«Κυπραίοι» και «καλαμαράδες»: Διαπραγματεύσεις της ελληνικής ηγεμονίας από την περιφέρεια του ελληνόφωνου κόσμου

PDF
Δημοσιευμένα: Ιαν 26, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/grsr.33160
Λέξεις-κλειδιά:
Κύπρος, Ελλάδα, ηγεμονία, κρυπτο-αποικιοκρατία, κοινωνική ανθρωπολογία
Παυσανίας Καραθανάσης
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη

Το άρθρο βασίζεται σε εθνογραφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα και την Κύπρο την περίοδο 2020-2021 και αφορά τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών και μεταξύ των πολιτών τους. Με αφορμή πρόσφατες αλλαγές στο εσωτερικό των δύο χωρών και, συγκεκριμένα, τη νέα ελληνική μετανάστευση της κρίσης, διερευνώνται σύγχρονες διαπραγματεύσεις και μετασχηματισμοί που πραγματοποιούνται τόσο στο επίσημο επίπεδο των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, όσο και στη βιωμένη καθημερινότητα των πολιτών τους. Ειδικότερα, στο άρθρο διερευνώνται ζητήματα οικειότητας, πολιτισμικής απόστασης και πολιτισμικής ηγεμονίας, όπως αυτά εμφανίζονται ανάμεσα στο κρυπτο-αποικιακό ελληνικό και το μετα-αποικιακό κυπριακό, πλαίσιο και μετασχηματίζονται στην περιφέρεια του ελληνόφωνου κόσμου.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατίθενται με άδεια  Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαραγάγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο τον χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη της Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, καθώς και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Αναγνωστόπουλου, Σ. (1998). Η Εκκλησία της Κύπρου και ο εθναρχικός της ρόλος: 1878-1960 (η «θρησκευτικοποίηση» της «κυπριακής» πολιτικής δράσης: ένωση). Σύγχρονα Θέματα, 68-70, σελ. 198-227.
Αναγνωστοπούλου, Σ. (2008). Οι πολυπλοκότητες του ελληνικού και του τουρκικού εθνικισμού στην κυπριακή εκδοχή τους. Στο Φ. Τσιμπιρίδου και Δ. Σταματόπουλος (Επιμ.), Οριενταλισμός στα όρια. Από τα οθωμανικά Βαλκάνια στη σύγχρονη Μέση Ανατολή (σελ. 35-62). Εκδόσεις Κριτική.
Γιαλλουρίδης, Χ. Κ. (1997). Η ελληνο-τουρκική σύγκρουση από την Κύπρο έως τα Ίμια 1955-1996 : Η οπτική του τύπου. Εκδόσεις Ι. Σιδέρης.
Ηρακλείδης, Α. (2002). Το Κυπριακό: Σύγκρουση και επίλυση. Ι. Σιδέρης.
Ηρακλείδης, Α. (2006). Κύπριακό πρόβλημα 1947-2004: Από την ένωση στη διχοτόμιση;. Ι. Σιδέρης.
Θεοφάνους, Α. (1995). Ανατομία του οικονομικού «θαύματος» 1974-1994. Στο Ν. Περιστιάνης και Γ. Τσαγκαράς (Επιμ.), Ανατομία μιας μεταμόρφωσης. Η Κύπρος μετά το 1974: Κοινωνία - οικονομία - πολιτική – πολιτισμός. Εκδόσεις Intercollege.
Ιωάννου, Γ. (2019). Ο Ντενκτάς στον νότο: Η κανονικοποίηση της διχοτόμησης στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Εκδόσεις Ψηφίδες.
Καραθανάσης, Π. (2017). Από τα κάτω δραστηριοποίηση και έξοδος από την οριακότητα: Δημόσιες εκδηλώσεις και δράσεις στη μοιρασμένη κυπριακή πρωτεύουσα. Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/40823 (ανακτήθηκε 15 Μαΐου 2022).
Κατσουρίδης, Γ. (2010). Η εκκλησία της Κύπρου ως φορέας ιδεολογικών και πολιτικών διεργασιών. Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 36, σελ. 37-71. https://doi.org/10.12681/hpsa.14506.
Μοσχονάς, Σ. Α. (2002). Κοινή γλώσσα και διάλεκτος: Το ζήτημα της «γλωσσικής διμορφίας» στην Κύπρο. Νέα Εστία, 151/1745, σελ. 898-948.
Ντάρελ, Λ. (1980 [1957]). «Πικρολέμονα» (Ντάρελ Χ., μετφρ.). Εκδόσεις Γρηγόρη.
