Μια τυπολογία των ερευνητικών σχεδίων στην ποιοτική έρευνα

PDF
Δημοσιευμένα: Jul 15, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/grsr.30827
Λέξεις-κλειδιά:
αιτιακή γνώση, τυπολογική θεωρία, σχεσιακός μηχανισμός, μελέτες περίπτωσης
Μιχάλης Χριστοδούλου
ΑΠΘ
Περίληψη

Στο άρθρο αυτό εισηγούμαστε την ιδέα ότι η αξίωση αιτιακής γνώσης είναι το επιστημολογικό πλαίσιο το οποίο διαφοροποιεί τα ερευνητικά σχέδια μελέτης περίπτωσης από τα ερευνητικά σχέδια βιογραφικών μεθόδων, αφηγηματικής και εθνογραφικής έρευνας, σε καθένα από τα οποία προκρίνεται διαφορετικό είδος αξίωσης γνώσης. Αντλώντας από την κοινωνική οντολογία του Κριτικού Ρεαλισμού, προτείνεται η θέση ότι αιτιακή γνώση κομίζεται μέσα από την τυπολογική θεωρία και τους σχεσιακούς μηχανισμούς. Αναπτύσσουμε μια τυπολογία των ερευνητικών σχεδίων μελέτης περίπτωσης ανάλογα με το αν υπάρχει ή όχι θεωρία για τις συνθήκες και τα αποτελέσματα στα οποία ξεδιπλώνεται το υπό εξέταση φαινόμενο σε σχέση με την οποία (θεωρία) πριμοδοτούνται συγκεκριμένα είδη δειγματοληψίας. Έμφαση δίνεται στους λόγους για τους οποίους οι μελέτες περίπτωσης είναι ένα ισχυρό μεθοδολογικό εργαλείο οικοδόμησης θεωρίας και παραγωγής νέας γνώσης.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατίθενται με άδεια  Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαραγάγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο τον χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη της Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, καθώς και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Μιχάλης Χριστοδούλου, ΑΠΘ

Επίκουρος καθηγητής Μεθοδολογίας Εκπαιδευτικής Έρευνας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, ΑΠΘ

Αναφορές
Αλτιντασιώτης, Α., Τουρτούρας, Χ., Κυρίδης, Α., και Τσιούμης, Β. (2017). Σχολικές διαδρομές των μουσουλμανοπαίδων. Η περίπτωση ενός δημοτικού σχολείου της Θεσσαλονίκης. Κοινωνιολογική Επιθεώρηση, 4, σελ. 71 – 100.
Archer, S. M. (2022). Το σχεσιακό υποκείμενο και η προσωπικότητα: ο εαυτός, το υποκείμενο και ο δρων. Στο M. Archer and P. Donati (Επιμ.), Το σχεσιακό υποκείμενο (Επιμ: Μ. Σπυριδάκης και Μ. Χριστοδούλου. Μετάφραση: Α. Μαρινοπούλου). Πεδίο.
Bryman, A. (2017). Μέθοδοι κοινωνικής έρευνας (Επιμέλεια: Α. Αιδίνης. Μετάφραση: Π. Σακελλαρίου). Gutenberg.
Ιωσηφίδης, Θ. (2017). Ποιοτικές μέθοδοι έρευνας και επιστημολογία των κοινωνικών επιστημών. Τζιόλα.
Καρακιουλάφη, Χ. (2012). «“Είναι και τέχνη και επάγγελμα”: προσλήψεις της καλλιτεχνικής εργασίας – Το παράδειγμα των ηθοποιών στην Ελλάδα », Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 137-138 Α’-Β’, σελ. 113-140. https://doi.org/10.12681/grsr.19
Κυρίδης, Α. (Επιμ.) (2017). Κοινωνιολογία της εκπαίδευσης. Εισαγωγή σε βασικές έννοιες και θεματικές. (Πρόλογος: Κων/νος Τσουκαλάς). Gutenberg.
