A theory of friendship in st. Basil of Caesarea, in relation to Aristotle's ethics

Abstract

Το άρθρο αυτό επισημαίνει ορισμένες ομοιότητες ανάμεσα στην έννοια τής
φιλίας όπως έμφανίζεται στίς ’Επιστολές του 'Αγ. Βασιλείου του Καισαρέα
καί στήν θεωρία τής φιλίας τοϋ ’Αριστοτέλη, όπως έκφράζεται στα ’Ηθικά
Νικομάχεια καί στά ’Ηθικά Ενδήμεια. Είναι δυνατό νά γίνουν παραλληλισμοί
στά άκόλουθα θέματα: α) ή χρησιμότητα τής φιλίας, β) ή ομοιότητα στήν 

αρετή καί ή ταυτότητα σέ πνευματικούς στόχους ώς θεμελιώδεις βάσεις μιας
ειλικρινούς φιλίας, γ) τό κίνητρο τής άμοιβαίας άπόλαυσης καί των κοινών
προτιμήσεων άνάμεσα σέ φίλους, δ) ή άναγκαιότητα τής ομόνοιας, ε) ή κοινότητα
τής έπικοινωνίας μεταξύ των φίλων, στ) ή ανάγκη των φίλων νά μοιράζονται
χαρές καί λύπες, ζ) τέλος, ή κοινή αντιμετώπιση τής διάλυσης
τής φιλίας.
Στο έργο τού Βασιλείου όλα αυτά δείχνουν νά απορρέουν άπύ τύν ’Αριστοτέλη,
παρόλο πού δεν υπάρχουν στα γράμματά του δηλώσεις πού νά το
μαρτυρούν άμεσα. ’Άλλωστε, ό Βασίλειος προσκομίζει ακριβέστατες έκφράσεις
γιά τά αίσθήματά του (εΐτε αυτά τά βίωνε σέ βάθος είτε άντικατόπτριζαν
τήν εκλεπτυσμένη εύγένεια τού καιρού του) ή τά όποια βρίσκονται σέ πλήρη
συμφωνία μέ τά ’Αριστοτελικά σημεία πού προαναφέρθηκαν.
’Ακόμα κι αν αύτά είχαν καταστεί κοινό κτήμα μέσα στο άμάλγαμα πού
παρουσίαζε ή παιδεία τον 4ο αιώνα, είναι ακόμα παρόντα καί μπορούν νά εντοπιστούν
στο έργο τού Βασιλείου, ό όποιος πιθανότατα θεώρησε τις μάλλον
προσωποπαγείς καί πρακτικές άπόψεις τού ’Αριστοτέλη γιά τή φιλία, έκφρα-
στικότερες από τήν θεωρητική άπόσταση τού Πλάτωνα καί των Στωϊκών
— καθώς έπίσης καί πιο άρμονικές μέ τήν θέση του σάν χριστιανού.