Οι υπουργικές ελίτ στην Ελλάδα (2000-2019): μεταξύ κόμματος, εξειδίκευσης και τεχνοκρατίας;

PDF
Δημοσιευμένα: Jul 15, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/grsr.30824
Γεράσιμος Κάρουλας
Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μανίνα Κακεπάκη
Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ)
Περίληψη

Στο παρόν άρθρο αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά των υπουργικών ελίτ στην Ελλάδα  κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, με έμφαση σε ζητήματα όπως το κοινωνικοδημογραφικό τους προφίλ, ο βαθμός ύπαρξης κομματικής ταυτότητας, η σχέση τους με τους αρχηγούς των κομμάτων, αλλά και η ανάδειξη τεχνοκρατών υπουργών. Η έρευνα αξιοποιεί δεδομένα που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο της ερευνητικής πρωτοβουλίας SEGov Project για τη μελέτη των υπουργικών ελίτ στη Νότια Ευρώπη. Τα ευρήματα της έρευνας αναδεικνύουν ζητήματα, όπως η περιορισμένη παρουσία γυναικών σε υπουργικά αξιώματα, το υψηλό επίπεδο σπουδών, η έλλειψη συσχέτισης μεταξύ αντικειμένου σπουδών και υπουργικού αξιώματος, ο περιορισμός της κομματικής ταυτότητας κατά τα τελευταία χρόνια και η παράλληλη αύξηση της τεχνικής εξειδίκευσης και των τεχνοκρατών υπουργών.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατίθενται με άδεια  Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαραγάγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο τον χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη της Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, καθώς και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικά Συγγραφέων
Γεράσιμος Κάρουλας, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Επίκουρος Καθηγητής (υπό διορισμό), Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Μανίνα Κακεπάκη, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ)

Κύρια Ερευνήτρια, Ινστιτούτο Πολιτικών Ερευνών, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ)

Αναφορές
Ασημακόπουλος, Β. και Τάσσης, Δ. Χ. (2018). ΠΑΣΟΚ: σταθμοί και όρια στη διαμόρφωση και εξέλιξη του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (1974-2018). Στο Β. Ασημακόπουλος και Δ. Χ. Τάσσης (Επιμ.), ΠΑΣΟΚ 1974-2018. Πολιτική οργάνωση. Ιδεολογικές μετατοπίσεις. Κυβερνητικές πολιτικές (σελ. 19-106). Gutenberg.
Βερναρδάκης, Χ. (2011). Πολιτικά κόμματα, εκλογές και κομματικό σύστημα. Οι μετασχηματισμοί της αντιπροσώπευσης 1990-2010. Εκδόσεις Σάκκουλα.
Βούλγαρης, Γ. και Νικολακόπουλος, Η. (Επιμ.) (2014). 2012: O διπλός εκλογικός σεισμός. Θεμέλιο.
Κακεπάκη, Μ. (Επιμ.) (2016). Η πολιτική αντιπροσώπευση στη σύγχρονη Ελλάδα. Χαρακτηριστικά και φυσιογνωμία των μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου 1996 -2015. ΕΚΚΕ – Παπαζήσης.
Κάρουλας, Γ. (2015). Πολιτικά κόμματα και ανάδειξη των πολιτικών ελίτ στο ελληνικό κομματικό σύστημα 1989-2011: παράγοντες συνδιαμόρφωσης των ηγετικών κομματικών ομάδων. Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Κάρουλας, Γ. (2022). Πολιτικές ελίτ και εξουσία: Από την κλασική Ιταλική Σχολή στις σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις. Προπομπός.
Κατσαμπέκης, Γ. (2018). Ο πολιτικός λόγος του «εκσυχρονισμού» (1989-2004). Στο Β. Ασημακόπουλος και Δ. Χ. Τάσσης (Επιμ.), ΠΑΣΟΚ 1974-2018. Πολιτική οργάνωση. Ιδεολογικές μετατοπίσεις. Κυβερνητικές πολιτικές (σελ. 424-466). Gutenberg.
