Συγκρουσιακός και εκλογικός κύκλος στην Ελλάδα της κρίσης
Abstract
Η συσχέτιση των εκλογικών με τους συγκρουσιακούς κύκλους, παρά την αλματώδη ανάπτυξη του πεδίου μελέτης της συλλογικής δράσης και των κοινωνικών κινημάτων, παραμένει σχετικά παραμελημένη στη σύγχρονη βιβλιογραφία. Στο κείμενό μας επιχειρούμε να αναδείξουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νέου κύκλου διαμαρτυρίας που ανοίγει στην Ελλάδα από το 2010 και εξής. Προτείνουμε ένα νέο σχήμα κατανόησης της κορύφωσης της διαμαρτυρίας κατά τις κινητοποιήσεις των πλατειών, υποδεικνύοντας μια τετραμερή διαίρεση εντός τους, έναντι άλλων προσεγγίσεων που τείνουν προς μια διχοτομική τους πρόσληψη. Παράλληλα, εντοπίζουμε δύο διακριτές φάσεις του σύγχρονου συγκρουσιακού κύκλου: μια αρχική φάση κορύφωσης, με κυρίαρχη θεματολογία την εναντίωση στα μνημόνια, και μια επόμενη φάση σχετικής κάμψης, με την ανάπτυξη αιτημάτων εστιασμένων σε θέματα δημοκρατίας, αντιρατσιστικής και αντιφασιστικής δράσης, αλλά και εναλλακτικών εγχειρημάτων. Καταληκτικά, υποδεικνύουμε τη στενή σχέση των κύκλων διαμαρτυρίας και των εκλογικών κύκλων ως απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της αλλαγής των «εκλογικών καθεστώτων» στην Ελλάδα και ιδιαίτερα για την ανάγνωση των πρόσφατων τάσεων ρευστοποίησης του κομματικού μας συστήματος.
Article Details
- Come citare
-
Σερντεδάκις Ν., & Κουφίδη Μ. (2018). Συγκρουσιακός και εκλογικός κύκλος στην Ελλάδα της κρίσης. Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 44(1), 7–30. https://doi.org/10.12681/hpsa.15919
- Fascicolo
- V. 44 N. 1 (2018)
- Sezione
- Άρθρα
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Condividi allo stesso modo 4.0 Internazionale.
Οι συγγραφείς θα πρέπει να είναι σύμφωνοι με τα παρακάτω: Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την οποία μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνο με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).Downloads
I dati di download non sono ancora disponibili.
Riferimenti bibliografici
Ελληνόγλωσση
Boltanski, Luc, και Arnaud Esquerre. 2015, Η επέκταση του πεδίου της Δεξιάς, Αθήνα: Πόλις.
Βούλγαρης, Γιάννης και Ηλίας Νικολακόπουλος. 2014, Εισαγωγή: Ο εκλογικός σεισμός του 2012, στο 2012. Ο εκλογικός σεισμός, Γιάννης Βούλγαρης και Ηλίας Νικολακόπουλος, επιμ. Αθήνα: Θεμέλιο, σσ. 9-31.
Γιοβανόπουλος, Χρήστος και Δημήτρης Μητρόπουλος. 2011, Από τους δρόμους στις πλατείες. Δημοκρατία Under Construction. Εμπειρίες-Αναλύσεις-Ντοκουμέντα, Αθήνα: Α/συνέχεια.
Δουζίνας, Κώστας. 2011, Αντίσταση και φιλοσοφία στην κρίση. Πολιτική, ηθική και Στάση Σύνταγμα, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Ιορδάνογλου, Χρυσάφης. 2016, Αναπτυξιακές επιδόσεις και καθεστώτα οικονομικής πολιτικής στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Τομές, συνέχειες και σημεία καμπής, στο Τομές, ρήξεις και αδράνειες στη μεταπολεμική Ελλάδα. Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού & Γενικής Παιδείας, Σχολή Μωραΐτη, σσ. 31-60.
