Underground quarries in the area of Agiades, Samos Island, Greece: Notes on historical topography and chronology

PDF (English)
Δημοσιευμένα: Νοε 10, 2018
DOI: https://doi.org/10.12681/bgsg.18835
Λέξεις-κλειδιά:
Σάμος λατομεία εργαλεία δούλοι Νύμφες Κρήτη
Eleni Tziligkaki
Michael Stamatakis
Department of Geology and Geoenvironment, National and Kapodistrian University of Athens
Περίληψη
Η εργασία παρουσιάζει την ανάγκη για την καταγραφή και την σύγκριση των ιχνών που αφήνουν τα εργαλεία στο μέτωπο ενός λατομείου, με στόχο να συναχθεί η χρονολογική διαδοχή των διαφορετικών φάσεων εξόρυξης του ασβεστόλιθου στα υπόγεια λατομεία των Αγιάδων Χώρας Σάμου. Μέχρι τώρα συμπεραίνουμε μια αρχαϊκή και μια ρωμαϊκή φάση εκμετάλλευσης βάσει της επιφανειακής κεραμικής, των εργαλείων, αλλά και των ιχνών που άφησαν οι ακμές των εργαλείων στον λίθο. Παράλληλα εξετάζονται συγκριτικά, τα ίδια τα μνημεία και ανάλογα υπόγεια λατομεία στην Κρήτη. Η εγγύτητα των λατομείων με τέμενος του Απόλλωνος και των Νυμφών συγκρίνεται με άλλες περιπτώσεις στον ελληνικό κόσμο. Σε μια προσπάθεια να κατανοηθεί η κοινωνική θέση των λατόμων και το επίπεδο της γνώσης ανάγνωσης και γραφής αυτών συσχετίστηκαν στοιχεία από τα χαράγματα (graffiti) στο Ευπαλίνειο όρυγμα με την απουσία πατρικού και εθνικού ονόματος, απουσία που παρατηρείται σε άλλα λατομεία στο Αιγαίο. Τα στοιχεία αυτά συνδυάστηκαν με τον χαρακτηρισμό των Σαμίων ως «πολυγραμμάτων». Η συχνή εμφάνιση των αρχικών ΗΡ σε πλάκες του Ευπαλινείου ορύγματος ίσως αποτελεί έναν υπαινιγμό για τον έλεγχο του Ηραίου στα λατομεία των Αγιάδων.
Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Κοιτασματολογία, Μεταλλευτική Τεχνολογία και Οικονομική Γεωλογία
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς θα πρέπει να είναι σύμφωνοι με τα παρακάτω: Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 Non Commercial και σύμφωνα με την οποία μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς. Οι συγγραφείς μπορούν να: Μοιραστούν — αντιγράψουν και αναδιανέμουν το υλικό με κάθε μέσο και τρόπο, Προσαρμόσουν — αναμείξουν, τροποποιήσουν και δημιουργήσουν πάνω στο υλικό.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Michael Stamatakis, Department of Geology and Geoenvironment, National and Kapodistrian University of Athens

Department of Geology and Geoenvironment, National and Kapodistrian University of Athens

Professor

Αναφορές
Alexiou, S., 1973. Χρονικά –Αι αρχαιότητες Ηρακλείου κατά το 1972. CretChron, 25, 457-478.
Baldwin Bowsky, M., 2009. Downstairs, Upstairs: Tonnius and Other Romans at Eleutherna, Sector I, in: Themelis, P.G. (Ed.), Ancient Eleutherna – Sector I, Vol. 1, University of Crete, Athens: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Κρήτης, Νικόλαος Σταμπολίδης, Πέτρος Γ. Θέμελης, pp. 201-223.
Bessac, J.-C., 1986a. La prospection archéologique des carrières de pierre de taille. Approche méthodologique. Aquitania, 4, 151-171.
Bessac, J.-C., 1986b. L’outillage traditionnel du tailler de pierre de l’Antiquité à nos jours. Revue Archéologique de Narbonnaise, Suppl. 14.
