H έννοια της αλληλεγγύης: πολιτικές διαμάχες και συγκρότηση της κοινωνιολογίας τον δέκατο ένατο αιώνα

PDF
Δημοσιευμένα: Sep 24, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/grsr.24831
Λέξεις-κλειδιά:
αλληλεγγύη φιλελευθερισμός σοσιαλισμός κοινωνιολογία Durkheim
Dimitris Foufoulas
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) και Πανεπιστήμιο Κρήτης
Περίληψη

Στο τέλος του δέκατου όγδοου αιώνα, οι κανόνες της κοινοτιστικής ζωής είναι πλέον ασύμβατοι με τις φιλελεύθερες πολιτικές πεποιθήσεις και τον βιομηχανικό καταμερισμό της εργασίας. Η Γαλλική Επανάσταση οριστικοποιεί την αποσύνθεση των παραδοσιακών μορφών αλληλεγγύης. Παράλληλα, όμως, θέτει σε νέες βάσεις το ζήτημα της συγκρότησης του κοινωνικού δεσμού. Τα πολιτικά ρεύματα και οι διανοούμενοι δίνουν τις δικές τους απαντήσεις, καθώς συμμετέχουν στις ιδεολογικές και επιστημονικές αντιπαραθέσεις της εποχής. Ανάλογα με τις επιδιώξεις τους και τις περιστάσεις, εννοιολογούν διαφορετικά την αλληλεγγύη. Στο άρθρο αυτό αναδεικνύουμε αφενός το πολιτικό φορτίο που «κουβαλά» η έννοια της αλληλεγγύης κατά τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα, αφετέρου τη σημασία της για τη συγκρότηση της κοινωνιολογίας.    

