Ο Κώστας Παπαϊωάννου και η βυζαντινή εικονολογία

PDF
Δημοσιευμένα: Φεβ 28, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/ethiki.33677
Λέξεις-κλειδιά:
Βυζάντιο Εικονολογία Εικονικότητα Ιστορικότητα Νεωτερικότητα
Γιώργος Αραμπατζής
Περίληψη

Το άρθρο παρουσιάζει τους βασικούς άξονες της ανάλυσης της βυζαντινής εικονολογίας από τον Κώστα Παπαϊωάννου. Η πραγμάτευση του θέματος αρχίζει με την παρουσίαση του ζητήματος της διάκρισης της εικονογραφίας από την εικονολογία, που έγινε από τον Έρβιν Πανόφσκυ, σε συνέχεια της νέο-καντιανής φιλοσοφίας της κουλτούρας και, σε έναν δεύτερο χρόνο, τη διάκριση της εικονολογίας από την εικονικότητα που παρατηρείται σε αυτό που ονομάζουμε «εικονιστική στροφή» στη σκέψη, στο τέλος της λεγόμενης «γλωσσικής στροφής», που χαρακτήριζε τη φιλοσοφία του 20ού αιώνα. Η ανάλυση του Παπαϊωάννου διακρίνει με εύστοχο και καίριο τρόπο τα βυζαντινά εικονολογικά επιτεύγματα από τη λεγόμενη θεωρία της βυζαντινής ζωγραφικής ως πρωτο- ή προ-αναγέννηση, δείχνοντας με ευκρίνεια τον διαφορετικό προσανατολισμό της τελευταίας από την αναγεννησιακή ζωγραφική. Η εν λόγω ανάλυση μπορεί να φωτισθεί ακόμη περισσότερο με την έννοια της ιστορικότητας, όπως αυτή εμφανίζεται σε ένα νεανικό έργο του Παπαϊωάννου, το 1951.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

  1. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

  1. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Belting, Hans. Likeness and Presence: A History of the Image before the Era of Art. Chicago: The University of Chicago Press, 1993.
Boehm, Gottfried. “Ce qui se montre. De la différence iconique.” In Penser l'image, ed. Emmanuel Alloa, 27–. Paris: Les Presses du réel, 2010.
Bredekamp, Horst. Theorie des Bildakts. Berlin: Suhrkamp, 2010.
Derrida, Jacques. Πλάτωνος φαρμακεία. Mτφρ. Χρ. Δ. Λάζος. Αθήνα: Άγρα, 1990.
Ferretti, Sylvia. Cassirer, Panofsky, Warburg: Symbol, Art, and History. New Haven: Yale University Press, 1989.
Goodman, Nelson. Languages of Art: An Approach to a Theory of Symbols, 2nd edition. Indianapolis: Hackett Publishing Company, 1976.
Mitchell, W. J. Thomas. Picture Theory : Essays on verbal and Visual Representation. Chicago: University of Chicago Press, 1994.
Mondzain, Marie-José. Image, icône, économie : les sources byzantines de l’imaginaire contemporain. Paris: Seuil, 1996.
Αραμπατζής, Γεώργιος. Βυζαντινή Φιλοσοφία και Εικονολογία. Αθήνα: Καρδαμίτσα, 2012.
Ζωγραφίδης, Γιώργος. Εικαστική Φιλοσοφία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 1998.
Παπαϊωάννου, Κώστας. Βυζαντινή και Ρώσικη Ζωγραφική. Μτφρ. Ελ. Νάκου-Χρ. Σταματοπούλου. Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2007.
Παπαϊωάνου, Κώστας. Ο άνθρωπος και ο ίσκιος του, (1951). Αθήνα: Το ποντίκι, 2013.