Byzantine Textual Sources for Climatic and Environmental Developments

PDF (English)
Δημοσιευμένα: Ιαν 6, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/byzsym.27282
Λέξεις-κλειδιά:
climate environment byzantine textual sources
Ioannis TELELIS
Ακαδημία Αθηνών, Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας
https://orcid.org/0000-0002-6309-2227
Περίληψη

ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Το παρόν άρθρο πραγματεύεται την πρόοδο που έχει πραγματοποιηθεί στη διερεύνηση των βυζαντινών κειμενικών πηγών από ιστορική και παλαιοκλιματολογική άποψη. Αναλύει γενικές έννοιες που επηρεάζουν την ιδεολογική προοπτική των αναφορών στον καιρό, το κλίμα και τις σχετικές καταστροφές, στο πλαίσιο των ειδών των βυζαντινών κειμενικών πηγών που τις περιλαμβάνουν. Στη συνέχεια, παρουσιάζει επισκόπηση των τεκμηριωμένων παλαιοκλιματικών στοιχείων που συναντώνται για το Βυζάντιο, δίνοντας έμφαση στις κατηγορίες των φαινομένων που αναφέρονται στις πηγές. Τέλος, συζητά προβλήματα που σχετίζονται με την ανάλυση και την ερμηνεία των στοιχείων με όρους ιστορικής κλιματολογίας του Βυζαντίου και, τελικά, βυζαντινής περιβαλλοντικής ιστορίας.

 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στα  ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στα ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, χωρίς δικαίωμα τροποποίησης (δημιουργία παράγωγου έργου) με αναφορά στο συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς(άδεια Creative Commons 4.0). To Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαραγάγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στα ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών  έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του ΕΙΕ, και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Ioannis TELELIS, Ακαδημία Αθηνών, Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας

ερευνητής Β' βαθμίδας

Αναφορές
J. Aberth, An environmental history of the Middle Ages. The crucible of nature, London 2013
R. C. Hoffmann, An environmental history of medieval Europe (Cambridge Medieval Textbooks), Cambridge 2014
E. Arnold, An Introduction to Medieval Environmental History, History Compass 6.3 (2008), 898-916.
I. Telelis, Environmental History and Byzantine Studies: A Survey of Topics and Results., in Τ. Κolias – Κ. Pitsakis – Κ. Synelli (eds.), Aureus. Τόμος αφιερωμένος στον Καθηγητή Ευάγγελο Χρυσό, in: Aureus, Athens 2014, 737-760
R. Brazdil – C. Pfister – H. Wanner – H. V. Storch – J. Luterbacher, Historical Climatology in Europe – The State of the Art, Climatic Change 70, no 3 (2005), 363-430
R. Brazdil, Recent progress and future potential of historical climatology in Europe, Quaternary International 279-280 (2012), 65
F. Mauelshagen, Redefining historical climatology in the Anthropocene, The Anthropocene Review 1.2 (2014), 171-204
C. Pfister – R. Brazdil – Μ. Barriendos, Reconstructing past climate and natural disasters in Europe using documentary evidence, PAGES Newsletter 10.3 (2002), 6-8.
E. Xoplaki - D. Fleitmann - H. Diaz (eds.), Medieval climate anomaly, Bern 2011
F. L. Cheyette, The disappearance of the ancient landscape and the climatic anomaly of the early Middle Ages: a question to be pursued, Early Medieval Europe 16, no. 2 (2008), 127-165
J. M. Grove, Little ice ages. Ancient and modern. Second Edition. Volume II (Routledge Studies in Physical Geography and Environment, 5), New York 2004, 591-641
J. Preiser-Kapeller – E. Mitsiou, The Little Ice Age and Byzantium within the Eastern Mediterranean, ca. 1200–1350: An Essay on Old Debates and New Scenarios, in M. Bauch – G. J Schenk (ed.), The Crisis of the 14th Century: Teleconnections between Environmental and Societal Change? [Schriftenreihe Das Mittelalter. Perspektiven mediävistischer Forschung. Beihefte, Band 13], Berlin – Boston
C. de Freitas, Climatic Data, Historical Records, in S.G. Philander (ed.), Encyclopedia of global warming & climate change, 2nd ed., Thousand Oaks 2012, 311-313.
