Zwei beitrage zum problem der bevolkerungsstruktur von Gross-Athen

Περίληψη

Διά τοϋ άρθρου παρουσιάζονται δύο άποτελέσματα μιας έρεύνης, άφορώσης εις τάς δομάς τού πληθυσμού 50 έκ τών 57 κοινοτήτων, αί όποϊαι άνήκουν εις τήν Περιφέρειαν Πρωτευούσης:
1) Μερικαί παρατηρήσεις εις τήν κατανομήν των μεταναστών τών έτών 1951 1961 έντός τού πολεοδομικού συγκροτήματος.
2) Μία τυποποίησις καί τυπική διάρθρωσις τών δημογραφικών συγκροτήσεων τής Περιφέρειας Πρωτευούσης.
I. Βάσις τής έρεύνης είναι τα άποτελέσματα τής άπογραφής Πληθυσμού τοϋ 1951 καί 1961, έκδοθέντα ύπό τής ’Εθνικής Στατιστικής 'Υπηρεσίας τής 'Ελλάδος, τά όποια έπιτρέπουν να έργασθώμεν μέ άκριβεΐς καί έκτεταμένους άριθμούς. 'Οπωσδήποτε, όφειλομένη είς τά ανεπαρκή έρωτηματολόγια, όπως έπίσης καί εις τον τρόπον τής δημοσιεύσεως, ή ύλη δεν είναι έπαρκώς διακεκριμένη όσον άφορμ είς τούς παράγοντας τής έρεύνης καί τήν τοπικήν διάρθρωσιν. ("Εν παράδειγμα: Οί άριθμοί έδημοσιεύθησαν μόνον διά διοικητικός περιφερείας ώς σύνολον, χωρίς να ληφθοϋν ύπ’ όψιν—τούλάχιστον όσον άφορμ eie τάς μεγαλυτέρας κοινότητας—άναγκαΐαι περαιτέρω διασπάσεις) Ούτω μέ τοιαύτην βάσιν ερευναι διά τάς συγκροτήσεις τού πληθυσμού όδηγοΰν μόνον είς προκαταρκτικά ατελή άποτελέσματα.
II. Έξ αίτιας τής άποφασιστικής προσκρούσεως τής μεταναστεόσεως είς τήν δομήν τού πληθυσμού μιας πόλεως γενικώς, είναι σκόπιμον νά γνωρίζωμεν τήν κατανομήν τών μεταναστών έντός τών όρίων τού πολεοδομικοΟ συγκροτήματος τών ’Αθηνών. 'Οπωσδήποτε, δέν είναι διαθέσιμοι άκριβεΐς άριθμοί τών μεταναστών είς τάς διαφόρους κοινότητας. 'Ο συγγραφεύς περιγράφει μίαν μέθοδον συμφώνως προς τήν όποιαν οί άριθμοί τών μεταναστών τών έτών 1951 1961 είναι δυνατόν νά ύπολογισθοϋν:
1) 'Ο πληθυσμός τού 1951 καί τού 1961, διαιρούμενος διά τού 2, δεικνύει τόν κατά μέσον όρον πληθυσμόν τού 1951- 1961.
2) 'Ο κατά μέσον όρον πληθυσμός τοϋ 1951-1961 διαιρούμενος διά τοϋ 1.000, πολλαπλασιαζόμενος έπί τήν φυσικήν άναλογίαν αύξήσεως τού 1961, πολλαπλασιαζόμενος έπί τό 10, δεικνύει τήν άπόλυτον φυσικήν αΰξησιν τού πληθυσμού τού 1951-1961.
3) Ό πληθυσμός τοϋ 1961 μεϊον ό πληθυσμός τοϋ 1951, μεΐον ή άπόλυτος φυσική αϋξησις τού πληθυσμού τού 1951-1961, δεικνύει τόν κατά προσέγγισιν άπόλυτον άριθμόν τών μεταναστών. Μέ βάσιν αυτήν τήν μέθοδον τό σχήμα 2 δίδει τήν σχετικήν κατανομήν τών μεταναστών είς τόν όλικόν πληθυσμόν έκάστης κεχωρισμένης κοινότητος. 'Οπωσδήποτε, αυτή ή μέθοδος περιλαμβάνει μερικούς παράγοντας άνασφαλείας, οί όποιοι είναι δυνατόν νά δια/ραφοϋν μέχρις ένός σημείου, καί έκ τών όποιων οί πλέον σπουδαίοι είναι: αί άναλογίαι τής φυσικής αύξήσεως τού πληθυσμού είναι δυνατόν μόνον νά καθορισθοϋν διά τό έτος 1961, ή έσωτερική κινητικότης μιας πόλεως είναι άγνωστος είς μεγάλην εκτασιν, μεταξύ άλλων. Οϋτω τά άποτελέσματα, τά όποια έπιτυγχάνονται μέ αύτήν τήν μέθοδον είναι δυνατόν μόνον νά θεωρηθούν ώς υπολογισμοί.