Bessac, J.-C., 1993. État des recherches sur les carrières antiques du Bois des Lens (Nîmes). Journal of Roman Archaeology,6, 205-225.
Bessac, J.-C., 1997. Traces d’outils sur les pierres: quelques repères chronologiques. Actes du Xe Colloque International de Glyptographie du Mont-Sainte-Odile (France), du 4 au 9 juillet 1996, Braine –le Château, 7-32.
Bessac, J.-C., 2002. Les carrières du Bois des Lens (Gard). Gallia, 5.1, 29-51.
Bodnar, E.W. S.J., 1973. A Quarry Relief on the Island of Paros. Archaeology, 26.4, 270-277.
Bruno, M., 2000. The Results of a Field Survey on Paros, in: Schilardi, D.U., Katsonopoulou, D. (Eds), Paria Lithos. Parian Quarries, marble and workshops of sculpture: Proceedings of the First International Conference on the Archaeology of Paros and the Cyclades, Paros, 2-5 October 1997, Athens: Π. Χατζηγιάννης & ΣΙΑ Ο.Ε., 91-94.
Carpenter, J., Boyd, D., 1977. Dragon-Houses: Euboia, Attika, Karia. AJA, 81, 179-215.
Corpus parœmiographorum Graecorum, edited by E.L. Leutsch et F.G. Schneidewin, Tomus I. Gottingae: Vandenhoeck & Ruprecht (1839). On openlibrary.org.
Davaras, K., 1967. Αρχαιότητες και μνημεία Δυτικής Κρήτης. ArchDelt, 22, B΄2-Χρονικά, 495-501.
Dunst, G., 1972. Archaische Inschriften und Dokumente der Pentekontaetie aus Samos. AM, 87, 99-163.
Eustathii archiepiscopi Thessalonicensis Commentarii ad Homeri Iliadem (Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Παρεκβολαί εις την Ομήρου Ιλιάδα), Tomus 1. Lipsiae (1827).
Evans, A. Sir., 1921. The Palace of Minos at Knossos: The Neolithic and Early and Middle Minoan Ages, Vol. I, London.
Evans, A. Sir., 1928. The Palace of Minos at Knossos, Vol. II.1, London.
Faraguna, M., 2014. Citizens, Non-Citizens, and Slaves: Identification Methods in Classical Greece, in: Depauw, M., Coussement, S. (Eds), Identifiers and Identification Methods in the Ancient World: Legal Documents in Ancient Societies III, Orientalia Lovaniensia Analecta 229, Leuven-Paris-Walpole, Ma: Uitgeverij Peeters en Departement Oosterse Studies, 165-183.
Faure, P., 1962. Cavernes et sites aux deux extrémités de la Crète. BCH, 86.1, 36-56.
Fragmenta Historicorum Græcorum, edited by C. Müller, Vol. 2-3, Parisiis: Didot (1848-1849). On openlibrary.org.
Fraser, P. M., Matthews, E. (Eds), 1987. A Lexicon of Greek Personal Names, Vol. I: The Aegean Islands-Cyprus-Cyrenaica, The British Academy, Clarendon Press Oxford.
Grace, V. R., 1971. Samian Amphoras. Hesperia, 40, 52-94.
Gregorius, Corinthi Metropolita, de Dialectis, edited by G. Koen. Lugduni Batavorum: Van der Eyk & De Pecker (1766). (Google eBook).
Herodoti Historiae, edited by Carolus Hude, editio tertia, t. 1. Oxford Classical Texts/ Εκδόσεις Καρδαμίτσα.
Index in Eustathii Commentarios in Homeri Iliadem et Odysseam (studio M. Devarii), Lipsiae, 1828. (Κατάλογος δειγματικός των εν τοις Ευσταθίου εις την Ομήρου Ιλιάδα και Οδύσσειαν υπομνήμασιν εμφερομένων χρησίμων. Δια Ματθαίου του Δεβαρη παρεκβληθείς και συγκεφαλαιωθείς).
