open, digital, online, education, distance education

Εισαγωγή στην ποιοτική ανάλυση δεδομένων με το λογισμικό Taguette: Ζητήματα εγκυρότητας και αξιοπιστίας στην ποιοτική έρευνα

Open Education - The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology
PDF (ελληνικά)
Published: Jul 7, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/jode.26960
Αλέξιος Μπράιλας
Μέλος ΣΕΠ Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
https://orcid.org/0000-0002-2016-4438
Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος
Μέλος ΣΕΠ Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
https://orcid.org/0000-0003-1672-5703
Έλενα Τράγου
Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου
https://orcid.org/0000-0001-8336-902X
Abstract

Η διαδικασία της ποιοτικής ανάλυσης των εμπειρικών δεδομένων περιλαμβάνει συνήθως ένα αρχικό στάδιο κωδικοποίησής τους. Η κωδικοποίηση αποτελεί μια διαδικασία συστηματικής μετάβασης από το επίπεδο των ανεπεξέργαστων εμπειρικών δεδομένων, όπως για παράδειγμα αποτελούν οι απομαγνητοφωνήσεις ατομικών συνεντεύξεων ή ομάδων εστίασης, στο επίπεδο μιας αφαιρετικής τους αναπαράστασης, μέσα από ένα σύνολο κωδικών/ κατηγοριοποιήσεων που αντιστοιχούν σε τμήματα των εμπειρικών δεδομένων. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν αναπτυχθεί πλήθος εφαρμογών λογισμικού για την υποστήριξη της διαδικασίας ποιοτικής ανάλυσης. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα προγράμματα CAQDAS τα οποία χρησιμοποιούνται για να υποστηρίζουν τη διαδικασία ανάλυσης που διεξάγει ο ίδιος ο ερευνητής. Επειδή τα ποιοτικά εμπειρικά δεδομένα είναι συνήθως εκτεταμένα και η ανάλυσή τους ιδιαίτερα χρονοβόρα και επίπονη, η χρήση μιας εφαρμογής λογισμικού κρίνεται περισσότερο από απαραίτητη, γιατί διευκολύνει ιδιαίτερα την ερευνητική ομάδα να οργανώσει τα εμπειρικά δεδομένα και να ολοκληρωθεί η διαδικασία ανάλυσης με έναν συγκροτημένο και συστηματικό τρόπο. Στο παρόν άρθρο, επιδεικνύουμε τη διαδικασία της ποιοτικής ανάλυσης μέσα από ένα παράδειγμα κωδικοποίησης κειμενικών εμπειρικών δεδομένων, αξιοποιώντας ένα νέο και εύχρηστο λογισμικό ανοικτού κώδικα, το Taguette. Η αξιοποίηση κατάλληλων εργαλείων ανοικτού κώδικα κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική στο πλαίσιο μιας οικολογίας ανοικτής εκπαίδευσης. Το άρθρο καταλήγει συζητώντας ζητήματα εγκυρότητας και ποιότητας στην ποιοτική έρευνα.

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Copyright Notice

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution Non-Commercial License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.

Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work.

