The Allied Note of 23rd September and great Britain's retreat on the question of eastern Thrace

Abstract

'Η Συμμαχική Διακοίνωση τής 23ης Σεπτεμβρίου 1922, μέ την

οποία παραδιδόταν έκ των προτέρων ή Ανατολική Θράκη στους
Τούρκους, άποτέλεσε πλήγμα για τή βρετανική πολιτική. Ή άπο-
δοχή έκ μέρους της των κεμαλικών άξιώσεων προκάλεσε βαθύτατη
έντύπωση, μια καί ήταν γνωστή ή θέση τού Βρετανού πρωθυπουργού
άναφορικά μέ τούς "Ελληνες καί ή σπουδαιότητα πού άπέδιδε
στήν εύόδωση των έθνικών τους στόχων, καθώς καί ή σημασία των
Στενών για τή διατήρηση τής ναυτικής υπεροχής τής Αύτοκρατο-
ρίας στή Μεσόγειο καί τή διασφάλιση, κατ’ αύτύν τον τρόπο, των
γραμμών έπικοινωνίας της μέ τήν Ινδία. Ούτως έχόντων των πραγμάτων,
μια τέτοια ένέργεια άσφαλώς δέν θά ήταν δυνατό -ούτε καί
θά έπρεπε- να θεωρηθεί άποτέλεσμα ενός μόνον παράγοντα ή άπόρ-
ροια μιας βιαστικής καί έπιπόλαιης έκτίμησης.
'Υπό τήν έννοια αύτή: α) ή ελληνική άποτυχία να έπιβάλει τούς 

ορούς τής Συνθήκης των Σεβρών στους έθνικιστές, β) ή άναγέννη-
ση τής τουρκικής δύναμης και ή άναβίωση τής άπειλής της συνδυασμένη
μέ τ'ις σχέσεις της μέ τη νεαρή Σοβιετική "Ενωση, άλλα καί
τήν πολιτική τής δεύτερης άπέναντι στήν Τουρκία, γ) οί διαρκώς
έντεινόμενες έπαφές τών άλλων δύο Δυνάμεων τής Entente μέ τον
Κεμάλ — πού τελικά οδήγησαν σέ πλήρη κατάρρευση του «άρρα-
γούς» μετώπου τής Συμμαχίας καί σέ λιποταξία τής Γαλλίας καί
τής ’Ιταλίας, δ) ή έχθρότητα μέ τήν οποία άντιμετώπιζε ή βρετανική
κοινή γνώμη, άλλα καί οί μουσουλμανικοί πληθυσμοί τής
Αυτοκρατορίας, έναν νέο πόλεμο μέ τήν Τουρκία, ε) ό κίνδυνος πού
θά συνεπαγόταν για τήν πετρελαιοφόρο Μεσοποταμία μια τέτοια
σύγκρουση, καί στ) οί άντικειμενικές στρατιωτικές δυσκολίες πού
ήταν σύμφυτες μέ τις δυνατότητες ή μή τής Μεγάλης Βρετανίας,
θά μπορούσαν να θεωρηθούν ύπεύθυνες γιά τήν ταύτιση τής τελευταίας
μέ τά ύποσχεθέντα τής 23ης Σεπτεμβρίου. 'Η μελέτη λοιπόν
τών παραγόντων αύτών, όπως καί ή άνάλυση τών σχέσεων μεταξύ
τους, θά ήταν δυνατό να ερμηνεύσουν τή συγκεκριμένη βρετανική
στάση.