Κριτική και αναστοχαστικότητα: Διερευνώντας το «Κ» στις Κριτικές Σπουδές Λόγου (ΚΣΛ) Εισαγωγή: Η οπτική των επιμελητριών

pdf (English)
Δημοσιευμένα: Ιουλ 25, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/grsr.42197
Anastasia G. Stamou
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
https://orcid.org/0000-0002-3725-0068
Panayota Gounari
University of Massachusetts Boston
https://orcid.org/0000-0003-2015-9513
Salomi Boukala
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών
https://orcid.org/0000-0003-3912-330X
Περίληψη

Οι Κριτικές Σπουδές Λόγου (ΚΣΛ) διακρίνονται από τις «μη-κριτικές» προσεγγίσεις, καθώς δεν περιορίζονται στην περιγραφή του ρόλου της γλώσσας στην κοινωνία, αλλά επιδιώκουν να εξηγήσουν πώς και γιατί η γλώσσα συνδέεται με την ιδεολογία και με σχέσεις εξουσίας. Ωστόσο, η έννοια της «κριτικής» παραμένει συχνά ασαφής. Το παρόν Ειδικό Τεύχος εξετάζει αυτές τις ασάφειες, εστιάζοντας στην ιδεολογία, την εξουσία, την κριτική και την αναστοχαστικότητα. Με άρθρα κυρίως από Έλληνες ερευνητές και Ελληνίδες ερευνήτριες, επιδιώκει την ενίσχυση ενός αναστοχαστικού διακειμενικού διαλόγου και την προώθηση της ακαδημαϊκής αναγνώρισης και θεσμικής παρουσίας των ΚΣΛ στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα θέτει ευρύτερα ερωτήματα σχετικά με τη μεταβαλλόμενη σημασία και τον ρόλο τους στην κριτική επιστημονική σκέψη.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών διατίθενται με άδεια  Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών διατηρεί το δικαίωμα να δημοσιεύει, να αναπαραγάγει, να παρουσιάζει στο κοινό, να διανέμει και χρησιμοποιεί άρθρα που δημοσιεύονται στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο τον χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη της Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, καθώς και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικά Συγγραφέων
Anastasia G. Stamou, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Professor of Applied Linguistics-Sociolinguistics-Discourse Analysis, School of German, Aristotle University of Thessaloniki

Panayota Gounari, University of Massachusetts Boston

Professor of Applied Linguistics, Department of Applied Linguistics, University of Massachusetts Boston

Salomi Boukala, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών

Assistant Professor of Critical Discourse Analysis, Department of Social Anthropology, Panteion University