Καβουλάκος, Κάρολος, και Γιώργος Γριτζάς. 2015, Κινήματα και εναλλακτικοί χώροι στην Ελλάδα της κρίσης. Μια νέα κοινωνία πολιτών, στο Το πολιτικό πορτραίτο της Ελλάδας. Κρίση και αποδόμηση του πολιτικού, Νίκος Γ. Γεωργαράκης και Νίκος Δεμερτζή, επιμ. Αθήνα: Gutenberg, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, σσ. 337-355.
Κιουπκιολής, Αλέξανδρος. 2014, Για τα κοινά της ελευθερίας, Αθήνα: Εκδόσεις Εξάρχεια.
Κοτρωνάκη, Λουκία. 2015, Η θεωρία της συγκρουσιακής πολιτικής στην πράξη των κοινωνικών κινημάτων: Το κίνημα ενάντια στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση (Ελλάδα, 2000-2006), Διδακτορική διατριβή, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Νικολακόπουλος, Ηλίας. 2009, Η καχεκτική δημοκρατία, Αθήνα: Πατάκης.
Ντάβου, Μπετίνα, Νίκος Δεμερτζής και Βασίλης Θάνος. 2015, Συναισθήματα, κίνητρα και πολιτική συμπεριφορά στην Ελλάδα της κρίσης, στο Το πολιτικό πορτραίτο της Ελλάδας. Κρίση και αποδόμηση του πολιτικού, Νίκος Γ. Γεωργαράκης και Νίκος Δεμερτζή, επιμ. Αθήνα: Gutenberg, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, σσ. 29-50.
Παπανικολόπουλος, Δημήτρης. 2015, Η δυναμική των εργατικών κινητοποιήσεων την εποχή των Μνημονίων. Από την παλίρροια στην άμπωτη, στο Το απεργιακό φαινόμενο στην Ελλάδα. Καταγραφή των απεργιών κατά το 2014, Δ. Κατσορίδας, Γ. Κόλλιας, Σ. Λαμπουσάκη, Δ. Παπανικολόπουλος και Γ. Κουζής (Συντονιστής), Αθήνα: Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, σσ. 27-33.
Παπαπαύλου, Μαρία. 2015, Η εμπειρία της πλατείας Συντάγματος: Μουσική, συναισθήματα, κοινωνικά κινήματα, Αθήνα: Οι εκδόσεις των συναδέλφων.
Σερντεδάκις, Νίκος. 2008, Αιτία των δυναμικών κινητοποιήσεων η συσσωρευμένη κοινωνική δυσαρέσκεια, εφημερίδα Η Εποχή (14/12/2008).
Σερντεδάκις, Νίκος. 2008β, Συλλογική δράση και φοιτητικό κίνημα την περίοδο 1959-1964: Δομικές προϋποθέσεις, πολιτικές ευκαιρίες και ερμηνευτικά σχήματα, στο Η σύντομη δεκαετία του '60, Άλκης Ρήγος, Σεραφείμ Σεφεριάδης και Ευάνθης Χατζηβασιλείου, επιμ. Αθήνα: Καστανιώτης, σσ. 241-263.
Σερντεδάκις, Νίκος. 2010, Η διαδρομή του φοιτητικού κινήματος στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, στο Η ελληνική νεολαία στον 20ο αιώνα. Πολιτικές διαδρομές, κοινωνικές πρακτικές και πολιτιστικές εκφράσεις, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Εύη Ολυμπίτου και Ιωάννα Παπαθανασίου, Αθήνα: Θεμέλιο, σσ. 160-182.
Σερντεδάκις, Νίκος. 2011, Η συμβολή της έρευνας των γεγονότων διαμαρτυρίας στην κατανόηση της συλλογικής δράσης, στο Ερευνητικές υποδομές και δεδομένα στην εμπειρική κοινωνική έρευνα. Ζητήματα καταγραφής, τεκμηρίωσης και ανάλυσης κοινωνικών δεδομένων, Γιώργος Τσιώλης, Νίκος Σερντεδάκις και Γιάννης Κάλλας, επιμ. Αθήνα: Νήσος, σσ. 349-376.