D. Groh - M. Kempe - F. Mauelshagen (eds.), Naturkatastrophen. Beiträge zu ihrer Deutung, Wahrnehmung und Darstellung in Text und Bild von der Antike bis ins 20. Jahrhundert (Literatur und Anthropologie, 13), Tübingen 2003
R. Hennig, Katalog bemerkenswerter Witterungsereignisse von den älteren Zeiten bis zum Jahre 1800 (Veröffentlichungen des Königlichen Preussischen Meteorologischen Instituts 3, 2, 4), Berlin 1904
C. Easton, Les hivers dans l’Europe Occidentale. Étude statistique et historique sur leur température, discussion des observations thermométriques 1852-1916 et 1757-1851, tableaux comparatifs, classification des hivers 1205-1916, notices historiques sur les hivers remarquables, bibliographie, Leyden 1928
C. Weikinn, Quellentexte zur Witterungsgeschichte Europas von der Zeitwende bis zum Jahr 1850. 1. Hydrographie. I. Teil: Zeitwende 1500, Berlin 1958.
W. Bell – A. Ogilvie, Weather compilations as a source of data for the reconstruction of European climate during the medieval period, Climatic Change 1.4 (1978), 331-348.
M. Ingram – D. Underhill – G. Farmer, The Use of Documentary Sources for the Study of Past Climates, in R. L. Rotberg and T. K. Rabb (eds.), Climate and history: Studies in interdisciplinary history, Princeton 1981, 180-213.
P. Alexandre, Le climat en Europe au Moyen Age. Contribution à l’histoire des variations climatiques de 1000 à 1425, d’après les sources narratives de l’Europe occidentale (Recherches d’histoire et de sciences sociales, 24), Paris 1987.
J. Luterbacher – R. Garcia-Herrera – S. Akceron, A Review of 2000 Years of Paleoclimatic Evidence in the Mediterranean, in P. Lionello (ed.), The Climate of the Mediterranean Region. From the past to the future, Burlington 2012, 87-185.
J. Koder, Der Lebensraum der Byzantiner. Historischgeographischer Abriss ihres mittelalterlichen Staates im östlichen Mittelmeerraum (Byzantinische Geschichtsschreiber Ergänzungsband, 1), Graz 1984
B. Croke, Climatic Change in Antiquity, Ancient History: Resources for Teachers 20, no. 3 (1990), 168-75
B. Croke, Climatology and Byzantine studies (summary), Byzantine Studies in Australia, Newsletter 24 (1990)
P. Farquharson, Byzantium, planet earth and the solar system, in P. Allen and E. Jeffreys (eds.), The Sixth century, end or beginning? (ByzAustr. 10), Brisbane 1996, 263-69.
P. I. Kuniholm, Dendrochronology, in: ODB, 182-192
I. Telelis – E. Chrysos, The Byzantine Sources as Documentary Evidence for the Reconstruction of Historical Climate, in B. Frenzel – C. Pfister– R. Gläser (eds.), European climate reconstructed from documentary data. Methods and results (ES F project European palaeoclimate and man. Special issue 2), Stuttgart 1992, 17-31
D. Stathakopoulos, Reconstructing the climate of the Byzantine world: State of the problem and case studies, in J. Laszlovszky – P. Szabo (eds.), People and nature in historical perspective (CEU Medievalia, 5), Budapest 2003, 241-250.
I. Telelis, Medieval Warm Period and the beginning of the Little Ice Age in Eastern Mediterranean. An approach of physical and anthropogenic evidence, in K. Belke – F. Hild – J. Koder – P. Soustal (eds.), Byzanz als Raum. Zu Methoden und Inhalten der historischen Geographie des östlichen Mittelmeerraumes (Veröffentlichungen der Kommission für die Tabula Imperii Byzantini. Denkschriften, 7), Vienna 2000, 223-243.