Μπιθυμήτρης, Γ., και Παπαδόπουλος, Ο. (2017). «Μαθαίνοντας» την οριακότητα: η περίπτωση ενός προγράμματος κατάρτισης ανέργων στον κλάδο τουρισμού. Στο Χ. Καρακιουλάφη και Μ. Σπυριδάκης (Επιμ.), Κοινωνία, ανεργία και κοινωνική αναπαραγωγή (σελ. 349-373). Gutenberg,
Ναγόπουλος, Ν. (2019). Οι ποιοτικές μέθοδοι στην κοινωνιολογία της εκπαίδευσης. Εισαγωγή. Στο Λ. Γώγου και Ε. Καλεράντε (Επιμ.), Ποιοτικές μέθοδοι στην εκπαίδευση (σελ 7-15). Γρηγόρης.
Παπαδάκης, Ν., Τζαγκαράκης Σ-Ι., Δρακάκη, Μ., Κοτρόγιαννος, Δ., Λάβδας, Κ., (2019). Ποιοτική έρευνα και διάγνωση αναγκών για την επιμόρφωση-ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού στην τοπική αυτοδιοίκηση: Η περίπτωση του επιμορφωτικού προγράμματος του έργου «διακυβέρνηση, βιωσιμότητα και περιφερειακή καινοτομία» στην Κρήτη. Στο Λ. Γώγου και Ε. Καλεράντε (Επιμ.), Ποιοτικές μέθοδοι στην εκπαίδευση (σελ. 56-94). Γρηγόρης.
Πολύζου, Ι. (2014). Μεταναστευτικές διαδρομές και χωροκοινωνικές μεταλλαγές στην Αθήνα. Η περίπτωση των κινέζων εμπόρων στο Μεταξουργείο. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 143, σελ. 145-152. https://doi.org/10.12681/grsr.130
Rosenberg, A. (2107). Φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών (Μετάφραση: Γ. Μαραγκός). ΠΕΚ.
Σπυριδάκης, Μ. (2009). Εξουσία και παρενόχληση στην εργασία. Διόνικος.
Σπυριδάκης, Μ. (2018). Homo precarious. Εμπειρίες ευαλωτότητας στην κρίση. Πεδίο.
Σπυριδάκης, Μ. (2010). Εργασία και κοινωνική αναπαραγωγή στη ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία του Πειραιά. Παπαζήσης.
Τσάφος, Β. (2021). Αφηγήσεις και βιογραφίες: Οι φωνές των εκπαιδευτικών μέσα από τις ιστορίες της ζωής τους. Το αναλυτικό πρόγραμμα ως αυτοβιογραφικό κείμενο. Gutenberg.
Τσιώλης, Γ. (2013). Θεωρητικές και μεθοδολογικές αντιπαραθέσεις στο πεδίο της κοινωνιολογικής βιογραφικής έρευνας. Στο Ρ. Βαν Μπούσχοτεν, Τ. Βερβενιώτη, Κ. Μπάδα, Ε. Νάκου, Π. Πανταζής, Π. Χαντζαρούλα (Επιμ)., Γεφυρώνοντας τις γενιές: διεπιστημονικότητα και αφηγήσεις ζωής στον 21ο αιώνα. Πρακτικά διεθνούς συνεδρίου, Βόλος. Ένωση Προφορικής Ιστορίας.
Χαιρπάλογλου, Α. (2010). Έφηβοι σε ρήξη με το νόμο. Μια εθνογραφική μελέτη της παραβατικότητας και της ριψοκίνδυνης δράσης. Νήσος.
Χριστοδούλου, Μ. (2019). Κριτικός ρεαλισμός και βιογραφική μέθοδος στην ποιοτική έρευνα. Φιλοσοφικά ζητήματα και ερευνητικές εφαρμογές. Opportuna.
Adler, S. Ε and Clark, R. (2011). An invitation to social research. How It’s done. Cengage Learning.