ICr: Guarducci, M. (Ed)., 1942. Inscriptiones Creticae. Opera et consilio Friderici Halbherr collectae III. Tituli Cretae orientalis. Libreria dello Stato, Roma.
IG III.1: Dittenberger, G. (Ed), 1878. Inscriptiones Atticae aetatis Romanae, Vol.III, Pars I, Berolini.
IG III.2: Dittenberger, G. (Ed.), 1882. Inscriptiones Atticae aetatis Romanae, Vol.III, Pars II, Berolini.
Jantzen, U., Hautum, W., Megow, W.-R., Weber, M., 2004. Die Wasserleitung des Eupalinos: Die Funde, edited by Hermann J. Kienast, Samos XX. Dr. Rudolf Habelt Gmbh, Bonn.
Jockey, Ph. (Ed)., 2009. Λευκός Λίθος. Marbres et autres roches de la Méditerranée antique: études interdisciplinaires. Actes du VIIIe Colloque international de l’ Association for the Study of Marble and Other Studies used in Antiquity (ASMOSIA), Aix – en Provence 12-18 juin 2006, Maison méditerranéenne des sciences de l ’homme, Paris.
Κalokairinos, Μ., 1989-1990. Ανασκαφές στην Κνωσό, Εισαγωγή – Επιμέλεια: Κατερίνα Κόπακα. Παλίμψηστον, 9/10, 5-69.
Kamaretta, A., 1986. Ομαδικοί θεοί – Χοροί θεϊκών κοριτσιών. Νύμφες. In: Κακριδής, Ι. Θ. (Ed). 1986. Ελληνική Μυθολογία –Οι Θεοί, vol. 2, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 281-286.
Karakasi, K., 2001. Archaische Koren. Hirmer Verlag, München.
Karnava, A., (s.d.) translated by Cissy Chatzinikolaou. The Refuge of Adamas in Milos. The historical background, http://refugeproject.blogspot.gr/ Historical context
Kelletat, D., 1979. Geomorphologische Studien an den Küsten Kretas. Beiträge zur regionalen Küstenmorphologie des Mittelmeerraumes. Series: Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Mathematisch–Physikalische Klasse, Folge 3, Nr. 32, Göttingen.
Kienast, H. J., 1978. Die Stadtmauer von Samos. Samos XV, Bonn.
Kienast H. J., 1992. Topographische Studien im Heraion von Samos. Archäologisher Anzeiger, 1992, 171-213.
Kienast H. J., 1995. Die Wasserleitung des Eupalinos auf Samos. Samos XIX, Bonn.
Kienast, H. J., 2004. Παράδεγμα. Das Vermächtnis des Eupalinos. AM, 119, 67-90.
Kozelj, T., Wurch-Kozelj, M., 2009. Les carrières du Cap Phanari à Thasos. In: Jockey 2009, 49-71.
Kokkorou-Alevras, G., Efstathopoulos, A., Poupaki, E., Chatzikonstantinou, A., 2009. Ancient Quarries of Kythera. In: Jockey, 2009, 177-188.
Kokkorou-Alevra, G., Poupaki, E., Efstathopoulos, A., 2010. Αρχαία Ελληνικά Λατομεία: Οργάνωση χώρου και εργασίας, τεχνικές λατόμησης και λάξευσης, τρόποι μεταφοράς, κόστος, διασπορά και χρήση λίθων. Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.
Korres, M., 2000. The Underground Quarries of Paros. In: Schilardi, D.U., Katsonopoulou, D., Paria Lithos. Parian Quarries, marble and workshops of sculpture: Proceedings of the First International Conference on the Archaeology of Paros and the Cyclades, Paros, 2-5 October 1997, Π. Χατζηγιάννης & ΣΙΑ Ο.Ε., Athens, 61-82 (in Greek with an English summary).
Kyrieleis, H., Kienast, H.J., Weißhaar, H.-J., 1985. Ausgrabungen im Heraion von Samos 1980/81. Archäologischer Anzeiger, 1985, 365-450.
Lambraki, A., 1980. Le cipolin de la Karystie. Contribution à l’étude des marbres de la Grèce exploités aux époques romaine et paléochrétienne. RA, 1980, 31-62.