III. Τυποποίησις καί τοπική κατανομή τών δημογραφικών δομών 50 κοινοτήτων τής Περιφερείας Πρωτευούσης. Έξ αιτίας τής άνεπαρκούς στατιστικής ύλης τά άποτελέσματα είναι δυνατόν νά θεωρηθούν μόνον ώς μία προσπάθεια διά νά διευκολύνωμεν ενα πρώτον προσανατολισμόν. Αί διαφορετικοί δομαί τών κοινοτήτων έξητάσθησαν δι’ ιδιαιτέρων άναλύσεων (μή άναφερομένων είς αύτό τό κείμενον). Διά μιας συγκριτικής έξετάσεως αύτών τών Ιδιαιτέρων άναλύσεων καί ένός συνδυασμού τών άποτελεσμάτων των, καθωρίσθησαν έκεΐναι αί πε- ριοχαί τής Περιφερείας Πρωτευούσης, τών όποιων αί κοινότητες άπεδείχθησαν ίσαι ή πολύ όμοιαι ώς προς τάς δομάς τοϋ πληθυσμού των (σχ. 3). Βασιζόμενα είς τήν στατιστικήν ύλην τά άκόλουθα είδη ήδύναντο νά περιληφθοϋν είς τήν ιδιαιτέραν άνάλυσιν: δομή τής ήλικίας, φυσική μεταβλητότης τού πληθυσμού, κατανομή κατά φΰλον, διανομή τών οίκονομικώς ένεργών (ιδιαιτέρως δι’ άνδρας καί γυναίκας), παιδεία (διανομή τών άγραμμάτων), μετανάστευσις, οικονομική δραστηριότης τών μεταναστών τού 1956-61, αϋξησις τού πληθυσμού κατά τό 1951-1961, συνθήκαι στεγάσεως. Ό πίναξ θά διευκολύνη νά φαντασθώμεν τήν άριθμητικήν άξίαν τών όρων, οί όποιοι χρησιμοποιούνται είς τήν έρμηνείαν τού σχήματος 3, «χαμηλός», «μέσος», «ύψηλός». Κύρια δείγματα τής δομής τού πληθυσμού διακρίνονται (A - D), τά όποια περαιτέρω διασπώνται είς διάφορα ύποδείγματα, άντιστοίχως ειδικά δείγματα. Μερικαί έξαιρετικαί περιπτώσεις (α2 - d), αί όποϊαι είναι δυνατόν νά προστεθούν είς διαφορετικά δείγματα, χρησιμοποιούνται ιδιαιτέρως. Ή πλήρης έρμηνεία τού σχήματος 3 συνοψίζεται είς ένα βραχύν χαρακτηρισμόν τών 4 κυρίων δειγμάτων: Τό δείγμα Λ δηλοΐ ενα νέον, δυναμικόν πληθυσμόν τής κατωτέρας κοινωνικής τάξεως, ό όποιος κυρίως άποτελεΐται άπό προσφάτους μετανάστας. 'Η δομή αύτοϋ τού πληθυσμού δεικνύει τυπικά συμπτώματα κακώς άνεπτυγμένων περιοχών, είς τάς οποίας έγκατεστάθησαν μετανάσται, καθώς αύται συχνάκις έμφανίζονται είς τά περίχωρα ταχέως άναπτυσσομένων μεγάλων πόλεων. Τό δείγμα Β έπίσης θά άνευρεθή μόνον είς προσφάτως κατιοκημένας περιοχάς. 'Οπωσδήποτε, υπάρχει είς ύπερήλιξ καλώς Εγκατεστημένος πληθυσμός πολιτών τής άνωτέρας καί μέσης τάξεως είς τάς ύπό προτίμησιν άστικάς περιοχάς. Τό πολυάριθμον θήλυ ύπηρετικόν προσωπικόν —κυρίως μετανάσται— άντιπροσωπεύει ενα σπουδαΐον παράγοντα είς τόν πληθυσμόν. Τό δείγμα C τοποθετείται είς κοινότητας τών έσωτερικών τμημάτων τοϋ πολεοδομικοΟ συγκροτήματος, τά όποια είναι ήδη καί διά πολύν καιρόν πυκνοκατιρκημένα. Άποτελεϊται άπό ενα ύπερήλικα, μόνιμον καί άπό πολύν καιρόν συγκροτημένον πληθυσμόν τών πλέον διαφορετικών κοινωνικών τάξεων, στάσιμον είς τήν άνάπτυξιν αύτοϋ.

Όσον άφορά είς μερικά είδη, τά ύποδείγματα έν μέρει ποικίλλουν πολύ. Τό δείγμα D άποτελεΐται άπό μίαν περιοχήν είς τήν όποιαν προσφάτως ήσαν άκόμη μάλλον άγροτικά προάστια τών ’Αθηνών. Αί δομαί τών άκόμη μονίμων (σταθερών) υπερηλίκων μέσων τάξεων πληθυσμών αύτών τών κοινοτήτων ύφίστανται διαφορετικός φάσεις τών μεγάλως μετασχηματισμένων άναπτύξεων. Ή μελλοντική άνάπτυξίς των κατευθύνεται άφ’ ένός μέν πρός τάς συνθήκας τών διαμερισμάτων, τά όποια έχουν δεχθή μετανάστας δείγματος Α/3, άφ’ έτέρου δέ πρός μίαν προσέγγισιν πρός τό δείγμα Β. Αί έξαιρετικαί περιπτώσεις προκύπτουν άπό τήν ύπερκάλυψιν τών δομών τού πληθυσμού άπό παρακείμενα διαμερίσματα.