Σερντεδάκις, Νίκος. 2015, Συνέχειες και ασυνέχειες της συλλογικής δράσης κατά τη μετάβαση από την «καχεκτική δημοκρατία» στη «Mεταπολίτευση», στο Μεταπολίτευση. Η Ελλάδα στο μεταίχμιο δύο αιώνων, Έφη Γαζή, Μάνος Αυγερίδης και Κωστής Κορνέτης, επιμ. Αθήνα: Θεμέλιο, σσ. 99-115.
Σεφεριάδης, Σεραφείμ. 2006, Συγκρουσιακή πολιτική, συλλογική δράση, κοινωνικά κινήματα: Μία αποτύπωση, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης 27, σσ. 7-42.
Sewell, William H. 2013, Οι λογικές της ιστορίας. Κοινωνική θεωρία και κοινωνικός μετασχηματισμός, Αθήνα: Ξιφαράς.
Σούζας, Νίκος, και Χρίστος Ηλιόπουλος. 2015, Συλλογική δράση και πολιτικό σύστημα στα χρόνια της κρίσης. Όρια, αλληλεπιδράσεις, προοπτικές, Εισήγηση στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας.
Ξενόγλωσση
Alberoni, Francesco. 1981, Movimento e Istituzione. Teoria Generale, Bologna: Il Mulino.
Arabatzi, Athina. 2016, The Spatiality of Counter-Austerity Politics in Athens, Greece: Emergent “Urban Solidarity Spaces”, Urban Studies, pp. 1-16. DOI: 10.1177/0042098016629311.
Arabatzi, Athina, and Walter J. Nicholls. 2012, The Urban Roots of Anti-Neoliberal Social Movements: The Case of Athens, Greece, Environment and Planning A 44, pp. 2591-2610.
Aslanidis, Paris. 2016, Populist Social Movements of the Great Recession, Mobilization 21(3), pp. 301-321.
Aslanidis, Paris, and Nikos Marantzidis. 2016, The Impact of the Greek Indignados on Greek Politics, Southern Europe 40, pp. 125-157.
della Porta, Donatella, Joseba Fernandez, Hara Kouki and Lorenzo Mosca. 2017, Movement Parties Against Austerity, Cambridge: Polity Press.
Diani, Mario, and Maria Kousis. 2014, The Duality of Claims and Events: The Greek Campaign Against the Troika's Memoranda and Austerity, 2010-2012, Mobilization 19(4), pp. 387-404.
Douzinas, Costas. 2012, Athens Rising, European Urban and Regional Studies 20(1), pp. 134-138.
Fernández-Savater, Amador and Cristina Flesher Fominaya. With contributions by Luhuna Carvalho, Çiğdem, Hoda Elsadda, Wiam El-Tamami, Patricia Horrillo, Silvia Nanclares and Stavros Stavrides. 2017, Life After the Squares: Reflections on the Consequences of the Occupy Movements, Social Movement Studies 16(1), pp. 119-151.
Goldstone, Jack A., ed. 2003, States, Parties and Social Movements, Cambridge: Cambridge University Press.
Hutter, Swen, and Hanspeter Kriesi. 2013, Movements of the Left, Movements of the Right Reconsidered, in The Future of Social Movement Research. Dynamics, Mechanisms, and Processes, Jacquelien van Stekelenburg, Conny Roggeband and Bert Klandermans, eds. Minneapolis-London: University of Minnesota Press, pp. 281-298.
Kaika, Maria, and Lazaros Karaliotas. 2014, The Spatialization of Democratic Politics: Insights from the Indignant Squares, European Urban and Regional Studies 23(4), pp. 556-570.
Kanellopoulos, Kostas, Konstantinos Kostopoulos, Dimitris Papanikolopoulos, and Vasileios Roggas. 2016. “Competing Modes of Coordination in the Greek Anti-Austerity Campaign, 2010-2012.” Social Movements Studies DOI: 10.1080/14742837.2016.1153464.
Karyotis, Georgios and Wolfgang Rüdig. 2017, The Three Waves of Anti-Austerity Protest in Greece, 2010-2015, Political Studies Review DOI: 10.1177/1478929916685728.
