Η σημασία του χορού στην Αντιγόνη

PDF
Δημοσιευμένα: Mar 25, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/ethiki.22759
Ελένη Γιακουμάκη
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη
Δεν διατίθεται περίληψη
Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

  1. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

  1. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Ελένη Γιακουμάκη, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τμήμα Φιλοσοφίας, ΕΚΠΑ, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια
Αναφορές
Στάθη Ιω. Δρομάζου, Αρχαίο Δράμα, Αναλύσεις, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1984, σελ. 136.
Κομμός: Θρήνος, μοιρολόι, στην αρχαία δραματική ποίηση, που τραγουδιόταν διαδοχικά από το χορό και τους ηθοποιούς με αφορμή κάποια μεγάλη συμφορά ή ακόμα και για να προετοιμάσει το κοινό για κάποιο επερχόμενο κακό. Καταχρηστικά σήμαινε και τα θρηνητικά τραγούδια που τραγουδιόντουσαν μόνο από το χορό ή τους ηθοποιούς, αλλά, στην κυριολεξία, ο κομμός εκτελούνταν από τμήμα του χορού ή μόνο τον κορυφαίο και από έναν ή δυο ηθοποιούς. (Γλωσσάριο Αρχαιοελληνικών μουσικών όρων, http://g-pribas.pblogs.gr/32-glwssario-moysikwn-arhaioellhnikwn-orwn.html).
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Θυιάδες (Θυιάδαι) ή και Θυάδες (Θυάδαι) αναφέρεται μία ομάδα γυναικών που λάτρευαν τον θεό Διόνυσο, όπως ήταν οι Βάκχες και οι Μαινάδες. Κατά την παράδοση, οι Θυιάδες ήταν κόρες της πρώτης ιέρειας του Διονύσου στους Δελφούς, της Θυίας (βλ.λ.), από όπου και πήραν το όνομά τους. Οι Θυιάδες αποκαλούνταν και Θυστάδες ή Θυίαι. Ο Παυσανίας γράφει (Ι΄ 4, 3 κ.ε.) ότι οι Θυιάδες κατάγονταν από την Αττική και μία φορά κάθε δύο χρόνια ανέβαιναν στον Παρνασσό, όπου μαζί με άλλο «θίασο» (ομάδα) γυναικών από τους Δελφούς τελούσαν τα «όργια» του Διονύσου. Στον δρόμο οι Θυιάδες έκαναν στάσεις και χόρευαν με τραγούδια και μουσικά όργανα. Οι στάσεις αυτές γίνονταν σε χώρους με λατρευτική σημασία, όπως στον Πανοπέα της Φωκίδας. Είναι άγνωστο το πόσες γυναίκες αποτελούσαν τον θίασο των Θυιάδων. Ως μέτρο συγκρίσεως υπάρχουν οι 11 Διονυσιάδες της Σπάρτης και οι 16 γυναίκες της Ήλιδας. Ο Παυσανίας γράφει (Ι΄ 19, 4) ότι στο δυτικό αέτωμα του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς απεικονιζόταν εκτός των άλλων το ηλιοβασίλεμα, ο Διόνυσος και οι Θυιάδες. Τα έργα αυτά ανήκαν στον Αθηναίο γλύπτη Ανδροσθένη. Η νεότερη έρευνα διετύπωσε την επιφύλαξη ότι μπορεί οι γυναίκες αυτές να ήταν Βάκχες και όχι Θυιάδες, επειδή υποστηρίχθηκε ότι οι τελευταίες ανήκουν στους ιστορικούς χρόνους, ενώ οι Βάκχες είναι γνωστές από τη μυθική εποχή. (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CF%85%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CF%82).
