Πορνεία και «ανελευθερία» στον Μεσοπόλεμο

PDF
Δημοσιευμένα: Jun 30, 2018
DOI: https://doi.org/10.12681/grsr.17962
Λέξεις-κλειδιά:
πορνεία βιοεξουσία/βιοπολιτική φεμινισμός «ηθική υγιεινή» σεξουαλικότητα
Δήμητρα Τζανάκη
ΕΚΠΑ
Περίληψη

Στο άρθρο αυτό στοχεύω ν’ αναδείξω πώς στον Μεσοπόλεμο δημιουργήθηκε σταδιακά ένας ιατρικός λόγος με στόχο τον σωματικό και ηθικό σωφρονισμό του πληθυσμού, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να κάνω σαφές πώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο το σώμα της «κοινής γυναίκας» χρησιμοποιείται από το κράτος στην εισαγωγή βιοεξουσιαστικών/βιοπολιτικών μηχανισμών ελέγχου στον πληθυσμό, με πρόσχημα την αναγκαιότητα της εξυγίανσης της κοινωνίας από τα αφροδίσια νοσήματα. Είναι σε αυτό το σημείο που στην πραγματικότητα εδραιώνεται μια «αλήθεια» κινδύνου που έπειθε ακόμη και τα αστικά φεμινιστικά κινήματα της εποχής για την ασυμβατότητα της «ελευθεριότητας» σε μια πολιτισμένη κοινωνία.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατίθενται με άδεια  Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαραγάγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο τον χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη της Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, καθώς και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Δήμητρα Τζανάκη, ΕΚΠΑ
Δρ Νεότερης Ιστορίας, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια στο Tμήμα ΠΕΔΔ (ΕΚΠΑ)
Αναφορές
Ανυπόγραφο (1909). Η Στέινελ και η εγκληματούσα γυνή, Νέον Πνεύμα, 20 (Α), σελ. 329-330.
Ανυπόγραφο (1921). Εντυπώσεις από το Συνέδριον της Χριστιάνας, Ελληνίς, 1 (Α), 1921, σελ. 8-9.
Ανυπόγραφο (1923). Γ΄ Διεθνές Συνέδριον Ηθικής Αγωγής, Ελληνίς, 7 (3), σελ. 6-7.
Ανυπόγραφο (1923a). Αποφάσεις και ευχές του 9ου Συνεδρίου της Διεθνούς Ενώσεως για τη Γυναικεία Ψήφο. Ζητήματα Ηθικής, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 1-2 (Α), σελ. 11.
Ανυπόγραφο. (1923b). Για τη σωματεμπορία, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 9-10 (Α), σελ. 10.
Ανυπόγραφο. (1923c). Χρονικά του ΣΕΔΓ, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 5 (Α), σελ. 7-9.
Aνυπόγραφο (1924). Το Συνέδριο για τη Σωματεμπορία, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 15 (Β), σελ. 10.
Ανυπόγραφο (1925α). Το συνέδριο των εθνικών συμβουλίων στη Βάσιγκτον. Αποφάσεις που αφορούν την ισότητα απέναντι της ηθικής και τη σωματεμπορία των γυναικών, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 23 (Β), σελ. 12.
Ανυπόγραφο (1925b). Ψήφος και Ηθικολογία, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 142 (Α), σελ. 20.
Ανυπόγραφο (1925c). Σωματεμπορία και κρατικός διακανονισμός, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 19 (Γ), σελ. 2-5.
Ανυπόγραφο (1925d). Ημέρα Δευτέρα. Ανακοινώσεις τμημάτων για τη δράση τους. Κοινωνική Ηθική, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 27-28 (Γ), σελ. 8.
Aνυπόγραφο (1925e). Σύλλογος εναντίον της σωματεμπορίας, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 18 (Α), σελ. 18.
Ανυπόγραφο (1925f). Σωματεμπορία και κρατικός διακανονισμός, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 19 (Β), σελ. 2-4.
Ανυπόγραφο (1925g). Σωματεμπορία και κρατικός διακανονισμός, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 19 (Β), σελ. 3-5.
Aνυπόγραφο (1926a). Σωματεμπορία και Κρατικός Διακανονισμός. Η Επιτροπή για την ίση ηθική και κατά της σωματεμπορίας γυναικών και παιδιών, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 33 (Γ), σελ. 11-12.
Ανυπόγραφο (1926b). Το Χ διεθνές συνέδριο της διεθνούς ένωσης για τη γυναικεία ψήφο. Η επιτροπή για την ίση ηθική και κατά της σωματεμπορίας γυναικών και παιδιών, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 33-34 (Γ), σελ. 11-12.