Alexias, G., Manos, Τ., and Savvakis, Μ. (2015). Biographic strategies of Greek women with breast cancer: from the “injured” to the “contributing” body. Sociology and Social Work, 2 (1), pp. 90-97. 10.15640/jssw.v3n1a11
Beijaard, D. (1995). Teachers' prior experiences and actual perceptions of professional identity. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 1 (2), pp. 281-294. https://doi.org/10.1080/1354060950010209
Burawoy, Μ. (1998), The extended case method. Sociological Theory, 16(1) 3-29
https://doi.org/10.1111/0735-2751.00040
Drakaki, M, Tzagkarakis, M., Papadakis, N., Basta, M., and Chiang, T-H. (2022). Inequalities, vulnerability and precarity among youth in Greece: The case of Neets. Urbanities-journal of urban ethnography, 12 (5), pp. 114-130.
Emigh, J R. (1997). The power of negative thinking: The use of negative case methodology in the development of sociological theory. Theory and Society, 26 (5), pp. 649-684. doi:10.1023/A:1006896217647
Gerring, J. (2007). Case study research. principles and practices. Cambridge University Press.
Hammersley, M., Gomm, R., and Foster, P. (2000). Case study and theory, in R. Gomm, M. Hammersley and P. Foster (Eds). Key issues, key texts (pp 234-259). Sage.
Iosifides, T. (2011). Qualitative methods in migration studies. A critical realist perspective. Ashgate Publishing.
Kaufmann, L. (2011). Social minds. In I. C. Jarvie and J Zamora-Bonilla (Eds), The SAGE Handbook of The Philosophy of Social Sciences (pp. 253-283). Sage.
Kontogianni, V., Tourtouras, C. and Kyridis, A. (2021). Education and social exclusion of children with chronic diseases: The case of schooling within Greek hospitals. International Research in Education, 9 (1), pp. 73-92. DOI: https://doi.org/10.5296/ire.v9i1.18599
Lazarsfeld, P. and Rosenberg. Μ. (1955). The language of social research. A reader in the methodology of social research. Free Press.
Marvasti, B. A. (2004). Qualitative research in sociology. An introduction. Sage.
Mills, E. G., and Gay, L. R. (2019) (12th ed.). Educational Research. Competencies for analysis and applications. Pearson.
Patton, Q M. (2002) (3rd. ed). Qualitative research and evaluation methods. Sage.
Ragin, C. (1987). The Comparative method: Moving beyond quantitative and qualitative strategies. University of Berkeley Press.
Ragin, C. (2000). Fuzzy set social science. University Chicago Press.
Ragin, C. (2008). Redesigning social inquiry. Fuzzy sets and beyond. University Chicago Press.
Ritchie, J and Lewis, J. (2003) (Eds.). Qualitative research practice. A guide for social science students and researchers. Sage.
Rosenthal, G. (1993). Reconstruction of life stories: principles of selection in generating stories for narrative biographical interviews. The narrative study of lives 1 (1), pp. 59-91.
Rosenthal, G. (2018). Interpretive social research. Göttingen University Press.
Seawright, J., and Gerring, J. (2008). Case selection techniques in case study research: A menu of qualitative and quantitative options. Political Research Quarterly, 61, pp. 294-308 https://doi.org/10.1177/1065912907313077
Small, L M. (2009). ‘‘How many cases do I need?’’. On science and the logic of case selection in field-based research. Ethnography, 10 (1), pp. 5-38. doi: 10.1177/1466138108099586
Thomann, E., and Maggetti, M. (2020). Designing research with qualitative comparative analysis (QCA): Approaches, challenges, and tools, Sociological Methods & Research, 49 (2), pp. 356-386. doi:10.1177/0049124117729700
Tsiolis, G.and Christodoulou, Μ. (2020). Social causation and biographical research. Philosophical, theoretical and methodological arguments. Routledge.
Ulriksen, S. M. and Dadalauri, Ν. (2016). Single case studies and theory-testing: the knots and dots of the process-tracing method. International Journal of Social Research Methodology, 19 (2), pp. 223-239. https://doi.org/10.1080/13645579.2014.979718