Cambridge University Press
Siep, Ludwig. 2000, Rousseau’s Normative Idea of Nature, Finnish Yearbook of Political Thought, 4, σελ. 53-72.
Silvestrini, Gabriella. 2009, Religion naturelle, droit naturel et tolérance dans la “Profession de Foi du Vicaire Savoyard”, Archives de Philosophie, 72 (1), σελ. 31-54.
Smith, Jeffrie A. 2003, Nationalism, Virtue and the Spirit of Liberty in Rousseau’s ‘Government of Poland”, The Review of Politics, 65 (3), σελ. 409-437.
Spector C. et B. Bachofen, eds. 2008, Principes du droit de la guerre, Ecrits sur le Projet de Paix Perpétuelle de l’ Abbé de Saint-Pierre, Paris: Vrin.
Stelling-Michaud, S. 1964, Ce que Rousseau doit à l’ Abbé de Saint-Pierre, Etudes sur le ‘Contrat social’ de Jean-Jacques Rousseau, Paris: Les Belles Lettres, σελ. 35-45.
Terrel, Jean. 2001, Les Théories du pacte social. Droit naturel, souveraineté et contrat de Bodin à Rousseau, Paris: Editions du Seuil.
Waltz, Kenneth. 1959, Man, the State and War: A Theoretical Analysis, New York: Columbia University Press.
Williams, Michael C. 2005, Rousseau, Realism, and Realpolitik in The Realist Tradition and the limits of International Relations, Cambridge: Cambridge University Press.
Windenberger, J.-L. 1900, La République confédérative des petits états: essai sur le système de politique étrangère de J.J. Rousseau, Paris: Alfonse Picard et Fils.
Ypi, Lea. 2008, Sovereignty, Cosmopolitanism and the Ethics of European Foreign Policy, European Journal of Political Theory, 7 (3), σελ. 349-364.
Βουτσάκης, Βασίλης. 2004, Ο ρεαλισμός των ρεαλιστών στο Α. Μανιτάκης & Α. Τάκης, επιμ., Τρομοκρατία και Δικαιώματα, Αθήνα: Σαββάλας, σελ. 91-110.
Cassirer, Ernst. 2001, Καντ και Ρουσσώ, μετ. Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, Αθήνα: Έρασμος.
Hobbes, Thomas. [1651] 1989, Λεβιάθαν, μετ. Γρηγόρης Πασχαλίδης και Αιμίλιος Μεταξόπουλος, εισαγωγή Αιμίλιος Μεταξόπουλος, Αθήνα: Γνώση, Τόμος Α΄.
Kant, Immanuel. [1795] 2006, Προς την Αιώνια Ειρήνη, μετ. Κώστας Σαργέντης, επιμ. Γιώργος Ξηροπαϊδης, Αθήνα, Πόλις.
Κιτρομηλίδης, Πασχάλης. 1999, Πολιτικοί στοχαστές των νεότερων χρόνων, 4η έκδοση, Αθήνα: Πορεία.
Machiavelli, Nicollo [1532] 2012, Ο Ηγεμόνας, μτφρ. Μ. Κασωτάκη, Αθήνα: Πατάκης.
Μοντεσκιέ, [1748] 2006, Το Πνεύμα των Νόμων, μτφρ. Παναγιώτης Κονδύλης, Κωστής Παπαγιώργης, Αθήνα: Γνώση.
Παπαγεωργίου, Κωνσταντίνος. 2008, Πόλεμος και Δικαιοσύνη, Αθήνα: Πόλις.
Πλάτων. 2014, Πολιτεία, μετάφραση N.M. Σκουτερόπουλος, Αθήνα: Πόλις.
Ρωλς, Τζων. 2002, Το Δίκαιο των Λαών, μετάφραση Α. Παπασταύρου, Αθήνα: Ποιότητα.
Ψυχοπαίδης, Κοσμάς, 1997, Οι «Εξομολογήσεις» του J.J. Rousseau. Στοχασμοί πάνω στον αλλοτριωμένο βίο in J.J. Rousseau, Οι Εξομολογήσεις του Ζαν Ζακ Ρουσσώ, μετάφραση Αλεξ. Παπαθανασοπούλου, Αθήνα: Ιδεόγραμμα, σελ. 397-420.
Ψυχοπαίδης, Κοσμάς. 1999, Κανόνες και Αντινομίες στην Πολιτική, Αθήνα: Πόλις.