Downloads
Download data is not yet available.
References
Bernard, H. R., Wutich, A., & Ryan, G. W. (2017). Analyzing qualitative data: Systematic approaches (Second edition). SAGE.
Birks, M., & Mills, J. (2010). Grounded Theory: A Practical Guide. SAGE Publications.
Brailas, A. (2014). Networked Grounded Theory. The Qualitative Report, 19(8), 1–16. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2014.1270
Brailas, A. (2020). Using Drawings in Qualitative Interviews: An Introduction to the Practice. The Qualitative Report, 25(12), 4447-4460. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2020.4585
Brailas, A. (2020). Rhizomatic Learning in Action: A Virtual Exposition for Demonstrating Learning Rhizomes. Eighth International Conference on Technological Ecosystems for Enhancing Multiculturality, 309–314. https://doi.org/10.1145/3434780.3436565
Brailas, A., Avani, S., Gkini, C., Deilogkou, M., Koskinas, K., & Alexias, G. (2017). Experiential Learning in Action: A Collaborative Inquiry. The Qualitative Report, 22(1), 271–288. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2017.2551
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Breckenridge, J. P., & Elliott, I. (2012). Choosing a Methodological Path: Reflections on the Constructivist Turn. The Grounded Theory Review, 11(1), 64–71.
Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Theory: A Practical Guide Through Qualitative Analysis. Sage Publications.
Chenail, R. J. (2012). Conducting Qualitative Data Analysis: Qualitative Data Analysis as a Metaphoric Process. The Qualitative Report, 17(1), 248–253. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2012.1818
Chenail, R. J. (2012). Conducting Qualitative Data Analysis: Reading Line-by-Line, but Analyzing by Meaningful Qualitative Units. The Qualitative Report, 17(1), 266–269. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2012.1817
Denzin, N. K. (2001). The reflexive interview and a performative social science. Qualitative Research, 1(1), 23–46. https://doi.org/10.1177/146879410100100102
Elliott, V. (2018). Thinking about the coding process in qualitative data analysis. Qualitative Report, 23(11), 2850-2861. Retrieved from https://nsuworks.nova.edu/tqr/vol23/iss11/14.
Eriksson, P., & Kovalainen, A. (2008). Qualitative Methods in Business Research. SAGE Publications.
Georgaca, E., & Avdi, E. (2011). Discourse Analysis. In D. Harper & A. R. Thompson (Eds.), Qualitative Research Methods in Mental Health and Psychotherapy (pp. 147–161). John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9781119973249.ch11
Glaser, B. (2010). Grounded Theory is the study of a concept. Opening talk by Dr. Barney Glaser at the June 2010 troubleshooting seminar. http://www.youtube.com/watch?v=OcpxaLQDnLk
Harper, M., & Cole, P. (2012). Member checking: Can benefits be gained similar to group therapy? The Qualitative Report, 17(2), 510–517.
Holquist, M. (2002). Dialogism: Bakhtin and His World. Routledge.
Issari, P., & Tsaliki, C. (2017). Stories of family caregivers of people with dementia in Greece: Implications for counselling. European Journal of Psychotherapy & Counselling, 19(3), 290–306. https://doi.org/10.1080/13642537.2017.1348378
Korzybski, A. (1958). Science and sanity: An introduction to non-Aristotelian systems and general semantics (5. ed., 3. print). Inst. of General Semantics.
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic Inquiry. SAGE Publications.
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (2003). Ethics: The Failure of Positivist Science. In Y. S. Lincoln & N. K. Denzin (Eds.), Turning points in qualitative research: Tying knots in a handkerchief. AltaMira.
Lyngsnes, k. (2016). A Reflexive Eye on a Collaborative Action Research Project in School. The Qualitative Report, 21(2), 196–211.
Mason, J. (2017). Qualitative researching (3rd edition). SAGE Publications.
Mitchell, M. (2009). Complexity: A Guided Tour. Oxford University Press.
Morgan, D. L., & Nica, A. (2020). Iterative Thematic Inquiry: A New Method for Analyzing Qualitative Data. International Journal of Qualitative Methods, 19, 160940692095511. https://doi.org/10.1177/1609406920955118
Murphy, E. A., & Dingwall, R. (2003). Qualitative Methods and Health Policy Research. Aldine de Gruyter.
Odena, O. (2013). Using software to tell a trustworthy, convincing and useful story. International Journal of Social Research Methodology, 16(5), 355–372. https://doi.org/10.1080/13645579.2012.706019
Papadimitriou, S. T., Lionarakis, A., & Ioakeimidou, V. (2019). The Hellenic Open University: Innovations and Challenges in Greek Higher Education. Ανοικτή Εκπαίδευση: Το Περιοδικό Για Την Ανοικτή Και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση Και Την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 15(1), 6. https://doi.org/10.12681/jode.20211
Penn, P., & Frankfurt, M. (1994). Creating a Participant Text: Writing, Multiple Voices, Narrative Multiplicity. Family Process, 33(3), 217–231. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.1994.00217.x