Κολτσίδα, Δ. (2019). Το πολλαπλό είδωλο της «πρώτη φορά» Αριστεράς: το πολιτικό προσωπικό του ΣΥΡΙΖΑ (2012-2018. Στο Γ. Μπαλαμπανίδης (Επιμ.) ΣΥΡΙΖΑ. Ένα κόμμα εν κινήσει. Από τη διαμαρτυρία στη διακυβέρνηση (σελ. 174-201). Θεμέλιο.
Alexiadou, D. (2015). Ideologues, partisans, and loyalists: cabinet ministers and social welfare reform in parliamentary democracies. Comparative Political Studies, 48 (8), pp. 1051 – 1086. https://doi.org/10.1177/0010414015574880
Alexiadou, D. (2018). Technocratic government and economic policy. In W. Thompson (Ed.), Oxford research encyclopedia of politics (pp. 1–24). Oxford University Press.
Alexiadou, D. and Gunaydin, H. (2019). ‘‘Commitment or expertise? Technocratic appointments as political responses to economic crises’’. European Journal of Political Research, 58 (3), pp. 845-865. https://doi.org/10.1111/1475-6765.12338
Beckman, L. (2006). The Competent Cabinet? Ministers in Sweden and the Problem of Competence and Democracy. Scandinavian Political Studies, 29 (2), pp. 111–129. https://doi.org/10.1111/j.1467-9477.2006.00145.x
Bertsou, E. and Pastorella, G. (2017). Technocratic attitudes: a citizens’ perspective of expert decision-making. West European Politics, 40 (2), pp. 430-458. https://doi.org/10.1080/01402382.2016.1242046
Blondel, J. (1980). World leaders: Heads of government in the postwar period. Sage.
Blondel, J. (1985). Government ministers in the contemporary world. Sage.
Camerlo, M. (2021, July 1015). Dealing with Cabinet Ministers’ Profiles: An Open Typology Strategy [Conference Presentation], IPSA 2021 Convention, Lisbon, Portugal.
Costa Pinto, A. et al. (2018). Technocratic ministers and political leadership in European democracies. Palgrave Macmillan.
Cotta, M. and Verzichelli, L. (2002). Ministers in Italy: notables, party men, technocrats and media men, South European Society and Politics, 7 (2), pp. 117-152. https://doi.org/10.1080/13608740708539627
De Winter, L. (1991). Parliamentary and party pathways to the cabinet. In J. Blondel and J. L. Thiebault (Eds.), The Profession of Government Minister in Western Europe (pp. 44-69). Macmillan.
Dinas, E. (2010). The Greek general election of 2009: PASOK – The third generation. West European Politics, 33 (2), pp. 389–398. https://doi.org/10.1080/01402380903539037
Dogan, M. (ed.). (1989). Pathways to power: Selecting rulers in pluralist democracies. Westview Press.
Dogan, M. (ed.). (2003). Elite configurations at the apex of power. Brill.
Dowding, K. and Dumont, P. (eds.) (2009). The selection of ministers in Europe: Hiring and firing. Routledge.
Dowding, K. and Dumont, P. (Eds.) (2015). The selection of ministers around the world. Routledge.
Featherstone, K. and Papadimitriou, D. (2015). Prime Ministers in Greece: the paradox of power. Oxford University Press.
Fernandes, M. J. and Magalhães, C. P. (2020). Does economic and political integration undermine representative democracy? Lessons from the 2008 economic crisis in Europe. In: Rohrschneider, R. and Thomassen, J. (Eds). The Oxford Handbook of political representation in liberal democracies (pp. 637-654). Oxford University Press.