Νίτσε, Η Γέννηση της Τραγωδίας, εκδ. Νησίδες, Θεσσαλονίκη, 2001, σελ. 77.
Νίτσε, ό.π., σελ.101.
Νίτσε, ό.π., σελ. 111.
Νίτσε, ό.π., σελ.110.
Νίτσε, ό.π., σελ.137.
Αιμ. Χουρμούζου, Το αρχαίο δράμα, Οι εκδόσεις των φίλων, Αθήνα, 1978, βλ. Χορός και Όρχηση, σσ. 176-186.
Όρχησις: Η λέξη σήμαινε γενικά το χορό που σύμφωνα μ’ ένα μύθο δίδαξε η θεά Ρέα στους Κορυβάντες στη Φρυγία και στους Κουρήτες στην Κρήτη. Στην αρχαία Ελλάδα ο χορός αποτελούσε μια από τις πιο δυνατές καλλιτεχνικές εκφράσεις και ήταν αναπόσπαστο μέρος των τελετών, των θρησκευτικών τελετουργιών και της κοινωνικής ζωής του λαού. Στα Μυστήρια, μάλιστα, ο χορός μεταβαλλόταν και σε μέσο που με την κίνηση και την έκταση συντελούσε στη μύηση των πιστών. Αναντίρρητα, ο χορός κατείχε σημαντική θέση και θεωρούνταν πλεονέκτημα η γνώση της τέχνης του. Γνωρίζουμε ένα μεγάλο μέρος από τους αρχαίους ελληνικούς χορούς και μπορούμε να υποθέσουμε τη μορφή τους από τα ονόματά τους, τις γλυπτικές και ζωγραφικές αναπαραστάσεις και τις περιγραφές σε ιστορικά και άλλα κείμενα. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τους σεμνούς χορούς (εμμέλεια, γυμνοπαιδική, καλαθίσκος, καρυάτις κ.λπ), τους άσεμνους χορούς (κόρδαξ, θερμαστρίς κ.λπ) και χορούς τελετουργικούς, θρησκευτικούς ή πολεμικούς, όπως η περίφημη πυρρίχη (αναπαράσταση μάχης με αμυνόμενους κι επιτιθέμενους) κ.λπ. (http://g-pribas.pblogs.gr/32-glwssario-moysikwn-arhaioellhnikwn-orwn.html).
Διθύραμβος: Ύμνος στον Διόνυσο με συνοδεία αυλού. Τον χόρευαν οι θιασώτες του θεού μέσα σε κατάσταση ένθεης μανίας και έξαλλου ενθουσιασμού. Θεωρείται ότι έχει τις ρίζες του στη Φρυγία, απ’ όπου ήρθε και η λατρεία του Διονύσου. Αυτοσχέδιος κι άτεχνος αρχικά, διαμορφώθηκε σε χορικολυρικό καλλιτεχνικό είδος από τον Αρίωνα (7ο π.Χ. αιώνα), ο οποίος συνέθεσε υπέροχους διθυράμβους που εκτελούνταν από κύκλιο χορό 50 ανδρών στην αυλή του τυράννου της Κορίνθου, Περίανδρου. Ο Αρίωνας, επίσης, φέρεται ως ο πρώτος που έδωσε στον Διόνυσο τη συνοδεία των Σατύρων. Από την εποχή αυτή ξεκινά μια σειρά ποιητών-μουσικών από τους οποίους αργότερα θα ξεπηδήσει και το αρχαίο δράμα. Πάντως οι διθύραμβοι επέζησαν ως αυθύπαρκτο είδος μέχρι και την κλασική εποχή, όσο και αργότερα στα μεγάλα κέντρα των Αθηνών και των Δελφών. (http://g-pribas.pblogs.gr/32-glwssario-moysikwn-arhaioellhnikwn-orwn.html).
Νίτσε, Η Γέννηση της Τραγωδίας, ό.π., σελ.94.
Αρμονία: α) σωστή αναλογία μερών ενός συνόλου, συμφωνία ήχων, β) στην Αρχαία Ελλάδα σήμαινε επίσης και την κατά λόγο διάταξη των φθόγγων μέσα στην ογδόη, έτσι ώστε να σχηματίζεται ένα τέλειο σύστημα. (http://g-pribas.pblogs.gr/32-glwssario-moysikwn-arhaioellhnikwn-orwn.html).