Peters, M. A. (2008). The History and Emergent Paradigm of Open Education. In M. A. Peters & R. G. Britez (Eds.), Open Education and Education for Openness (pp. 1–15). Brill | Sense. https://doi.org/10.1163/9789087906818_002
Polit, D. F., & Beck, C. T. (2009). Nursing Research: Appraising Evidence for Nursing Practice. Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins.
Prigogine, I., & Stengers, I. (1997). The End of Certainty. Time, Chaos, and the New Laws of Nature. Free Press.
Rampin, R., Steeves, V., & DeMott, S. (2020). Taguette (0.9.2) [Computer software]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/ZENODO.4002742
Reid, A., & Gough, S. (2000). Guidelines for Reporting and Evaluating Qualitative Research: What are the alternatives? Environmental Education Research, 6(1), 59–91.
Siccama, C. J., & Penna, S. (2008). Enhancing Validity of a Qualitative Dissertation Research Study by Using NVIVO. Qualitative Research Journal, 8(2), 91–103. https://doi.org/10.3316/QRJ0802091
Silver, C., & Rivers, C. (2016). The CAQDAS Postgraduate Learning Model: An interplay between methodological awareness, analytic adeptness and technological proficiency. International Journal of Social Research Methodology, 19(5), 593–609. https://doi.org/10.1080/13645579.2015.1061816
Smith, M. L., & Seward, R. (2017). Openness as social praxis. First Monday, 22(4). https://doi.org/10.5210/fm.v22i4.7073
Souto-Manning, M. (2014). Critical narrative analysis: The interplay of critical discourse and narrative analyses. International Journal of Qualitative Studies in Education, 27(2), 159–180. https://doi.org/10.1080/09518398.2012.737046
Theodorou, E. (2008). Just how involved is ‘involved’? Re-thinking parental involvement through exploring teachers’ perceptions of immigrant families’ school involvement in Cyprus. Ethnography and Education, 3(3), 253–269. https://doi.org/10.1080/17457820802305493
Trochim, W. M. K., & Donnelly, J. P. (2006). Research Methods Knowledge Base. Cengage Learning.
Tseliou, E. (2010). From feedback to reflexivity: Inspirations by a ‘polyphonic dialogue’ methodology in trainees’ evaluation: ‘Polyphonic dialogue’ in trainees’ evaluation. Journal of Family Therapy, 32(3), 334–337. https://doi.org/10.1111/j.1467-6427.2010.00509.x
von Foerster, H. (2003). Understanding Understanding: Essays on Cybernetics and Cognition. Springer.
Willig, C. (2013). Introducing Qualitative Research In Psychology. McGraw Hill Education, Open University Press.
Woods, M., Paulus, T., Atkins, D. P., & Macklin, R. (2016). Advancing Qualitative Research Using Qualitative Data Analysis Software (QDAS)? Reviewing Potential Versus Practice in Published Studies using ATLAS.ti and NVivo, 1994–2013. Social Science Computer Review, 34(5), 597–617. https://doi.org/10.1177/0894439315596311
Αrmakolas, S., Panagiotakopoulos, C., Karatrantou, A., & Viris, D. (2018). Integrating Free and Open-Source Software in the Classroom: Imprinting Trainee Teachers’ Attitudes. In T. A. Mikropoulos (Ed.), Research on e-Learning and ICT in Education (pp. 123–134). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-95059-4_7
Ίσαρη, Φ., & Πουρκός, Μ. (2015). Ποιοτική Μεθοδολογία Έρευνας: Εφαρμογές στην Ψυχολογία και την Εκπαίδευση. ΣΕΑΒ (www.Kallipos.gr). https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/5826/4/15327_Isari-KOY.pdf
Κατερέλος, Ι. (2013). Χάος και Τάξη στα Κοινωνικά Συστήματα. Εκδόσεις Παπαζήση.
Μπράιλας, Α. (2013). Η Δυνητική Μαθησιακή Κοινότητα: Κοινωνιο-Ψυχολογικές, Παιδαγωγικές και Τεχνολογικές Παράμετροι [Διδακτορική Διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο]. http://pandemos.panteion.gr/index.php?op=record&lang=el&pid=iid:5661
Μπράιλας, Α. (2017). Πολύπλοκα Συστήματα και Χάος: Εφαρμογές στην Ψυχολογία και την Εκπαίδευση. Εκδόσεις Γρηγόρη.
Μπράιλας, Α. (2018). Η Μάθηση στο Χρονότοπο του Διαδικτύου: Κοινότητες, Ψηφιακή Κουλτούρα, Wikipedia & MOOCs. Εκδόσεις Γρηγόρη.
Μπράιλας, Α., Αβάνη, Σ. Μ., Γκίνη, Χ., Δεϊλόγκου, Μ. Α., Δημητριάδης, Γ., Θραβάλου, Ε., Φούκα, Ε., & Κοσκινάς, Κ. (2020). Διεργασία ομάδας, αναστοχαστική πρακτική και ιστολόγια στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση: Αναπτύσσοντας δίκτυα μάθησης ομοτίμων. Εκπαίδευση Ενηλίκων, 46, 26–36. https://doi.org/10.5281/zenodo.3889344
Παρασκευοπουλου-Κολλια, Ε.-Α. (2020). Μεθοδολογία ποιοτικής έρευνας: Συνεντεύξεις και συνεντεύξεις μέσω διαδικτύου. Ανοικτή Εκπαίδευση: Το Περιοδικό Για Την Ανοικτή Και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση Και Την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 15(2), 24. https://doi.org/10.12681/jode.20634
Συμεού, Λ. (2007). Εγκυρότητα και αξιοπιστία στην ποιοτική εκπαιδευτική έρευνα: Παρουσίαση, αιτιολόγηση και πράξη. Πρακτικά 5ου Πανελληνίου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδας “25 Χρόνια Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδας” (Τομ. 2, Σσ. 333-339).
Τσιώλης, Γ. (2014). Μέθοδοι και τεχνικές ανάλυσης στην ποιοτική κοινωνική έρευνα. Εκδόσεις Κριτική.