Korizi, Sissi, and Antonis Vradis. 2012, From Innocence to Realisation, European Urban and Regional Studies 16(1-2), pp. 237-242.
Leontidou, Lila. 2012, Athens in the Mediterranean “Movement of the Piazzas”. Spontaneity in the Material and Virtual Public Spaces, City 16(3), pp. 299-312.
Marx, Karl. [1847] 1977, Das Elend der Phiilosophie, in MEW (Marx-Engels Werke), τόμος 4, Berlin: Dietz Verlag.
McAdam, Doug, and Sidney Tarrow. 2010, Ballots and Barricades: On the Reciprocal Relations between Elections and Social Movements, Perspectives on Politics 8, pp. 529-542.
McAdam, Doug, and Sidney Tarrow. 2013, Social Movements and Elections: Toward a Broader Understanding of the Political Context of Contention, in The Future of Social Movement Research: Dynamics, Mechanisms, and Processes, Jacquelien Van Stekelenburg, Conny Roggeband and Bert Klandermans, eds. Minneapolis: University of Minnesota Press, pp. 325-346.
Melucci, Alberto. 1996, Challenging Codes. Collective Action in the Information Society, Cambridge: Cambridge University Press.
Papadaki, Marina, Samy Alexandridis and Stefania Kalogeraki. 2015, Community Responses in Times of Economic Crisis: Social Support Actions in Chania, Greece, Kurswechsel 1, pp. 41-50.
Psimitis, Michalis. 2011, The Protest Cycle of Spring 2010 in Greece, Social Movements Studies 10(2), pp. 191-197.
Rakopoulos, Theodoros. 2014, The Crisis Seen From Bellow, Within and Against: From Solidarity Economy to Food Distribution Cooperatives in Greece, Dialect Anthropology 38, pp. 189-207.
Rüdig, Wolfang, and Georgios Κaryotis. 2014, Who Protests in Greece? Mass Opposition to Austerity, British Journal of Political Science 44, pp. 487-513.
Simiti, Marilena. 2014, Rage and Protest: The case of the Greek Indignant movement, GreeSE Paper No. 82. Hellenic Observatory Papers on Greece and Southeast Europe.
Snow, David A. 2004, Framing Processes, Ideology and Discursive Fields, in The Blackwell Companion to Social Movements, David A. Snow, Sarah A. Soule and Hanspeter Kriesi, eds. Oxford: Blackwell, pp. 380-412.
Snow, David A., and Robert D. Benford. 1988, Ideology, Frame Resonance, and Participant Mobilization, International Social Movement Research 1, pp. 197-217.
Snow, David A., Burke Rochford Jr., Steven K. Worden, and Robert D. Benford. 1986, Frame Alignment Processes, Micromobilization and Movement Participation, American Sociological Review 51, pp. 464-481.
Snow, David A., and Sarah Soule. 2009, A Primer on Social Movements, New York: W. W. Norton & Company.
Taibo, Carlos. 2012, The Spanish Indignados: A Movement with two Souls, European Urban and Regional Studies 20(1), pp. 155-158.
Tarrow, Sidney. 1989, Democracy and Disorder. Protest and Politics in Italy 1965-1975, Oxford: Clarendon Press.
Tarrow, Sidney. 1998, Power in Movement. Social Movements and Contentious Politics, Cambridge: Cambridge University Press.
Tilly, Charles, and Sidney Tarrow. 2007, Contentious Politics, Boulder: Paradigm Publishers.
Van Dyke, Nella. 2003, Protest Cycles and Party Politics: The Effects of Elite Allies and Antagonists on Student Protest in the United States, 1930-1990, in States, Parties and Social Movements, Jack A. Goldstone, ed. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 226-245.
Vradis, Antonis, and Dimitris Dalakoglou, eds. 2011, Revolt and Crisis in Greece. Between a Present Yet to Pass and a Future Yet to Come. Oakland, Baltimore, Edinburgh, London & Athens: AK Press & Occupied London.