Ανυπόγραφο. (1926c). Η Επιτροπή για την ίση ηθική και κατά της σωματεμπορίας γυναικών και παιδιών, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 32 (Γ), σελ. 33-34.
Ανυπόγραφο (1928). Για τον κρατικό διακανονισμό της Ανηθικότητος. Το υπόμνημα του Σ.Δ.Γ., Ο Αγώνας της Γυναίκας, 78-79 (Ε), σελ.8.
Αποστολίδου, Β. (1925). Προς το Ε.Σ.Ε. ζητήματα κοινωνικής ηθικής, Ελληνίς, 3 (Γ), 1925, σελ. 2-4.
Βελλιανίτης, Θ. (1925). Σωματεμπορία και Κρατικός Διακανονισμός, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 17-18 (Β), σελ. 10-12.
Bourdieu, P. (2007). Η Ανδρική κυριαρχία (μτφρ. Ε. Γιαννοπούλου, πρόλ. Ν. Παναγιωτόπουλος), Αθήνα Πατάκης.
Γαϊτάνου – Γιαννού, Α. (1931). Ο Νέος Αστικός Κώδιξ ως προς την Γυναίκα, Ελληνίς, 1 (ΙΑ), σελ. 7.
Γιαννακόπουλος, Κ. (2006). Σεξουαλικότητα. Θεωρίες και πολιτικές της ανθρωπολογίας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Γκίκας, Α. (2013). Η αντιμετώπιση του ΚΚΕ από το αστικό κράτος, Κομμουνιστική Επιθεώρησις, 6 (2013). Διαθέσιμο στον ιστότοπο: https://www.komep.gr/2013-teyxos-6/h-antimetopish-toy-kke-apo-to-astiko-kratos-1918-1936
Δασκαλάκης, Γ. (1934). Η Θεωρία των οικονομικών κρίσεων. Αθήνα.
Δρακουλίδης, Ν. (1929). Ιστορική και κοινωνική επισκόπησις της πορνείας (Από διεθνούς και ελληνικής απόψεως). Αθήνα Βιβλιακά καταστήματα Γεωργίου Η. Καλέργη.
Θεοδωροπούλου, A. (1923a). Η ομιλία της κ. Αύρας Θεοδωροπούλου στο Συνέδριο του Βουκουρεστίου, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 5 (Α), σελ. 8.
Θεοδωροπούλου, Α. (1923b). Από το γυναικείο Συνέδριο της Ρώμης. Ευχές και αποφάσεις, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 1-2 (Α), σελ. 2-4.
Θεοδωροπούλου, Α. (1923c). Σύνδεσμος Ελληνίδων υπέρ των Δικαιωμάτων της Γυναικός. Λογοδοσία του 1922, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 1-2 (Α), σελ.13-15.
Θεοδωροπούλου, Α (1928). Για τον κρατικό Διακανονισμό της Ανηθικότητος. Το Υπόμνημα του Σ.Δ.Γ, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 142 (Α), σελ. 81.
Θεοδωροπούλου, A. (1930). Διπλή ηθική, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 142 (Α), σελ. 115.
Θεοδώρου, Β. και Καρακατσάνη, Δ. (2010), Υγιεινής παραγγέλματα. Ιατρική επίβλεψη και κοινωνική πρόνοια. Αθήνα Διόνικος.
Θρύλος, A. (1923). Γυναίκες, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 1-2 (Α), σελ. 3.
Θρύλος, A. (1925). Βιβλιοκρισία. Γυναίκα και πολιτική. Αθηνάς Γαιτάννου-Γιαννού, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 17 (Β), σελ. 7.
Θρύλος, Α. (1925b). Φεμινιστικές ομιλίες, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 17 (Β), σελ.10.
Θρύλος, Α. (1925c), Ο αγώνας της γυναίκας κι’ ο δημοτικισμός, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 16 (1925). Διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp10319.pdf
Foucault, Μ. (1978). Ιστορία της σεξουαλικότητας. Η Δίψα της γνώσης. (μτφρ.: Γ. Ροζάκη, επιμ. Γ. Κρητικός). Αθήνα: Κέδρος.
Foucault, Μ. (2012). Οι μη κανονικοί. Παραδόσεις στο Κολέγιο της Γαλλίας, 1974-1975 (μτφρ. Σ. Σιαμανδούρας). Αθήνα Εστία.
Foucault, Μ. (2012). Η γέννηση της βιοπολιτικής. Παραδόσεις στο Κολλέγιο της Γαλλίας (1978-1979). Αθήνα: Πλέθρον.
Foucault, Μ. (2012). Η γέννηση της Κλινικής. Αθήνα: Νήσος.