A. Izdebski, A rural economy in transition. Asia Minor from Late Antiquity into the Early Middle Ages (Journal of Juristic Papyrology Supplement volume, 18), Warsaw 2013
J. Haldon – N. Roberts – A. Izdebski, The Climate and Environment of Byzantine Anatolia: Integrating Science, History, and Archaeology, Journal of Interdisciplinary History 45.2 (2014), 113-61
M. McCormick – U. Büntgen – M. A. Cane, Climate Change during and after the Roman Empire: Reconstructing the Past from Scientific and Historical Evidence, Journal of Interdisciplinary History 43. 2 (2012), 169-220
E. Muralt, Essai de chronographic byzantine de 395 a 1057, 2 vols., St. Petersbourg 1855-1871
I. Teleles, Μετεωρολογικά φαινόμενα και κλίμα στο Βυζάντιο (Πονήματα 5: 1-2), Athens 2004
P. Giannopoulos, Περιβάλλον και προπαγάνδα στο Βυζάντιο. Πολιτική εκμετάλλευση φυσικών φαινομένων από την εικονόφιλη φιλολογία, in Ιστορίας μέριμνα. Τιμητικός τόμος στον καθηγητή Γεώργιο Ν. Λεοντσίνη, v. Α1, Athens 2011, 272-289.
A. Kazhdan, Historiography, in ODB, 938-939;
J. Ljubarski, New Trends in the Study of Byzantine Historiography, DOP 47 (1993), 131- 138.
E. Bourbouhakis – I. Nilsson, Byzantine Narrative: the Form of Storytelling in Byzantium, in L. James (ed.), A companion to Byzantium (Blackwell Companions to the Ancient World. Ancient History), Chichester 2010
A. Kazhdan, Ecclesiastical historians, ODB, 670-671
J.-O. Rosenqvist, Die byzantinische Literatur.Vom 6. Jahrhundert bis zum Fall Konstantinopels 1453, Berlin 2007
Α. Karpozilos, Βυζαντινοὶ ἱστορικοὶ καὶ χρονογράφοι, Τόμος Α´ (4ος-7ος αι.), Athens 1997.
H. Hunger, Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner. Erster Teil: Philosophie. Rhetorik. Epistolographie. Geschichtsschreibung. Geographie (Byzantinisches Handbuch 12.5), Munich 1978
A. Karpozilos, Natural phenomena, ODB, 1440.
C. Mango, The Tradition of Byzantine Chronography, Harvard Ukrainian Studies 12/13 (1988/1989), 360- 372
M. Kouroumali, World chronicle, in R.S. Bagnall – K. Brodersen – C. Champion (eds.), The Encyclopedia of Ancient History, Hoboken 2013, 7136-7137. M. Kouroumali, Byzantine era, in R. S. Bagnall – K. Brodersen – C. Champion, The Encyclopedia of Ancient History, 1229.
M. Meier, Perceptions and Interpretations of Natural Disasters during the Transition from the East Roman to the Byzantine Empire, The Medieval History Journal 4.2 (2001), 179-202
M. Meier, Natural Disasters in the Chronographia of John Malalas: Reflections on their Function An Initial Sketch, The Medieval History Journal 10.1-2 (2007), 237-266
G. Sidéris, Quelques aspects des catastrophes naturelles à Byzance et de leurs effets sur la société (seconde moitié du Vie siècle – milieu du Xe siècle), in L. Buchet – C. Rigeade – L. Seguy – M. Signoli (eds.), Vers une anthropologie des catastrophes. Actes des 9e journées Anthropologiques de Valbonne, Antibes 2009, 163-178
E. Watts, Interpreting Catastrophe: Disasters in the Works of Pseudo-Joshua the Stylite, Socrates Scholasticus, Philostorgius, and Timothy Aelurus, Journal of Late Antiquity 2.1 (2009), 79-98
P. Allen – N. Bronwen, Crisis management in Late Antiquity (410-590 CE) (Supplements to Vigiliae Christianae, 121), Leiden 2013
N. Drocourt, Le millénaire byzantin: Quelles sources pour quelles catastrophes?, in F. Clément (ed.) Histoire et nature. Pour une histoire écologique des sociétés méditerranéennes (Antiquité et Moyen Âge), Rennes 2011, 97-125
M.-H. Congourdeau, Les Byzantins face aux catastrophes naturelles sous les Paléologues, RÉB 67 (2009), 151-163.
