Beitrag zur topographie Nord-Griechenlands in der Spätbyzantinischen zeit

Περίληψη

Αί μελέται αί σχετικαί μέ τήν βυζαντινήν πόλιν περιορίζονται μέχρι τού παρόντος εις τήν Κωνσταντινούπολιν καί άλλα τινά έμπορεΐα. Το φαινόμενον αυτό όφείλεται άναμφιβόλως, μεταξύ άλλων, εις τό γεγονός ότι αί ίστορικαί πηγαί έπί τής περιπτώσεως ταύτης είναι πλουσιώτεραι.

Εις τήν παρούσαν μελέτην ή συγγραφεύς προσπαθεί νά άνασυγκροτήση τό δίκτυον γενικώς των πόλεων εις τάς βυζαντινός έπαρχίας, νά προσδιορίση τόν δυναμισμόν τής έξελίξεώς του καί νά συμπεράνη τόν οικονομικόν ρόλον των διαφόρων πόλεων. Ή συγγραφεύς γνωρίζει καλώς τό γεγονός ότι κατά τούς 13-16 αί. αί βυζαντινοί πόλεις, κυρίως των επαρχιών, διαφέρουν ούσιωδως των πόλεων τής Δυτικής Εύρώπης κατά τήν ιδίαν εποχήν. Ή συγγραφεύς κατονομάζει «πόλεις», άδιακρίτως, καί όλους τούς συνοικισμούς μέ αγροτικόν χαρακτήρα.

Τό χαρακτηριστικόν των επαρχιακών πόλεων συνίσταται εις δύο παρά­γοντας, πού οί μελετηταί μάλλον παρημέλησαν μέχρι σήμερον: α) Παράγων τής έξελίξεώς των μεταβολών, τάς όποιας ύπέστησαν οί συνοικισμοί τού άστικού τύπου άπό τόν 13 μέχρι τόν 16 αί. β) Παράγων χωροταξικός. Προ­σπαθεί ή συγγραφεύς νά άνασκευάση άπό άπόψεως έξελίξεώς τό δίκτυον των «άστικών» συνοικισμών καί νά τό άντιπαραβάλη μέ τά γεωγραφικά δε­δομένα τών έμπορικών οδών κ.λ. Τήν αρχήν αύτήν εις τόν έλληνικόν χώρον δέχεται προκειμένου περί τής Θεσσαλίας.

Ή τοπογραφική έξέτασις έδειξεν ότι ή λειτουργία τών πόλεων κατά τούς 13-16 αί. δεν έξηρτάτο καθόλου άπό τό γεγονός άν μία πόλις ύφίστατο άπό τήν πρώιμον βυζαντινήν έποχήν ή άν ίδρύθη μεταγενεστέρως. 'Ως μόνον άξιόπιστον κριτήριον θεωρούνται λοιπόν αί διάφοροι λειτουργίαι τών πό­λεων εϊς τήν βυζαντινήν κοινωνίαν. Μεταξύ τών διαφόρων λειτουργιών αύτών πρέπει άναμφισβητήτως νά άναφέρωμεν τόν ρόλον τού πολιτικού καί θρη­ σκευτικού κέντρου, τήν ϋπαρξιν τού έξωτερικοϋ έμπορίου καί τήν ανταλ­λαγήν προϊόντων μή άγροτικών.

Τό παράδειγμα τής Θεσσαλίας έπέτρεψεν εις τήν συγγραφέα νά έξετάση τάς άλλαγάς εις τούς άστικούς συνοικισμούς καί τήν σπουδαιότητα τών λειτουργιών, πού έμφανίζουν αί διάφοροι πόλεις εις τήν βυζαντινήν έποχήν.