LSJ: H.G. Liddell, R. Scott, Sir. H.S. Jones. 1940. A Greek-English Lexicon, 9th edition Oxford: At the Clarendon.
Masson, O., 1990. Les noms des esclaves dans la Grèce antique. In: Onomastica Graeca Selecta I, introduction and index by Catherine Dobias and Laurent Dubois, Paris, 147-161.
Mikrogiannakis, E., 1992. Παθολογία πολιτευμάτων στην αρχαιότητα, Αθήνα.
Orlandos, Α. Κ., 1994. Τα υλικά δομής των αρχαίων Ελλήνων και οι τρόποι εφαρμογής αυτών. 2nd ed. Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αριθ. 37, Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήναι.
Owen, B. R., Renaut, R.W., Stamatakis, M.G., 2011. Late Miocene lacustrine sedimentation in the Mytilinii Basin, Samos Island, Greece. J. Paleolimnol, 46, 151-166.
Palaiokrassa-Kopitsa, L., 2007. Η αρχαία πόλη – Επιγραφές και λαξεύματα στους βράχους. In: Παλαιοκρασσά – Κόπιτσα, Λ. (ed), Παλαιόπολη Άνδρου. Είκοσι χρόνια ανασκαφικής έρευνας, Αθήνα, 41-43.
Papadakis, N. P., 1983. Κάβο Σίδερος. ΑrchDelt 38, Β΄2 – Χρονικά, 381-384.
Patroudakis, G., 2004a. Ο Λαβύρινθος του μυστηρίου και της λήθης. Κρητικό Πανόραμα 3, Φεβρουάριος – Μάρτιος 2004, 20-65.
Patroudakis, G., 2004b. Τα μυστικά του Λαβυρίνθου. Κρητικό Πανόραμα 4, Μάιος – Ιούνιος 2004, 50-67.
Pausaniou Hellados Periēgēsis, Books 9 and 10 (Βοιωτικά και Φωκικά), Nikolaos D. Papachatzis (ed). 1992. Vol. 5. Ekdotike Athenon S.A., Athens.
Petrocheilou, Α., 1990. Σπήλαιο «Λαβύρινθος» Γόρτυνος Ηρακλείου Κρήτης. Πεπραγμένα του ΣΤ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, Χανιά, 99-106.
Pococke, R., 1745. A Description of the East, and Some Other Countries, Vol. II, Part II. London.
Raab, H. A., 2001. Rural Settlement in Hellenistic and Roman Crete. The Akrotiri Peninsula, BAR International Series 984.
RE: Pauly, A., Wissowa, G., Real-Encyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft (1893-1978).
Reuther, O., 1957. Der Heratempel von Samos: Der Bau seit der Zeit des Polykrates. Mann, Berlin.
Rice, E.E., 1995. Grottoes on the Acropolis of Hellenistic Rhodes. BSA, 90, 383-404.
Schörner, G., Goette H.R., 2004. Die Pan-Grotte von Vari. Von Zabern, Mainz am Rhein.
Shaw, J. W., 1971. Minoan Architecture: Materials and Techniques, ASAtene 49.
Solin, H., 2008. Zur Herkunft der römischen Sklaven (zugleich eine Ergänzung von M. Bang, Die Herkunft der römischen Sklaven, 1910). In: Heinen, H. (Ed), Menschenraub, Menschenhandel und Sklaverei in antiker und moderner Perspective: Ergebnisse des Mitarbeitertreffens des Akademievorhabens Forschungen zur antiken Sklaverei, Mainz, 10. Oktober 2006, Forschungen zur antiken Sklaverei 37, Steiner Verlag, Stuttgart, 99-130.
Spratt, T. A. B. Captain., 1865. Travels and researches in Crete, vol. 1-2. J. van Voorst, London.
Stamatakis, M. G., Zagkouroglou, Κ., 1984. On the occurrence of Ni in Samos Island, Greece. Mineral Wealth, 33, 17-26.
