Ο άγαμος μοναχικός άντρας και η πρόσβασή του στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στην Ελλάδα και στο Ηνωμένο Βασίλειο

PDF
Δημοσιευμένα: Nov 22, 2016
DOI: https://doi.org/10.12681/bioeth.19780
Λέξεις-κλειδιά:
Single man medically assisted reproduction
Μαριάννα Βασιλείου (Marianna Vassiliou)
Δικηγόρος LLM, Επ. Συνεργ., Νομική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Περίληψη

Η παρούσα δημοσίευση συγκρίνει το νομικό πλαίσιο της Ελλάδας και του Ηνωμένου Βασιλείου στο ζήτημα της πρόσβασης στις μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής - και στη συνεπακόλουθη απόκτηση τέκνου - από έναν άγαμο μοναχικό άνδρα. Αρχικά παρουσιάζεται το δικαίωμα του ανθρώπου και δη του άγαμου μοναχικού άνδρα στην αναπαραγωγή. Παράλληλα εξηγούνται οι λόγοι για τους οποίους οι έννομες τάξεις επιτρέπουν ρητά την πρόσβαση στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή μόνο στις άγαμες μοναχικές γυναίκες.

Εν συνεχεία, εκτίθεται το νομικό καθεστώς που διέπει την μέθοδο της παρένθετης μητρότητας και στις δυο χώρες, καθώς πρακτικά αυτή είναι η μοναδική μέθοδος με την οποία μπορεί να αποκτήσει τέκνο ένας άγαμος μοναχικός άνδρας. Ακολουθεί η παρουσίαση του ελληνικού νομικού πλαισίου, το οποίο εξαιρεί τον άγαμο μοναχικό άνδρα από την πρόσβαση στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και των δικαστικών αποφάσεων που προσπάθησαν να καλύψουν το νομικό κενό με αναλογική εφαρμογή των σχετικών διατάξεων για τις άγαμες μοναχικές γυναίκες. Κατόπιν, αναλύεται το καθεστώς που διέπει το Ηνωμένο Βασίλειο ως προς το ζήτημα, όπου η νομολογία έχει παρακάμψει τη μη ρητή συμπερίληψη του άγαμου μοναχικού άνδρα στα πρόσωπα που δικαιούνται να αποκτήσουν τέκνο με τις μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Τέλος, ως λύση του ζητήματος προκρίνεται ο συνδυασμός των δυο καθεστώτων, με την ουσιαστική και εκ των πραγμάτων αναγνώριση του δικαιώματος των άγαμων μοναχικών ανδρών στην απόκτηση τέκνου με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Πρωτότυπες Εργασίες

Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  • Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης, ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution  CC BY 4.0, που επιτρέπει άμεση πρόσβαση στις εργασίες και κάθε χρήστη να διαβάζει, να κάνει λήψη, να αντιγράφει, να διανέμει, να εκτυπώνει, να αναζητά, ή να συνδέει με το πλήρες περιεχόμενο των άρθρων, να τα αναζητά για ευρετηρίαση, να τα χρησιμοποιεί ως δεδομένα σε λογισμικό, ή να τα χρησιμοποιεί για οποιοδήποτε άλλο νόμιμο σκοπό. Προϋπόθεση ε΄ιναι η αναφορά στον αρχικό δημιουργό/ούς  και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
  • Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

Το περιοδικό Βιοηθικά επιτρέπει και ενθαρρύνει τους συγγραφείς να καταθέτουν τα δημοσιευμένα άρθρα  σε θεσμικά (π.χ. το αποθετήριο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης) ή θεματικά αποθετήρια (π.χ. αποθετήριο SSOAR για τις Κοινωνικές Επιστήμες), μετά τη δημοσίευσή τους στο περιοδικό «Βιοηθικά» και με όρους Ανοικτής Πρόσβασης, όπως κατά περίπτωση προσδιορίζονται από τους χρηματοδότες της έρευνάς τους ή/και τα ιδρύματα με τα οποία συνεργάζονται.

Κατά την κατάθεση της εργασίας τους, οι συγγραφείς πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη δημοσίευση του άρθρου στο περιοδικό «Βιοηθικά» και τις πηγές χρηματοδότησης της έρευνάς τους.