Gemenis, K. (2010). Winning votes and weathering storms: The 2009 European and Parliamentary elections in Greece. Representation, 46 (3), pp. 353–362. https://doi.org/10.1080/00344893.2010.499704
Gemenis, K. and Nezi, R. (2015). Government–opposition dynamics during the economic crisis in Greece. The Journal of Legislative Studies, 21(1), pp.14–34. https://doi.org/10.1080/13572334.2014.939562
Gouglas, A. (2015). Greek ministerial advisers: Policy managers, not experts? International Journal of Public Administration, 38 (1), pp. 15–27. https://doi.org/10.1080/01900692.2014.949744
Hallerberg, M. and Wehner, J. (2018). When do you get economists as policy-makers? British Journal of Political Science. https://doi.org/10.1017/S0007123417000801.
Koutsoukis, K. S. (1982). Political leadership in modern Greece: cabinet elite circulation and systemic change, 1946-1976. Athena.
Koutsoukis, K.S. (1992). “Cabinet decision making in the Hellenic Republic 1974-1992. In M. Laver and K. A. Shepsle (Eds.), Cabinet ministers and parliamentary government (pp. 270-282). Cambridge University Press.
Lyrintzis, C. (2005). The changing party system: Stable democracy, contested ‘‘modernisation’’. West European Politics, 28 (2), pp. 242-259. https://doi.org/10.1080/01402380500058845
Mcdonnell, D. and Valbruzzi. M. (2014). Defining and classifying technocrat-led and technocratic governments. European Journal of Political Research, 53 (4), pp. 654–671. https://doi.org/10.1111/1475-6765.12054
Pappas, T. S. (2010). Winning by default: The Greek election of 2009. South European Society and Politics, 15 (2), pp. 273–287. https://doi.org/10.1080/13608746.2010.491964
Parry, G. (1970). Political Elites. Praeger Publishers.
Pastorella, G. (2015). Technocratic governments in Europe: getting the critique right, Political Studies, 64 (4), pp. 1-18. https://doi.org/10.1111/1467-9248.12217
Rori, L. (2016). The 2015 Greek parliamentary elections: From great expectations to no expectations. West European Politics, 39 (6), pp. 1323–1343. https://doi.org/10.1080/01402382.2016.1171577
Sotiropoulos, A. D. and Bourikos, D. (2002). Ministerial elites in Greece, 1843-2001: Synthesis of old sources and new data. South European Society and Politics, 7 (2), pp. 153-204, https://doi.org/10.1080/13608740708539628
Souliotis, N. (2021). Politicians, technocrats and public officials as privatization actors in Greece: a sociological account. Land Use Policy, 104: 105370 https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105370
Spourdalakis, M. (1996). PASOK's second chance. Mediterranean Politics, 1 (3), pp. 320-336.
Tavares de Almeida, P., Bermeo, N. and Costa Pinto, A. (eds.) (2003). Who governs Southern Europe? Regime change and ministerial recruitment, 1850-2000. Frank Cass.
Tsakatika, M. (2021, Greece: From Coalitions as a ‘State of Exception’ to the New Normal?. In: Torbjorn, Bergman et al (eds.) Coalition Governance in Western Europe (pp. 284-323). Oxford University Press.
Tsirbas, Y. (2020) The Party System. In: Featherstone, K. and D.A. Sotiropoulos (eds.) The Oxford Handbook of Modern Green Politics (pp. 219-238). Oxford University Press.
Vasilopoulou, S. and Halikiopoulou, D. (2013). In the shadow of Grexit: The Greek election of 17 June 2012. South European Society and Politics, 18 (4), pp. 523–542. https://doi.org/10.1080/13608746.2013.779784
Verney, S. and Bosco, A. (2013). Living parallel lives: Italy and Greece in an age of austerity. South European Society and Politics, 18 (4), pp. 397–426. https://doi.org/10.1080/13608746.2014.883192
Wratil, C. and Pastorella, G. (2018). Dodging the bullet: How crises trigger technocrat-led governments. European Journal of Political Research, 57, pp. 450-472. https://doi.org/10.1111/1475-6765.12234