«Τα πάντα ρεῖ»: Η αμφίβολη ερμηνεία ενός ανύπαρκτου αποφθέγματος

PDF
Δημοσιευμένα: Dec 9, 2024
DOI: https://doi.org/10.12681/ethiki.39658
Λέξεις-κλειδιά:
Ψευδεπίγραφο; Ηράκλειτος; Εμπεδοκλής; Πλάτων; Κρατύλος
Παναγιώτης Πέρρος-Αποστολόπουλος
Περίληψη

Η αναδρομή στην κλασική ελληνική γραμματεία είναι ένα απαραίτητο συστατικό στοιχείο της ενδελεχούς επιστημονικής μελέτης στο χώρο των θεωρητικών, ανθρωπιστικών επιστημών και όχι μόνο. Εξαιρετικά σπάνια βρίσκει κανείς στη φιλοσοφία έννοιες οι οποίες δεν έχουν συναντηθεί πρωτίστως, ακόμη και σε σπερματική μορφή, στα αρχαία ελληνικά κείμενα. Για να προσεγγιστεί στην ολότητά του ένας φιλοσοφικός όρος, οφείλουμε να ανατρέξουμε στις καταβολές του, ώστε να τον διαλευκάνουμε εννοιολογικά σε πρωτογενές επίπεδο. Το ίδιο φυσικά συμβαίνει και σε επίπεδο γνωμικών και αποφθεγμάτων. Παρατηρείται συχνά να διατυπώνονται, τόσο στο δημόσιο λόγο όσο ακόμη και σε επιστημονικά πονήματα, αποφθέγματα και γνωμικά τα οποία είτε παραποιούνται μορφολογικά και εννοιολογικά είτε είναι απλώς ψευδεπίγραφα. Ορισμένα από αυτά ουδέποτε έχουν καταγραφεί στη σχετική πηγή, αλλά έχουν επικρατήσει στην ιστορία τόσο διά της καθομιλουμένης όσο και διά της ανεπίσημης γραπτής παράδοσης από ορισμένους, οι οποίοι διαιωνίζουν ένα σφάλμα. Μια τέτοια περίπτωση είναι το διάσημο, μα ψευδεπίγραφο, ρητό «τα πάντα ρεῖ». Για να κατανοήσουμε το σφάλμα στη βάση του, οφείλουμε αρχικώς να προσεγγίσουμε την ουσία της φιλοσοφίας του Ηρακλείτου, αλλά και της παρεμφερούς προσωκρατικής διανόησης, και ακολούθως να συμπεράνουμε επαγωγικά τόσο το σφάλμα όσο και την ορθή διατύπωση του φιλοσόφου.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

  1. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

  1. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Εμπεδοκλής. Περί Φύσεως. Μτφρ: Α. Λάλος, Π. Σκαρσουλής. Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 1999.
Ηράκλειτος. Περί φύσεως, Ηρακλείτου άπαντα. Μτφρ. Τ. Φάλκος Αρβανιτάκης. Ζήτρος, 1999.
Ηρόδοτος. Ιστορίαι. Μτφρ. Δ. Ν. Μαρωνίτης. Γκοβόστη, 1964.
Οι τρεις Μιλήσιοι. Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης. Μτφρ., σχόλια Θ. Μαυρόπουλος. Ζήτρος, 2006.
Παρμενίδης. Περί Φύσιος, Παρμενίδης ο Ελεάτης. Μτφρ: Γ. Στ. Καραγιάννης. Ζήτρος, 2003.
Πλάτων. Κρατύλος. Harvard University Press LCL. DOI: 10.4159/DLCL.early_greek_philosophy_doxography_successions.2016 https://www.loebclassics.com/view/early_greek_philosophy_doxography_successions/2016/pb_LCL525.9.xml
Σοφοκλής. Τραχίνιαι. Στο Sophocles. Vol 2: Ajax. Electra. Trachiniae. Philoctetes. Τranslation by F. Storr. William Heinemann Ltd., The Macmillan Company, 1913.
Wittgenstein, L. Philosophical Investigations. Τranslated by G. E. M. Anscombe. Basil Blackwell, 1953.
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, 2012, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. http://www.greeklanguage.gr/Resources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=5