Αναφορές
Alejandro, A. (2021). Reflexive discourse analysis: A methodology for the practice of reflexivity. European Journal of International Relations, 27(1), 150–174. https://doi.org/10.1177/1354066120969780
Althusser, L. (1971). Lenin and philosophy. Monthly Review Press.
Billig, M. (2008). The language of Critical Discourse Analysis: The case of nominalization. Discourse & Society, 19(6), 783–800.
Boukala, S., & Stamou, A. G. (2020). Critical Discourse Analysis: (De)constructing the Greek reality [In Greek]. Nissos.
Bucholtz, M. (2001). Reflexivity and critique in discourse analysis. Critique of Anthropology, 21(2), 165–183. https://doi.org/10.1177/0308275X0102100204
Chouliaraki, L. (2002). The contingency of universality: Some thoughts on discourse and realism. Social Semiotics, 12(1), 83–114.
Chouliaraki, L., & Fairclough, N. (1999). Discourse in late modernity. Edinburgh University Press.
Condor, S. (1997). And so say all of us? Some thoughts on “experiential democratization” as an aim for critical social psychologists. In T. Ibáñez & L. Íñiguez (Eds.), Critical social psychology (pp. xx–xx). Sage.
Condor, S. (2000). Pride and prejudice: Identity management in English people’s talk about “this country.” Discourse & Society, 11(2), 175–205. https://doi.org/10.1177/0957926500011002003
Eagleton, T. (1991). Ideology: An introduction. Verso.
Edwards, D., & Potter, J. (1992). Discursive psychology. Sage.
Fairclough, N. (1992). Discourse and social change. Polity Press.
Fairclough, N. (2001). Language and power (2nd ed.). Longman.
Fairclough, N. (2005). Critical Discourse Analysis. Marges Linguistiques, 9, 76–94.
Fairclough, N. (2008). The language of Critical Discourse Analysis: Reply to Michael Billig. Discourse & Society, 19(6), 811–819.
Fairclough, N. (2009). A dialectical-relational approach to Critical Discourse Analysis in social research. In R. Wodak & M. Meyer (Eds.), Methods of critical discourse analysis (pp. 162–186). Sage.
Fairclough, N., & Wodak, R. (1997). Critical Discourse Analysis. In T. A. van Dijk (Ed.), Discourse as social interaction (pp. 258–284). Sage.
Foucault, M. (1972). The archaeology of knowledge. Tavistock.
Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected interviews and other writings. Harvester Press.
Gee, J. P. (2004). What is critical about Critical Discourse Analysis?. In R. Rogers (Ed.), An introduction to Critical Discourse Analysis (pp. 19–50). Lawrence Erlbaum.
Gounari, P. (2020). Introduction to the Special Issue on Critical Pedagogies. L2 Journal, 12(2), 3-20.
Gounari, P. (2021). One dimensional social media: The discourse of authoritarianism and the authoritarianism of discourse. In J. Morelock (Ed.), How to critique authoritarian populism: Methodologies of the Frankfurt School (pp. 39–65). Brill.
Gramsci, A. (1971). Selections from the prison notebooks. (Q. Hoare & G. Nowell-Smith, Eds. & Trans.). International Publishers.
Gumperz, J. (1982). Discourse strategies. Cambridge University Press.
Horkheimer, M., & Adorno, T. W. (2002). Dialectic of enlightenment: Philosophical fragments (G. Schmid Noerr, Ed.; E. Jephcott, Trans.). Stanford University Press.
Hymes, D. (1972). Models of the interaction of language and social life. In J. Gumperz & D. Hymes (Eds.), Directions in sociolinguistics (pp. 35–71). Blackwell Press.
Jørgensen, M., & Phillips, L. (2002). Discourse analysis as theory and method. Sage.
Laclau, E., & Mouffe, C. (1985). Hegemony and socialist strategy: Towards a radical democratic politics. Verso.
Latour, B. (2004). Why has critique run out of steam? From matters of fact to matters of concern. Critical Inquiry, 30(2), 225–248.
Luke, A. (1997). Critical Discourse Analysis. In L. Saha (Ed.), International encyclopedia of the sociology of education (pp. 50–56). Elsevier.
Reisigl, M., & Wodak, R. (2001). Discourse and discrimination: Rhetorics of racism and antisemitism. Routledge.
Rogers, R., Malancharuvil-Berkes, E., Mosley, M., Hui, D., & O’Garro Joseph, G. (2005). Critical Discourse Analysis in education: A review of the literature. Review of Educational Research, 75(3), 365–419.
Scollon, R., & Scollon, S. (1981). Narrative, literacy, and face in interethnic communication. Ablex.
Talmy, S. (2015). Critical research in applied linguistics. In B. Partridge & A. Phakiti (Eds), Research methods in applied linguistics (pp.153-168). Bloomsbury Academic.
van Dijk, T. A. (1993). Elite discourse and racism. Sage.
van Dijk, T. A. (1997). Discourse as interaction in society. In T. A. van Dijk (Ed.), Discourse as socialinteraction (pp. 1-37). Sage.
van Dijk, T. A. (1998). Ideology: A multidisciplinary approach. Sage.
van Dijk, T. A. (2001). Critical Discourse Analysis. In D. Schiffrin, D. Tannen & H. E. Hamilton (Eds.), The handbook of discourse analysis (pp. 352–371). Blackwell.
van Dijk, T. A. (2008). Discourse and power. Palgrave Macmillan.
Wodak, R. (2001). What CDA is about: A summary of its history, important concepts and its developments. In R. Wodak & M. Meyer (Eds.), Methods of Critical Discourse Analysis (pp. 1-13). Sage.
Wodak, R. (2006). Critical linguistics and Critical Discourse Analysis. In J. Ostoman & J. Verschueren (Eds.), Handbook of pragmatics (pp. 50-70). John Benjamins.
Wodak, R., & Meyer , M. (2016). Critical Discourse Studies: History, agenda, theory and methodology. In R. Wodak & M. Meyer (Eds.), Methods of Critical Discourse Studies (pp. 1-22). Sage.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)