Παπαγαρουφάλη, Ε. (2013). Ήπια διπλωματία: Διεθνικές αδελφοποιήσεις και ειρηνιστικές πρακτικές στη σύγχρονη Ελλάδα. Αλεξάνδρεια.
Παπαδάκης, Γ. (2009). Η ηχώ της νεκρής ζώνης. Εκδόσεις Scripta.
Παπαπολυβίου, Π., Συρίγος, Α. Μ. και Χατζηβασιλείου, Ε. (Επιμ.) (2013). Το κυπριακό και το διεθνές σύστημα, 1945-1974: Αναζητώντας θέση στον κόσμο. Εκδόσεις Πατάκη.
Πισσούριος Α., (2019), «Μαθθαίννω Κυπριακά». Εκδόσεις Αρμίδα.
Σακελλαρόπουλος, Σ. (2017). Ο κυπριακός κοινωνικός σχηματισμός: Από τη συγκρότηση στη διχοτόμηση. Εκδόσεις Τόπος.
Τσιπλάκου, Σ., (2007). Γλωσσική ποικιλία και κριτικός εγγραμματισμός: Συσχετισμοί και παιδαγωγικές προεκτάσεις. Στο Η. Γ. Ματσαγγούρας (Επιμ.), Σχολικός εγγραμματισμός: Λειτουργικός, κριτικός και επιστημονικός (σελ. 466-511). Γρηγόρης.
Χρυσοστόμου, Ά. Μ. (2013). Από τον κυπριακό στρατό μέχρι και τη δημιουργία της Εθνικής Φρουράς (1959-1964): η διοικητική δομή, στελέχωση, συγκρότηση και οργάνωση του κυπριακού στρατού και η δημιουργία ένοπλων ομάδων-οργανώσεων στις δύο κοινότητες. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κύπρου. https://gnosis.library.ucy.ac.cy/handle/7/39339?locale-attribute=en (ανακτήθηκε 1η Μαΐου 2022).
Abu-Lughod, L. (1991). Writing against culture. Ιn F. Richard (Ed.), Recapturing Anthropology: Working in the present. School of American Research Press.
Argyrou, V. (1996). Tradition and modernity in the Mediterranean: The wedding as symbolic struggle. Cambridge University Press.
Argyrou, V. (2017). “In the margins of Europe”: Cypriot nationalism, liminality, and the moral economy of the financial crisis. Nationalism and Ethnic Politics, 23 (1), pp. 118-132. https://doi.org/10.1080/13537113.2017.1273691.
Bozkurt, U. (2014). Turkey: From the “motherland” to the “IMF of northern Cyprus”?. The Cyprus Review, 26 (1), pp. 83-105.
Bryant, R. (2010). The past in pieces: Belonging in the new Cyprus. University of Pennsylvania Press.
Chatzipanagiotidou, Ε. (2018). Youth in (times of) crisis: Migration, precarity, and shifting identities in the southern borders of Europe. Transnational Social Review. https://doi.org/10.1080/21931674.2018.1510883
Christodoulou, D. (1992). Inside the Cyprus miracle: The Labours of an embattled mini-economy. University of Minnesota press.
Demetriou, O. (2007). To cross or not to cross? Subjectivization and the absent state in Cyprus. Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.), 13, pp. 987-1006. https://doi.org/10.1111/j.1467-9655.2007.00468.x
Derya, D. (2007). Living on the margins between “the Turk” and “the Cypriot”: the CyprioTurk as a subject of ambiguity. Unpublished Doctoral Thesis. Bogazici University.
Gramsci, A. (1971). Selections from the prison notebooks of Antonio Gramsci. Q. Hoare and G. N. Smith (edited and translated). International Publishers.
Günel, G., and Varma, S. (2020). A manifesto for patchwork ethnography. Cultural Anthropology, Member Voices, Fieldsights, June 9. https://culanth.org/fieldsights/a-manifesto-for-patchwork-ethnography (accessed 1 June 2022).
Hatay, M., and Bryant, R. (2008). The jasmine scent of Nicosia. Journal of Modern
Greek Studies, 26, pp. 423-449. doi:10.1353/mgs.0.0032.
Hadjioannou, X., Tsiplakou, S., and Kappler, M. (2011). Language policy and language planning in Cyprus». Current Issues in Language Planning, 12 (4), pp. 1-67. https://doi.org/10.1080/14664208.2011.629113.
Herzfeld, M. (2002). The absent presence: Discourses of crypto-colonialism. South Atlantic Quarterly. 101 (4), pp. 899–926. https://doi.org/10.1215/00382876-101-4-899.