Foucault, Μ. (2015). Υποκειμενικότητα και αλήθεια. Παραδόσεις στο κολλέγιο της Γαλλίας. Αθήνα: Πλέθρον.
Καζαντζάκη, Γ. (1924). Η Γυναίκα Εγκληματίας, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 16 (Β), σελ. 12.
Καλλικωβάς, Α. και Ποταμιανός, Δ. (1899), Ιατροδικαστική. Εν Αθήναις Έκτου Βιβλιοεκδοτικού Καταστήματος Αναστασίου Δ. Φεξή.
Κατσογιάννη, Κ. (1923). Για την κατάργηση της σωματεμπορίας, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 6 (Α), σελ. 5.
Κατσίγρα, A. (1935). Γενετήσια Αγωγή. Έρως-Γάμος. Αθήνα Εκδότης Ιωάννης Δ. Κολλάρος, βιλβιοπωλείον της Εστίας.
Κεφαλληνού, Ν. (2017). Το ‘ιδιώνυμο’ και το εργατικό κίνημα. Το Περιοδικό «για τη διατάραξη της κοινής ησυχίας». Διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://www.toperiodiko.gr/το-ιδιώνυμο-και-το-εργατικό-κίνημα/#.Wfimh62tI_M.
Κοκκάλα, Β. (2012). Η ‘εγκληματούσα γυνή’ Η συγκρότηση του έμφυλου υποκειμένου από τους επιστημονικούς λόγους για το έγκλημα στην Ελλάδα 1900-1940 διπλωματική εργασία [μεταπτυχιακή]. Μυτιλήνη Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας.
Κορασίδου, Μ. (2002). Όταν η αρρώστια απειλεί. Επιτήρηση και έλεγχος της υγείας του πληθυσμού στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Λάζος, Γ. (2001). Πορνεία και Διεθνής Σωματεμπορία στη Σύγχρονη Ελλάδα, Αθήνα Εκδόσεις Καστανιώτη.
Λέκκα, Β. (2012). Ιστορία και Θεωρία της Ψυχιατρικής. Αθήνα: Futura.
Mazower, M. (2011). Σκοτεινή ήπειρος. Ο ευρωπαϊκός εικοστός αιώνας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Μάνου, Ο. (1928). Η γυναικεία εγκληματικότητα. Ομιλία της δεσποινίδος Όλιας Μάνου, Ο Αγώνας της Γυναίκας,142 (Α), σελ. 83.
Μωυσείδης, Μ. (χχ). Εγκράτεια-Γάμος, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Ντουνιά, Χ. (2012). «Η δεκαετία του 1920. Από την ποίηση της παρακμής στην κοινωνική αμφισβήτηση» στο Καστρινάκη, Α., Πολίτης, Α. και Τζιόβας, Δ. (επιμ.). (2011). Για μια Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας του 20ου αιώνα. Προτάσεις ανασυγκρότησης. Θέματα και Ρεύματα, Τμήμα Φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης: Μουσείο Μπενάκη.
Μπενβενίτσε, Ρ. (1994). Η ποινική καταστολή της νεανικής εγκληματικότητας τον 19ο αιώνα (1833-1911). Αθήνα-Κομοτηνή: Σάκκουλας.
Ντούτσης, Δ. (2008). Η σχολική υγιεινή στην Ελλάδα. Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://hdl.handle.net/10442/hedi/21491 [πρόσβαση 20 Μαΐου 2016].
Πάπαρη, Κ. (2017). Ελληνικότητα και αστική διανόηση στον Μεσοπόλεμο. Το πολιτικό πρόγραμμα των Π. Κανελλοπούλου, Ι. Θεοδωρακοπούλου και Κ. Τσάτσου, Αθήνα Ασίνη.
Πεφάνης, Γ. (2003). Τοπία της δραματικής γραφής. 15 μελετήματα για το Ελληνικό Θέατρο. Αθήνα Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη.
Πεφάνης, Γ. (2008). «Εργαστήριο Θεατρολογικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης. Έρευνα και σύνταξη βιβλιογραφίας της ελληνικής θεατρολογίας (1900-2005). Πηγές και επιστημονικές μελέτες. Το νεοελληνικό θέατρο 1900-1950. Γενική ιστορία - δραματουργία. Βιβλιογραφία αυτοτελών εκδόσεων και άρθρων σε τόμους (2007)». Παράβασις. Επιστημονικό Δελτίο Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: https://www.academia.edu/17138579/ [πρόσβαση 16 Οκτωβρίου 2015].
Ξιφαράς, Δ. (1995), Η ελληνική Εθνικιστική Ιδεολογία στο Μεσοπόλεμο, Θέσεις, 53, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1995. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=516&Itemid=29 [πρόσβαση 25.05.2017].