Κατάλογοι των ιδρυματικών και θεματικών αποθετηρίων ανά χώρα υπάρχουν στη βάση http://opendoar.org/countrylist.php . Οι συγγραφείς έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν χωρίς κόστος την εργασία τους στο αποθετήριο www.zenodo.org, το οποίο υποστηρίζεται από το OpenAIRE (www.openaire.eu ), στο πλαίσιο των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενίσχυση της Ανοικτής ακαδημαϊκής έρευνας.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Αγαλλοπούλου Π. Παρένθετη Μητρότητα. Digesta 2004, Α: 6.
Αγαλλοπούλου Π. Παρένθετη μητρότητα. Σε: Κανελλοπούλου-Μπότη Μ./ Παναγοπούλου-Κουτνατζή Φ. (επιμ.) Ιατρική Ευθύνη και Βιοηθική. Πασχαλίδης 2014: 173 επ.
Andrews L. Beyond Doctrinal Boundaries: A Le-gal Framework for Surrogate Motherhood. Virgin-ia Law Review 1995, 81: 2343-2375.
Άρεντ Χ. Η ανθρώπινη κατάσταση (Vita activa). Γνώση 1986.
Baker J.H. An Introduction to English Legal His-tory. Butterworths 2002.
Βιδάλης Τ. Το πρόταγμα της οικογένειας: Η συνταγματικότητα του νόμου για την Ιατρική Υποβοήθηση στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή. Νομικό Βήμα 2003, 51: 839-840.
Βιδάλης Τ. Βιοδίκαιο: Το πρόσωπο. Σάκκουλας 2007: 220.
Βλαχόπουλος Σ. Δικαίωμα τεκνοποιίας μέσω παρένθετης μητρότητας και για τον άγαμο και μοναχικό άνδρα; Σε: Κανελλοπούλου-Μπότη Μ./ Παναγοπούλου-Κουτνατζή Φ. (επιμ.) Ιατρική Ευθύνη και Βιοηθική. Πασχαλίδης 2014: 187 επόμενες (επ).
Borgeaud P. Mother of the Gods: From Cybele to the Virgin Mary. The Johns Hopkins University Press 2004.
Brazier Μ, Campbell Α & Golombok S. Surroga-cy: Review for Health Ministers of Current Ar-rangements for Payments and Regulation. London HMSO 1998.
Butler J. Gender Trouble: Feminism and the Sub-version of Identity. Routledge Classics 1990.
Irigaray L. Speculum de l’ autre femme. Les Éditions de Minuit 1974.
Irigaray L. Ce sexe qui n’en est pas un. Les Éditions de Minuit 1977.
Κουμουτζής Ν. Η τεχνητή αναπαραγωγή των άγαμων προσώπων και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σε Δημοσιεύματα Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής. Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή & εναλλακτικά οικογενειακά σχήματα. Σάκκουλας 2014: 31-32.
Κουνουγέρη- Μανωλεδάκη Ε. Το δίκαιο ως εργαλείο κοινωνικού ελέγχου της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, Ίνδικτος 2003, 14: 145-154.
Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη E. Οικογενειακό Δίκαιο. Σάκκουλας 2003, ΙΙ: 56-57
Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη E. Ιατρικά Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Επαναπροσδιορίζοντας την έννοια της οικογένειας. Σε Καϊάφα-Γκμπάντι Μ, Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε, Συμεωνίδου- Καστανίδου Ε. Ιατρική Υποβοήθηση στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή: 10 χρόνια εφαρμογής του Ν. 3089/2002. Σάκκουλας 2013: 47-48.
Καράσης Μ. Το νέο σχέδιο νόμου για την «Εφαρμογή των μεθόδων της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής» (Προβλήματα συνταγματικότητας και προτάσεις). Αρμενόπουλος (Αρμ.) 2005: 829-838.
Κηπουρίδου Κ. Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή όταν ο σύζυγος βρίσκεται στη φυλακή. Σε Δημοσιεύματα ιατρικού δικαίου και βιοηθικής 18.
Κραβαρίτου Γ. Φύλο και Δίκαιο: Η προβληματική της βαρύτητας των νομικών ρυθμίσεων στις έμφυλες κοινωνικές σχέσεις. Παπαζήσης 1996.
Κουμουτζής Ν. Η ανατροπή της δικαστικής άδειας για τεχνητή αναπαραγωγή - Με αφορμή την ΕφΑθ 3357/2010. ΧρΙΔ 201: 552-553.
Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε. Παρουσίαση - Παρατηρήσεις στην 2827/2008 ΜΠρΑθ. Ιατρικό Δίκαιο και Βιοηθική 9: 2.
Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε. Η πρόσβαση του άγαμου μοναχικού άνδρα στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Η νομολογιακή εξέλιξη. Ιατρικό Δίκαιο και Βιοηθική 23: 1.