Herzfeld, M. (2003). The body impolitic: Artisans and artifice in the global hierarchy of value. University of Chicago press.
Ioannidou, Ε. (2012). Language policy in Greek Cypriot education: tensions between national and pedagogical values. Language, Culture and Curriculum. 25 (3), pp. 1-16. https://doi.org/10.1080/07908318.2012.699967.
Kalantzis, K. (2019). Tradition in the frame: Photography, power, and imagination in Sfakia, Crete. Indiana University Press.
Kizilyürek, N. (2003). The politics of identity in the Turkish Cypriot community: a response to the politics of denial?. In Méditerranée: Ruptures et Continuités. Actes du colloque tenu à Nicosie les 20-22 Οctobre 2001 (pp. 197-204). Université Lumière Lyon 2, Université de Chypre. Maison de l'Orient et de la Méditerranée Jean Pouilloux.
Kurtz, D.V. (1996). Hegemony and anthropology: Gramsci, exegeses, reinterpretations”. Critique of Anthropology, 16 (2), pp 103-135. https://doi.org/10.1177/0308275X9601600202
Labrianidis, L., and Pratsinakis, M. (2016). Greece’s new emigration at times of crisis.GreeSE papers (99). Hellenic Observatory, London School of Economics and Political Science, London. http://eprints.lse.ac.uk/id/eprint/66811 (accessed 1 October 2022).
Navaro-Yashin, Y. (2012). The make-believe space: Affective geography in a postwar polity. Duke University Press.
Ney, J.S. Jr. (2004). Soft power. The means to success in world politics. Public Affairs.
Papadima, A., Zantides, E., and Kourdis, E. (2017). The seduction of the dialect in visual communication: Greek Cypriot dialect in print advertisements. In Ε. Zantides (Εd.), Semiotics and visual communication II: Culture of seduction (pp. 166-181). Cambridge Publishing.
Rakopoulos, T. (2022). On divisionism and cypriotism: the civic languages of the Cyprus problem. GreeSE Papers: Hellenic Observatory Papers on Greece and Southeast Europe (170). Hellenic Observatory, London School of Economics and Political Science, London. http://eprints.lse.ac.uk/id/eprint/114609 (accessed 10 October 2022).
Tsiplakou, S., Ioannidou, E., and Hadjioannou. X. (2018). Capitalizing on linguistic variation in Greek Cypriot education. Linguistics and Education, 45, pp. 62-71. https://doi.org/10.1016/j.linged.2018.03.006
Δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και ηλεκτρονικές πηγές
Απογραφή πληθυσμού (2011). Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου. https://www.cystat.gov.cy/el/KeyFiguresList?s=46 (ανακτήθηκε 23 Μαρτίου 2022).
Απογραφή πληθυσμού: Προκαταρκτικά αποτελέσματα (2021). Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου. https://www.census2021.cystat.gov.cy/Announcements (ανακτήθηκε 23 Μαρτίου 2022).
Αρσένης, Γ. Δ. (2009, 1η Απριλίου). Η γεωπολιτική σημασία του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου. Γεράσιμος Δ. Αρσένης. http://www.garsenis.gr/κειμενο-γερ-αρσενη-με-τιτλο-η-γεωστρα/ (ανακτήθηκε 27 Μαρτίου 2022).
ΕΕ: Χαρακτηριστικά φορολογικού παραδείσου για Κύπρο (2019, 2 Φεβρουαρίου). Φιλελεύθερος. https://philenews.com/oikonomia/kypros/article/662973 (ανακτήθηκε 15 Μαρτίου 2022).
Εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (2021, 22 Σεπτεμβρίου). Εγγραφές σε Πανεπιστήμια των εισαγομένων με την ειδική κατηγορία Αλλοδαπών–Αλλογενών αποφοίτων λυκείων εκτός ΕΕ και αποφοίτων λυκείων ή αντίστοιχων σχολείων κρατών–μελών της ΕΕ. https://www.minedu.gov.gr/news/50168-22-09-21-eggrafes-se-panepistimia-ton-eisagomenon-me-tin-eidiki-katigoria-allodapon-allogenon-apofoiton-lykeion-ektos-ee-kai-apofoiton-lykeion-i-antistoixon-sxoleion-kraton-melon-tis-e-e (ανακτήθηκε 1η Ιουλίου 2022).
Καραμανλής, Κ. (2021, 7 Νοεμβρίου). Διάγγελμα 14 Αυγούστου 1974. Ραδιοφωνικές Μαρτυρίες. https://youtu.be/0BjR47bJ46g (ανακτήθηκε 20 Μαρτίου 2022).