Stamatakis, M. G., 1990. Building stones from the ancient quarries of Agiades area, Samos Island, Greece. In: Marinos, P., Koukis, G. (Eds), The engineering geology of ancient works, monuments and historical sites - Preservation and Protection, Vol. 4, Balkema, Rotterdam, 2043-¬2047.
Stamatiadēs, Ε. Ι., 1866. Σαμιακά, ήτοι ιστορία της νήσου Σάμου από των πανάρχαιων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς, τόμος ΙV. Εν Σάμω: εκ του ηγεμονικού τυπογραφείου.
Stampolidis, N. Chr., 2004. Η πόλη. Δυτικός ανασκαφικός τομέας ΙΙΙ. In: Stampolidis, N. Chr. (Ed), Eleutherna. City-Acropolis-Necropolis, Athens, 82-103. (In Greek)
Στράβωνος Γεωγραφικών Ι΄- The Geography of Strabo, Book X, with an English Translation by H.L. Jones, vol. V, The Loeb Classical Library (1961).
Tölle-Kastenbein, R., 1976. Herodot und Samos. Duris Verlag, Bochum.
Tournefort, J. P. de., 1727. Relation d’ un voyage du Levant fait par ordre du Roy, t. I-II. A, Chez de Freres Bruyset, Lyon (Google eBook).
Tsakos, K., 1977. Επιγραφές Σάμου Ι. ArchDelt 32, Μέρος Α΄- Μελέται, 70-79.
Tsakos, K., 2006. Σάμος, αρχαία πόλη: Νεότερα από το δυτικό μέτωπο της οχύρωσης. In: Σταμπολίδης, N. Xρ., Γενέθλιον: Αναμνηστικός τόμος για την συμπλήρωση είκοσι χρόνων λειτουργίας του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα, 295-303.
Tziligkaki, E. Κ., 2013. The pathology of constitutions. The case of Samos. In: Geological Setting, Mineral Resources and ancient works. Training School of Samos and adjacent islands of the Aegean Sea, 26-30 August 2013, Karlovassi, Samos Island, Greece, Proceedings, 143-146.
Tziligkaki, E. K., 2014. The ancient quarries of Crete, Faculty of Letters, Ph.D. Thesis, University of Crete, Rethymno, 937 p. (in Greek).
Vlastaridis, I., Evelpidou, Ν.. (s.d.). Cultural aspects. In: Evelpidou, Ν., Vassilopoulos, Α., Darlas, Α., Caves. Natural and Manmade Underground European Heritage, North East South West INTERREG IIIC, Papasotiriou Publications, Athens, 58-62.
Waldbaum, J. C., 1983. Metalwork from Sardis: The finds through 1974. Archaeological Exploration of Sardis 8. Harvard University Press.
Wiegand, G. (Εd). 1970., Halbmond im letzten Viertel. Briefe und Reiseberichte aus der alten Türkei von Theodor und Marie Wiegand, 1895 bis 1918. Bruckmann, München.
Younes, A., Ouaja, Μ., 2009., The ancient Underground Quarries between Sullecthum and Leptiminus. In: Jockey 2009, 229-237.
Zamani, A., Maroukian, Η., 1981. A morphotectonic investigation in northwestern Crete: The peninsula of Akrotiri. Z.Geomorph.N.F., Suppl. Bd.40, 151-164.
Zelnick – Abramovitz, R., 2005. Not wholly free. The concept of manumission and the status of manumitted slaves in the ancient Greek world. Mnemosyne Suppl. 266. Brill, Leiden-Boston.
Ζoupis, Κ., 1998. Αρχαίο λατομείο Γόρτυνος. Σπήλαιο ‘Λαβύρινθος’ Ηρακλείου Κρήτης. In: Άνθρωπος και Σπηλαιοπεριβάλλον. Α΄ Πανελλήνιο Σπηλαιολογικό Συνέδριο, 26-29 Νοεμβρίου 1992, Πρακτικά, (Αθήνα), ΥΠ.ΠΟ-Δημοσιεύματα του Αρχ/κού Δελτίου αρ. 68, 161—164.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)