Η ανθρωπολογική έρευνα της δωρεάς ωαρίων στην Ελλάδα: πολιτισμικές αντιλήψεις, κοινωνικές πρακτικές και νομικοί κανόνες

PDF (ελληνικά)
Pubblicato: Νοε 22, 2017
DOI: https://doi.org/10.12681/bioeth.19722
Ειρήνη Τουντασάκη (Eirini Tountasaki)
Αν. Καθηγήτρια Ανθρωπολογίας της Συγγένειας στη Σύγχρονη Ελλάδα, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Abstract

Η θεσμική νομιμοποίηση της χρήσης των ιατρικών αναπαραγωγικών τεχνολογιών αποτυπώνει την προσπάθεια του νομοθέτη να ανταποκριθεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα, να δώσει απάντηση στα αιχμηρά ηθικά και νομικά διλήμματα που συνεπάγεται η ιλιγγιώδης εξέλιξη της βιοϊατρικής και της βιοτεχνολογίας. Ωστόσο, τα νομοθετικά κείμενα δεν συνιστούν μια απλή καταλογογράφηση κανόνων. Αντανακλούν τις κοινωνικοπολιτισμικές αντιλήψεις και αναπαραστάσεις που χαρακτηρίζουν συγκεκριμένες ιστορικές και πολιτικές συνθήκες ενώ συγχρόνως επιδρούν και συμβάλλουν στη διαμόρφωση των επιλογών των κοινωνικών υποκειμένων.
Αυτήν τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στους νομικούς κανόνες και τις κοινωνικές πρακτικές προσπαθώ να παρακολουθήσω μέσα από το παράδειγμα της δικαιϊκής νομιμοποίησης της αναπαραγωγικής τεχνικής, η οποία στην ελληνική γλώσσα σημαίνεται με τον όρο «δωρεά ωαρίων». Αντλώντας από τη συνδυαστική συναρμογή της ανάλυσης των νομοθετικών διατάξεων με την επεξεργασία των δεδομένων ανθρωπολογικής έρευνας που αναπαράγουν τον λόγο των υποκειμένων, επιχειρώ να καταδείξω πώς τα νομοθετικά κείμενα όχι μόνο συνηγορούν, αλλά και επιτείνουν την προσπάθεια των υπογόνιμων ζευγαριών να κανονικοποιήσουν τη διαφορετικότητα της εξωσωματικής γονιμοποίησης, να φυσικοποιήσουν την απόκτηση του παιδιού. Η ανωνυμία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων προσώπων, η μυστικότητα που περιβάλλει όλη τη διαδικασία πρόσβασης/χρήσης του ξένου γενετικού υλικού και η κατασκευή φαινοτυπικών ομοιοτήτων ανάμεσα στο παιδί και τους υποψήφιους γονείς δεν ανταποκρίνονται μόνο στις κανονιστικές επιταγές των νομοθετικών διατάξεων αλλά συνιστούν ταυτόχρονα στρατηγικές πρακτικές που τα κοινωνικά υποκείμενα προτάσσουν προκειμένου η παραδοξότητα της συμμετοχής της δότριας να απαλειφθεί, η χρήση των ξένων ωαρίων να φυσικοποιηθεί, να συντελεσθεί, με άλλα λόγια, η τέλεια μίμηση της φύσης.

Article Details
  • Sezione
  • Original Articles

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

  • Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution  CC BY 4.0 License, which allows for immediate free access to the work and permits any user to read, download, copy, distribute, print, search, or link to the full texts of articles, crawl them for indexing, pass them as data to software, or use them for any other lawful purpose. Appropriate credit must be given by citing the author(s) and the original publication in this journal.
  • Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

We encourage authors to deposit their articles, as well as data underlying the publications, in institutional and/or other appropriate subject repositories.

Bioethica permits and encourages authors to archive the final publication pdf  in institutional (e.g. the repository of the National Hellenic Research Foundation) or other appropriate subject repositories (e.g. SSOAR repository for social sciences),  in compliance with institutional and/or funder open access policies, after publication in the BIOETHICA. Authors must provide bibliographic details that credit publication in the journal, as well as related funding details (when applicable).