Κουτσουράδης Α. Θέματα παρένθετης μητρότητας, ιδίως μετά το Ν3305/2005. Νομικό Βήμα (ΝοΒ) 2006, 54: 347.
Μηλαπίδου Μ. Ο Ν 4272/2014 και οι τροποποιήσεις που επιφέρει στο Ν. 3305/2005 για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή. Ποινική Δικαιοσύνη (ΠοινΔικ) 2014: 978-986.
Μήτας Σ. Σεξουαλικότητα και συνταγματικές ελευθερίες: η ελευθερία σεξουαλικής αυτοδιάθεσης. Το Σ 2007, 3: 849-870.
Milsom S.F.C. A natural history of the common law. Columbia University Press 2003.
Πανάγος Κ. Παρένθετη μητρότητα: Ελληνικό νομικό καθεστώς και εγκληματολογικές προεκτάσεις. Σάκκουλας 2011: 47.
Παντελίδου Κ. Παρατηρήσεις στο σχέδιο νόμου για την ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή. Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου (ΧρΙΔ) 2002: 588.
Παπαδοπούλου-Κλαμαρή Δ. Η συγγένεια. Θεμελίωση-καταχώριση-προστασία. Αντ. Ν. Σάκκουλας 2010: 144, 156, 196.
Παπαδοπούλου-Κλαμαρή Δ. Παρατηρήσεις στην Γνωμοδότηση 261/2010 του ΝΣΚ. Εφαρμογές Αστικού Δικαίου (ΕφΑΔ) 2010: 1215.
Παπαδοπούλου-Κλαμαρή Δ. Ανατροπή ή εξαφάνιση της απόφασης εκουσίας δικαιοδοσίας με την οποία παρέχεται άδεια για χρησιμοποίηση παρένθετης μητέρας (ιδίως όταν η άδεια παρέχεται σε μοναχικό άνδρα) - Μια πρώτη προσέγγιση με αφορμή την 3357/2010 ΕφΑθ. ΧρΙΔ 2013, 549-551.
Παπαληγούρα Ζ. Νέες διαδρομές μητρότητας. Παπαζήσης 2013: 224.
Παπαχρίστου Θ. Η τεχνητή αναπαραγωγή στον αστικό κώδικα. Σάκκουλας 2003: 55
Παπαχρίστου Θ. Παρατηρήσεις σε ΜονΠρωτΑθ 2827/2007, ΧρΙΔ 2009: 818.
Παπαχρίστου Θ. Το δικαίωμα στην απόκτηση απογόνων και οι περιορισμοί του. Σε Τσινόρεμα Σ., Λούης Κ. Θέματα Βιοηθικής - Η Ζωή, η Κοινωνία και η Φύση μπροστά στις προκλήσεις των Βιοεπιστημών. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2013: 289.
Παπαχρίστου Θ., Παπαδοπούλου‐Κλαμαρή Δ. Αδυναμία προς τεκνοποιία ως προϋπόθεση της τεχνητής γονιμοποίησης ή: περιπτώσεις
επιτρεπτής τεχνητής γονιμοποίησης. Σε Καϊάφα-Γκμπάντι Μ., Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε., Συμεωνίδου-Καστανίδου Ε. Ιατρική Υποβοήθηση στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή: 10 χρόνια εφαρμογής του Ν. 3089/2002. Σάκκουλας 2013: 123-138.
Pateman C. The Sexual Contract. Stanford Uni-versity Press 1988.
Rubin G. The Traffic in Women: Notes on Politi-cal Economy of Sex. Σε Reiter R. (επιμ.), To-wards an Anthropology of Women, Monthly Re-view Press, 1975: 157-210.
Shields S. To Pet, Coddle, and “Do For”: Caretak-ing and the Concept of Maternal Instinct. Σε: Lewin Μ (επιμ.) In the Shadow of the Past: Psy-chology Portrays the Sexes - A Social and Intel-lectual History. Columbia University Press 1984: 37.
Σκορίνη-Παπαρρηγοπούλου Φ. Παρένθετη μητρότητα. Σε Εταιρία Ελλήνων Δικαστικών Λειτουργών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής. Δίκαιο και Βιοηθική. Νομική Βιβλιοθήκη 2007: 143-145.
Σπυριδάκης Ι. Η νέα ρύθμιση της τεχνητής γονιμοποίησης και της συγγένειας. Αντ. Ν Σάκκουλας 2003: 33.
Σπυριδάκης Ι. Η τεχνητή γονιμοποίηση, Αντ. Ν Σάκκουλας 2006: 32.
Τροκάνας Θ. Ανθρώπινη αναπαραγωγή-Η ιδιωτική αυτονομία και τα όριά της, Σάκκουλας 2011: 221.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή & εναλλακτικά οικογενειακά σχήματα. Σάκκουλας 2014: 107-124.
Ψαρούλης Δ, Βούλτσος Π. Ιατρικό Δίκαιο-Στοιχεία Βιοηθικής. University Studio Press 2010: 93-95.
Van Den Akker O.B.A. Organizational selection and assessment of women entering a surrogacyagreement in the UK. Human Reproduction 1999, 14: 264.
Wade L. Maternal Instinct. Σε: Tierney H. (επιμ.) Women's Studies Encyclopedia. Greenwood Press 2002
West R. Jurisprudence and Gender, University of Chicago Law Review, 1988, 55: 1-72.
Wittig M. The Straight Mind and Other Essays. Beacon Press 1992.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)