S. Papaioannou, Byzantine historia, in K. A. Raaflaub (ed.), Thinking, recording, and writing history in the ancient world, Wiley Blackwell 2014, 297-313
M. Hinterberger, Byzantine hagiography and its literary genres. Some critical observations, in S. Efthymiadis (ed.), The Ashgate Research Companion to Byzantine Hagiography, v. II, Genres et Contexts, Farnham 2014, 25-60.
Cf. M. Kaplan – E. Kountoura-Galaki, Economy and society in Byzantine hagiography: realia and methodological questions, in S. Efthymiadis (ed.), The Ashgate Research Companion to Byzantine Hagiography [as in previous n.], 389-418.
D. Stathakopoulos, Rain miracles. An essay in typology, JÖB 52 (2002), 73-87.
T. Pratsch, Der hagiographische Topos. Griechische Heiligenviten in mittelbyzantinischer Zeit (Millennium-Studien zu Kultur und Geschichte des Ersten Jahrtausends n. Chr., 6), Berlin 2005, 273-80;
A. P. Kazhdan, Holy and unholy miracle workers, in: H. Maguire (ed.),Byzantine magic, Washington D.C. 1995, 72-82
S. Efthymiadis, Collections of Miracles (Fifth-Fifteenth Centuries)”, in S. Efthymiadis (ed.), The Ashgate Research Companion to Byzantine Hagiography, [as in n. 31], 103-142.
P. Lionello – P. Malanotte-Rizzoli – R. Boscolo – P. Alpert – V. Artale, The Mediterranean Climate: An Overview of the Main Characteristics and Issues, in P. Lionello – P. Malanotte-Rizzoli – R. Boscolo (eds.), Mediterranean Climate Variability (Developments in Earth & Environmental Sciences, 4), Amsterdam 2006, 1-26
I. Telelis, Weather and climate as factors affecting land transport and communications in Byzantium, Byz. 57 (2007) 432-462
A. Palmer, Procopius and Edessa, Antiquité Tardive 8 (2000), 127-136
D. Stathakopoulos, Famine and Pestilence in the Late Roman and Early Byzantine Empire. A Systematic Survey of Subsistence Crises and Epidemics (Birmingham Byzantine and Ottoman Monographs, 9), Aldershot 2004
D. Camuffo – S. Enzi, Locust invasions and climatic factors from the Middle Ages to 1800, Theoretical and Applied Climatology 43,1-2 (1991), 43-73
A. Arjava, The Mystery Cloud of 536 CE in the Mediterranean Sources, DOP 59 (2005), 73-93
P. Gräslund – N. Price, Twilight of the gods? The ‘dust veil event’ of AD 536 in critical perspective”, Antiquity 86 (2012), 428-443
I. Telelis, Historical-Climatological Information from the Time of the Byzantine Empire (4th-15th Centuries A.D.), History of Meteorology 2 (2005), 41-50.
C. Pfister – R. Brazdil – R. Glaser, Documentary Evidence on Climate in Sixteenth Century Europe, Climatic Change 43 (1999), 55-110
Y. Zhongwei - P.Alexandre – G. Demaree, Narrative warm/cold variations in continental western Europe, A.D. 708 – 1426, Science in China Series D: Earth Sciences 40, issue 5 (1997), 509-517
I. TELELIS, Climatic fluctuations in the Eastern Mediterranean and the Middle East AD 300-1500 from Byzantine documentary and proxy physical paleoclimatic evidence - a comparison, JÖB 58 (2008), 167-207
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)