Lists of institutional and other subject-based academic open access repositories can be found listed by country at the registry http://opendoar.org/countrylist.php   

If your institution does not possess a repository you may deposit a copy of your paper at no cost with www.zenodo.org , the repository supported for open access research in the EU by the European Commission, through the project OpenAIRE (www.openaire.eu )

Downloads
I dati di download non sono ancora disponibili.
Riferimenti bibliografici
Becker G. The Elusive Embryo. How Women and Men Approach New Reproductive Technologies. Berkeley, University of California Press, 2000.
Bestard J, Orobitg G. Le paradoxe du don anonyme. Signification des dons d’ovules dans les procréations médicalement assistées. In: Porqueres i Gené E (ed) Défis contemporains de la parenté. Paris, Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, 2009:277-302.
Bestard J. KnowIng and Relating: Kinship, Assisted Reproductive Technologies and the New Genetics. In: Edwards J, Salazar C (eds) European Kinship In the Age Of Biotechnology. New York, Οxford, Berghahn Books, 2012 [πρώτη έκδοση 2009]:19-28.
Bonaccorso M.M.E. ConceivIng Kinship. Assisted Conception, Procreation and Family In Southern Europe. Oxford, Berghahn Books, 2009.
Delaisi de Parseval G. Οικογένεια πάση θυσία (μτφρ. Τσαρμακλή Δ. επιστ. επιμέλεια Αμπατζόγλου Γ, Παπαληγούρα-Ράλλη Ζ), Αθήνα, εκδ. Παπαζήση, 2013 [2008].
Frith L. Gamete Donation and Anonymity: The Ethical and legal Debate. Human Reproduction 2001, 16: 818-824
Fortier C. Le don de sperme et le don d’ovocyte ou ‘trois font un’. Sexualité, Inceste et procréation. Cahiers de l’Homme 2005, 37: 59-80.
(ειδικό αφιέρωμα, «Anthropologie et Psychanalyse. Regards croisés»).
Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε. Τεχνητή γονιμοποίηση και Οικογενειακό Δίκαιο. Η ειδική ελληνική νομοθεσία: Νόμοι 3089/2002 και 3305/2005. Αθήνα-Θεσσαλονίκη, εκδ. Σάκκουλα, 2005.
Marre D, Bestard J. The Family Body: Persons, Bodies and Resemblance. In: Edwards J, Salazar C (eds) European Kinship In the Age of Biotechnology. New York, Oxford, Berghahn Books, 2012 [πρώτη έκδοση 2009]: 64-79.
Παπαχρίστου Θ. Η τεχνητή αναπαραγωγή στον Αστικό Κώδικα. Αθήνα, Θεσσαλονίκη, εκδ. Σάκκουλα, 2003
Paxson H. Making Modern Mothers. Ethics and Family Planning In Urban Greece. Berkeley, Los Angeles, University of California Press, 2004.
Price F. Beyond expectation: clinical practice and clinical concerns. In Edwards J (et. al.) (ed) Technologies of Procreation: Kinship In the Age of Assisted Conception. Manchester, Manchester University Press, 1999 [πρώτη έκδοση 1993]: 29-52.
Ragoné H. Of Likeness and Difference: How Race Is Being Transfigured by Gestational Surrogacy. In: Ragoné H, WInddance TwIne F (eds) Ideologies and Technologies of Motherhood. Race, Class, Sexuality, Nationalism. New York, London, Routledge, 2000: 56-75.
Théry I. Anonymat des dons d’engendrement. Filiation et identité narrative des enfants au temps du démariage. In: Porqueres i Gené E (ed) Défis contemporains de la parenté. Paris, Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, 2009: 81-106.
Théry I. Des humains comme les autres. Bioéthique, anonymat et genre du don. Paris, Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, 2010.
Τουντασάκη Ε. Το παιδί που μεγαλώνει μέσα σου θα πάρει και από σένα. Δωρεά Ωαρίων, Μητρότητα και Συγγένεια. Πατάκης, 2015.
Τουντασάκη Ε. “Βιολογική”, “γενετική” και “κοινωνικοσυναισθηματική” μητέρα: εννοιολογήσεις της μητρότητας και της οικογενειακότητας στον κοινοβουλευτικό λόγο αναφορικά με την Ιατρική Υποβοήθηση στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή. In: Β. Καντσά (ed) Η Μητρότητα στο Προσκήνιο: Σύγχρονες Έρευνες στην Ελληνική Εθνογραφία. Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 2013: 119-146.