Λυρίτσας, Λ. (2021, 27 Απριλίου). Η επιστροφή της κυπριακής διαλέκτου. Deutsche Welle – Media Center. https://p.dw.com/p/3sdmz (ανακτήθηκε 5 Απριλίου 2022).
Μορφίτης, Α. (2016, 5 Ιανουαρίου). Η Νεοκυπριακή «ακαδημαϊκή» νομενκλατούρα. Καθημερινή Κύπρου. https://www.kathimerini.com.cy/gr/apopseis/prosopikotites-stin-k/228348/?ctype=ar (ανακτήθηκε 1η Ιουνίου 2022)
Μπουλετή, Ε. (2019, 4 Αυγούστου). Μια «ιδιαίτερη» προσφυγιά. Στο Το φάντασμα της ιστορίας, Κωστόπουλος Τ. (Επιμ.). Εφημερίδα των Συντακτών (έντυπη έκδοση).
https://www.efsyn.gr/arheio/fantasma-tis-istorias/206018_mia-idiaiteri-prosfygia (ανακτήθηκε 1η Ιουνίου 2022).
Παγιάτας Ι. (2015, 3 Ιουλίου). Συνέντευξη του Γραμματέα του Νεοκυπριακού Συνδέσμου στην ραδιοφωνική εκπομπή Ιστορικές Διαδρομές. Άστρα 92,8. https://youtu.be/pByVUEYLt_k (ανακτήθηκε 5 Ιουνίου 2022).
Παναγιώτου, Α. (2018 [1996]). Ιστορικές και κοινωνιολογικές μορφές του κυπριωτισμού (το κυπριακό υπόλοιπο). Αδημοσίευτη εργασία, ανεπίσημη ηλεκτρονική έκδοση. https://archive.org/details/AndreasPanayiotouIstorikesKaiKinoniologikesMorfesTouKipriotismou (ανακτήθηκε 15 Μαΐου 2022).
Προορισμοί και αριθμοί: Αναλυτικά στοιχεία για τη μετανάστευση των Ελλήνων στο εξωτερικό κατά την κρίση (2016, 5 Σεπτεμβρίου). Huffpost. https://www.huffingtonpost.gr/2016/09/05/ellhnes-metanasteysh_n_11864798.html (ανακτήθηκε 15 Μαΐου 2022).
Τσαούσης, Κ. (2008, 24 Νοεμβρίου [1997]). Πώς η Κύπρος έγινε «παράδεισος». Το Βήμα Archive. https://www.tovima.gr/2008/11/24/archive/pws-i-kypros-egine-paradeisos/ (ανακτήθηκε 5 Απριλίου 2022).
Γραπτή δήλωση του Υπουργού Παιδείας Π. Προδρόμου για το «Ως Δαμέ» (2021, 30 Μαρτίου). Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (αναδημοσίευση από την Καθημερινή Κύπρου). https://www.kathimerini.com.cy/gr/politiki/yp-paideias-katadikazei-tin-anafora-se-kybernisi-sto-noto (ανακτήθηκε 15 Ιουνίου 2022).
Φάκελος Κύπρου, Τόμος Α’: Τα Πορίσματα (2018). Βουλή των Ελλήνων και Βουλή των Αντιπροσώπων. https://library.parliament.gr/Portals/6/ebooks/fakelos_kyproy_tomos_A/index.html (ανακτήθηκε 15 Ιουνίου 2022).
Χατζηβασιλείου, Ε. (2020, 16 Δεκεμβρίου). Η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία 1960-2020. Φιλελεύθερος. https://philenews.com/eidiseis/afieroma/article/1083801 (ανακτήθηκε 20 Μαρτίου 2022).
«Ως Δαμέ»: Ένα κίνημα αλλάζει την πολιτική σκηνή της Κύπρου (2021, 4 Απριλίου). Ναυτεμπορική. https://www.naftemporiki.gr/society/278736/os-dame-ena-kinima-allazei-tin-politiki-skini-tis-kyprou/ (ανακτήθηκε 1η Νοεμβρίου 2022).
Cristensen, J. (2017). The story of a tax heaven: Cyprus. Tax Justice Network. https://taxjustice.net/2017/10/26/21561/ (accessed 5 May 2022).
Hurley, R. A. Atkin, T. and Maxwell, A. (2018). The Weinreich Witticism Database. http://www.elverdissen.de/~nodus/WeinreichDB.html (accessed 3 June 2022).
The Cyprus Papers (2020, August 23). Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/program/investigations/2020/8/23/the-cyprus-papers/ (accessed 20 June 2022).