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατίθενται με άδεια  Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαραγάγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο τον χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη της Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, καθώς και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Dimitris Foufoulas, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) και Πανεπιστήμιο Κρήτης
Επιστημονικός συνεργάτης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ), Διδάσκων στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης
Αναφορές
Agulhon, M. (2006). 1848. H Επανάσταση στη Γαλλία ή η μαθητεία στη Δημοκρατία, (1848-1852). Αθήνα: Πόλις.
Block, F. και Somers, M. R. (2011). Πέρα από την πλάνη του οικονομισμού: η ολιστική κοινωνική επιστήμη του Καρλ Πολανύ. Στο Th. Skocpol (επιμ.), Ιστορική Κοινωνιολογία. Όραμα και Μέθοδος (σελ. 75-119). Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.
Constant, B. (2000). Περί ελευθερίας και ελευθεριών. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος.
Picon, A. (2007). Οι σαινσιμονιστές. Ορθός λόγος, φαντασιακό, ουτοπία. Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.
Tocqueville (de), A. (2005). Μνημόνιο για τη φτώχεια. Εισαγωγή: Στ. Κωνσταντακόπουλος. Αθήνα: Πόλις.
Vuillard, É. (2019). 14η Ιουλίου. Αθήνα: Πόλις.
Abensour, M. (1973). Les Formes de l'utopie socialiste-communiste. Essai sur le communisme critique et l'utopie. Mémoire de thèse. Tome ΙI, Paris: Université Paris I.
Aprile, S. (2010). La Révolution inachevée (1815-1870). Paris: Belin.
Bastiat, F. (1864). Harmonies économiques. In Œuvres complètes. Tome VI. Paris: Guillaumin et Cie.
Βeecher, J. (1986). Charles Fourier. The visionary and his world. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
Becquemont, D. and Mucchielli, L. (1998). Le cas Spencer: Religion, science, politique. Paris: Presses Universitaires de France.
Βéra, M., Marcel, J.-C. and Mosbah-Natanson, S. (Eds.) (2019). Éléments pour une histoire de L'Année sociologique. De 1898 à nos jours. L'Année sociologique. vol. 69.
Besnard, Ph. (1987). L’Anomie, ses usages et ses fonctions dans la discipline sociologique depuis Durkheim. Paris: Presses Universitaires de France.
Besnard, Ph. (2003). Études Durkheimiennes. Genève: Librairie Droz.
Βesnard, Ph., Borlandi, M. and Vogt, P. (1993). Division du travail et lien social. Durkheim un siècle après. Paris: Presses Universitaires de France.
Borlandi, M. and Mucchielli, L. (Eds.) (1995). La Sociologie et sa méthode : les «Règles» de Durkheim un siècle après. Paris: L’Harmattan.
Biard, M., Bourdin, Ph. and Marzagalli S. (2009). Révolution, consulat, empire (1789-1815). Paris: Belin.
Blais, M. - Cl. (2007). La Solidarité: Histoire d’une idée. Paris: Gallimard.
Brée, S. (2015). La population de la région parisienne au XIXe siècle, Louvain-la-Neuve: Centre de recherche en démographie. Institut d’analyse du changement dans l’histoire et les sociétés contemporaines.
Caillé, A. and Laville, J.-L. (2007). Actualité de Karl Polanyi. Revue du Mauss, I (29), pp. 80-109.
Chanial, Ph. and Céfai, D. (2000). L’association comme politique. Domont, France: Thierry Quinqueton éditeur.
Chanial, Ph. (2008). L’«Ère Altruiste» ou le Socialisme selon Benoit Malon. Revue de Mauss. I (31), pp. 155-174.
Cingolani, P. (1992). L’idée d’humanité chez Auguste Comte, Solidarité et Continuité. In M. Chevalier and D. Cochart (Éd.). La Solidarité: Un sentiment républicain? (pp. 42-54). Paris: Presses Universitaires de France.
Desmars, B. (2010). Militants de l’utopie ? Les fouriéristes dans la seconde moitié du XIXe siècle. Dijon: Les Presses du Réel.
Desroche, H. (1969). Ηenri de Saint-Simon. Le nouveau christianisme et les écrits sur la religion. Paris: Éditions du Seuil.
Desroche, H. (1983). Pour un traité d’Économie Sociale, Paris: Éditions de CIEM - Coopérative d’ information et d’ édition mutualiste.
Desroche, H. (1991). Histoires d’économies sociales. D’un Tiers État aux Tiers Secteurs, (1791-1991). Paris: Syros/Alternatives.
Ducange, J.-N. and Burlaud, Α. (Eds.) (2018). Marx, une passion française. Paris: La Découverte.
Duclert, V. (2010). La République imaginée (1870-1914). Paris: Belin.
Duprat, C. (1993). Pour l’amour de l’humanité: Le Temps des philanthropes. La philanthropie parisienne des Lumières à la Monarchie de Juillet. Paris: Editions du C.T.H.S.
Durkheim, É. (1928). Le Socialisme. Sa définition, Ses débuts, La Doctrine Saint-Simonienne. Paris: Félix Alcan.
Durkheim, É. (1975). Textes: Vol. I: Éléments d’une théorie sociale. Paris: Les Editions de Minuit.
Durkheim, É. (1999a). Education et Sociologie. Paris: Presses Universitaires de France.
Durkheim, É. (1999b). Le Suicide. Étude de Sociologie. Paris: Quadrige/Presses Universitaires de France.
Durkheim, É. (2018). Œuvres II : De la Division du Travail Social, Paris: Classiques Garnier.
Filloux, J.-C. (1977). Durkheim et le socialisme. Genève: Librairie Droz.
Frobert, L. (2014). Archaïsme et modernité à Lyon en novembre 1831. In L. Frobert (Éd.), Archives de soie: fabrique et insurrections à Lyon au début des années 1830 (pp. 87-107). Milano: Silvana Editoriale.
Gribaudi, M. and Riot-Sarcey, M. (2008). 1848, la révolution oubliée. Paris: La Découverte.
Gueslin, A. (1998). L’ invention de l’économie sociale, Idées pratiques et imaginaires corporatifs et mutualistes dans la France du XIXe siècle. Paris: Economica.
Ikni, G.-R. (2007). «Bienfaisance Nationale ». In A. Soboul (Éd.), Dictionnaire Historique de la Révolution Française (pp. 117-118). Paris: Presses Universitaires de France.
Jakobowicz, N. (2009). 1830. Le peuple de Paris ; Révolution et représentations sociales. Rennes: Presses Universitaires de Rennes.
Laville, J.-L. (2003). Avec Mauss et Polanyi, Vers une théorie de l’économie plurielle, Revue de Mauss, I (21), p. 237-249.
Laville, J.-L. (2006). Pour un dialogue Maussien, Revue de Mauss, I (27), p. 365-383.
Laville, J.-L. (2010). Histoire et actualité de l’associationnisme: L’apport de Marcel Mauss, Revue de Mauss, II (36), p. 295-307.
Le Bras – Chopard, A. (1992). Métamorphoses d’une notion: La solidarité chez Pierre Leroux. In M. Chevalier et D. Cochart (Éd.). La Solidarité: Un sentiment républicain ?. (pp. 55-69). Paris: Presses Universitaires de France.
Leroux, R. (2015). Aux fondements de l'industrialisme. Comte, Dunoyer et la pensée libérale en France. Paris: Hermann.
Lukes, St. (1973). Émile Durkheim: His life and work. A historical and critical study, London: Penguin Books.
Manuel, F. (1956). The New World of Henri Saint-Simon. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
Mucchielli, L. (1998). La découverte du Social. Un tournant des sciences humaines. (1870-1914). Paris: La Découverte.
Nizan, P. (1932). Les chiens de garde. Paris: Rieder.
Paoletti, G. (2004). La théorie durkheimienne du lien social à l’épreuve de l’éducation morale. Revue européenne des sciences sociales, XLII (129), p. 275-288.
Parsons, T. (1937). The Structure of Social Action. New-York & London: McGraw-Hill.
Rude, F. (2007). Les révoltes des canuts, 1831-1834. Paris: La Découverte Poche.
Saint-Simon, H. (2012). Le Nouveau Christianisme. In Œuvres Complètes, Tome IV, Paris: Presses Universitaires de France.
Saint-Simon, H. (2014). De la réorganisation de la société Européenne. Paris: Éditions Payot & Rivages.
Steiner, Ph. (2005). La sociologie de Durkheim. Paris: La Découverte.
Stjernø, St. (2004). Solidarity in Europe, The history of an idea. Cambridge: Cambridge University Press.
Tocqueville (de), A. (1866). Discours prononcé à l’Assemblée Constituante dans la discussion du projet de constitution sur la question du Droit au Travail (12 Septembre 1848). In Œuvres complètes. Tome IX. Paris: Michel Lévy Frères.