Παναγιωτάτου, A. (1925). Κοινωνιολογικαί σκέψεις από την κοινωνιολογικήν υγιεινήν. Ελληνίς, (Ε), σελ. 202-204.
Σαββάκης, Μ. (2009). Νεωτερικότητα και ιατρική επιστήμη. Η ανάδυση μιας νέας κανονικότητας. Νέοι, Έγκλημα και Κοινωνία, 8-24. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: www.academia.edu
Σαλίμπα, Ζ. (2002). Γυναίκες εργάτριες στην ελληνική βιομηχανία και στη βιοτεχνία (1870-1922). Αθήνα Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας.
Σβώλου, M. (1925b). Η σωματεμπορία γυναικών και παιδιών και η κοινωνία των Εθνών, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 17 (Β), σελ. 2-4.
Σβώλου, M. (1925a). Η γυναικεία εσπερινή σχολή υπαλλήλων. Η ομιλία της Μαρίας Σβώλου, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 25 (Β), σελ. 2-4.
Σβώλου, Μ. (1924) Ή Θέση του φεμινισμού στην Ελλάδα. Γ, Ο Αγώνας της Γυναίκας, 12 (1924), σελ. 2-4.
Τερέντσιο, Γ. (1989). «Το διακανονιστικό σύστημα στην Ελλάδα (πορνεία)», Ο Αγώνας της Γυναίκας, 1989 (24). Διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp14305.pdf.
Τζανάκη, Δ. (2016). Ιστορία της (μη)κανονικότητας. Εισαγωγή στην ιστορία του εκθηλυσμού, της υστερίας, του αυνανισμού, της ομοφυλοφιλίας και της πορνείας στον Μεσοπόλεμο. Αθήνα: Ασίνη.
Tζιτζίκος, A. (2014). Κρατικός έλεγχος και κανονιστικοί λόγοι για την πορνεία και τα αφροδίσια νοσήματα στην Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα διπλωματική εργασία [μεταπτυχιακή]. Πανεπιστήμιο Κρήτης: Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας.
Fournier Alfred. (1906). Διά τους υιούς μας όταν θα είνε δεκαοκταετείς. (μτφρ. Χρ. Περιστέρη), Αθήνα εκ του τυπογραφείου Αριστομένους Ζ. Διαλησμά.
Φραγκούδης, Γ. (1895). Περί φυλακών και φυλακισμένων εν Ευρώπη και εν Ελλάδι, Αθήνα, 1895. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://anemi.lib.uoc.gr. (πρόσβαση, 10/01/2015).
Χαρίση, A. - Ηλιάδου-Τάχου, Σ.- Αναστασίου, Δ. (2015). Οι απαρχές της εκπαίδευσης των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην Ελλάδα στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Ο ρόλος της παιδολογίας και του Λαμπαδάριου. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Χαριτάκη, Κ. (1928), Κοινωνικά Ζητήματα. Κοινωνικής Υγιεινής. Ελληνίς, 8-9 (12), σελ. 259-261.
Αldrich, R. (2008). Colonialism and Homosexuality. London Routledge.
Harris, R. (1989). Murders and Madness. Oxford: Oxford University Press.
Jang, G. (2009). The Sexual Politics of the Interwar Era Global Governance: Historicizing the Women's Transnational Movement with (in) the League of Nations, 1919-1940. Διδακτορική διατριβή, Worcester, Massachusettes Clark University. Διαθέσιμη και στον ιστότοπο: https://books.google.gr/books?id.
Jones D. W. (2017). Moral insanity and psychological disorder the hybrid roots of psychiatry. Hist Psychiatry, 28 (3), pp. 263-279.
Lombroso, C. and Ferrero, G. (1895). The Female Offender. Νέα Υόρκη: D. Appleton. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://www.archive.org/details/femaleoffender00lomb (μερική μετάφραση του: Lombroso C., Ferrero, G., La Donna Delinquente: la prostituta e la donna normale, Roux and Co, Τορίνο και Ρώμη 1893. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://www.archive.org/details/ladonnadelinque00lombgoog [τελευταία πρόσβαση 10 Φεβρουαρίου 2016]
Oosterhuis, H. (ed.) (1991). Homosexuality and Male Bonding in Pre-Nazi Germany: The Youth Movement, the Gay Movement, and Male Bonding Before Hitler’s Rise: Original Transcripts from Der Eigene, the First Gay Journal in the World. London: Routledge.
Steakley, J. (1975). The early homosexual emancipation movement in Germany. New York: Arno Press.
Vyras, P. (1997). Magnus Hirschfeld in Greece. Journal of Homosexuality, 34 (1), pp. 17-29.