Corporeità ed embriologia nella Divina Commedia

Abstract

ΣΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ

Ο όρος «σκιά» απαντά συχνά στη Θεία Κωμωδία και αντιπροσωπεύει ένα από τα κεντρικά σημεία επί των οποίων ο Δάντης στηρίζει τη σύλληψη του υπερκόσμιου ταξιδιού του. Ο Αλιγκιέρι, στην Κωμωδία του, κατά κάποιο τρόπο προέβλεψε τη λειτουργία, η οποία αποδόθηκε στον εν λόγω όρο αργότερα από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι στην Πραγματεία περί Ζωγραφικής, θεωρώντας τον ως διφορούμενο ενδιάμεσο μεταξύ ουρανού και γης, ως το μοναδικό όργανο δια του οποίου του δόθηκε η δυνατότητα θέασης του αοράτου. Η προσοχή του κειμένου, λοιπόν, επικεντρώνεται στην κατανόηση της φύσης, στη σύσταση των υπερκόσμιων ψυχών, στον τρόπο με τον οποίον αυτές εμφανίζονται στον ποιητή και τέλος στον τρόπο κατά τον οποίο αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με τον περιβάλλοντα κόσμο. Ο Δάντης εδώ θέλει να δείξει πάνω απ' όλα πώς η «σκιά» μπορεί, επίσης, να συμπίπτει με την «ψυχή» αριστοτελικά και θωμιστικά νοούμενη, καθώς η πρώτη αντιπροσωπεύει τη μορφή υπό την οποία παρουσιάζονται στον ίδιο οι ψυχές της Κόλασης και του Καθαρτηρίου. Η αρχαία βιολογία, καρπός των έργων της φιλοσοφικής ωριμότητας του Αριστοτέλους, χρησιμοποιείται ευρέως και επιτυχώς από τον Φλωρεντινό: μέσω της μορφής του Στατίου (Άσμα XXV του Καθαρτηρίου) εξηγούνται οι κύριες βιολογικές θεωρίες που απαντούν στο αριστοτελικό Περὶ ζῴων γενέσεως, θεωρίες που θα οδηγήσουν στον ορισμό της ψυχής και συνεπώς στον ορισμό της διαμορφωτικής αρετής του πνεύματος.