Έλεγχος διοξινών και παρόμοιων τοξικών ρύπων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης στην Ελλάδα

PDF (English)
Δημοσιευμένα: Νοε 10, 2017
DOI: https://doi.org/10.12681/jhvms.14843
Λέξεις-κλειδιά:
διοξίνες παρόμοια με τις διοξίνες PCB ελληνικά τρόφιμα φασματομετρία μάζας
I. VASSILIADOU (Ε. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ)
Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών, Ε. Κ Ε. Φ. Ε. Δημόκριτος
D. COSTOPOULOU (Δ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ)
Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών, Ε. Κ Ε. Φ. Ε. Δημόκριτος
L. LEONTIADIS (Λ. ΛΕΟΝΤΙΑΔΗΣ)
Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών, Ε. Κ Ε. Φ. Ε. Δημόκριτος
Περίληψη

Οι πολυχλωριωμένες διβενζο-παρα-διοξινες (PCDDs) τα πολυχλωριωμένα διβενζοφουράνια (PDCFs) και τα«παρόμοια με διοξίνες» πολυχλωριωμένα διφαινΰλια (PCBs) ανήκουν στους ανθεκτικούς οργανικούς ρύπους. Τα PCDDs και PCDFs δεν έχουν ποτέ παραχθεί σκοπίμως, αλλά παράγονται κατά την ατελή καύση οργανικών υλικών παρουσία χλωρίου.Τα PCBs, αντίθετα, έχουν βρει διάφορες βιομηχανικές εφαρμογές μέχρις ότου απαγορεύτηκε η παραγωγή τους τη δεκαετία του '70. Οι ενώσεις αυτές αλληλεπιδρούν με τον υποδοχέα αρυλο υδρογονανθράκων (AH) προκαλώντας σοβαρή τοξικήδράση στον ανθρώπινο οργανισμό μετά από χρόνια, που περιλαμβάνει επίδραση στην ανάπτυξη και το ανοσοποιητικό σύστημα,καρκινογένεση και χλωρακμή. Πάνω από το 90% της ημερήσιας ανθρώπινης πρόσληψης οφείλεται στη διατροφή και, μάλιστα,λόγω της λιποφιλικότητας των ενώσεων αυτών, οι τροφές που είναι πιο επιβαρυμενες στις ενώσεις αυτές είναι τα προϊόνταπου περιέχουν λίπος, κυρίως τα λιπαρά τρόφιμα ζωικής προέλευσης (γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας, αβγά) και τα λιπαρά ψάρια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει θεσπίσει μέγιστα επιτρεπτά όρια για τα PCDD/Fs και τα PCBs στα τρόφιμα, μεσκοπό τον έλεγχο την επιβάρυνσης τους. Το Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας κι Ανάλυσης Διοξινών «ΕΦΑΜΑΔ» του ΕΚΕΚΕ «Δημόκριτος» λειτουργεί από το 2002, διεξάγοντας μεταξύ άλλων προσδιορισμό διοξινών σε τρόφιμα, ζωοτροφές,βιολογικά και περιβαλλοντικά δείγματα εφαρμόζοντας διεθνή πρωτοκόλλα (EPA 1613, EPA 1668), με κατάλληλη επεξεργασίατου δείγματος και μέτρηση σε φασματογράφο μάζας υψηλής διακριτικής ικανότητας, όπως ορίζονται στον κανονισμό1883/2006/ΕΚ. Το Εργαστήριο είναι διαπιστευμένο κατά ISO/IEC 17025 από το ΕΣΥΔ (Αρ. Πιστ. 321) και είναι το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για την Ελλάδα και την Κύπρο. Στην παρούσα ανασκόπηση παρουσιάζονται συνολικά οι δραστηριότητεςτου ΕΦΑΜΑΔ από την αρχή της λειτουργίας του, όσον αφορά στην παρακολούθηση των επίπεδων διοξινών και παρόμοιωνμε τις διοξίνες ενώσεων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης από την ελληνική αγορά. Το Εργαστήριο ανταποκρίνεται στιςαπαιτήσεις των κρατικών φορέων έλεγχου τροφίμων σε τακτική βάση, μέσω της ανάλυσης μεγάλου αριθμού δειγμάτωντροφίμων που λαμβάνονται με τυχαία δειγματοληψία, από τρόφιμα που διακινούνται και καταναλώνονται στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων αυτών δείχνουν ότι τα τρόφιμα που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά είναι αρκετά κάτω απότα μέγιστα αποδεκτά όρια που έχει ορίσει η ΕΕ με τον κανονισμό 1881/2006/ΕΚ και γενικά κάτω από αυτά που αναφέρονταιγια άλλες ευρωπαϊκές και μεσογειακές χώρες. Επίσης, το ΕΦΑΜΑΔ έχει εκπονήσει μελέτες σε περιοχές όπου υπάρχουνυπόνοιες για επιβάρυνση τροφίμων από διοξίνες και παρόμοιες με διοξίνες ενώσεις, π.χ. λόγω της έκθεσης σε μολυσμένητέφρα μετά από πυρκαγιές, κοντά σε χωματερές ή από βιομηχανική ρύπανση. Μερικά από τα δείγματα που αναλύθηκαν στις μελέτες αυτές εμφάνισαν ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα επιβάρυνσης, ακόμα και πάνω από τα όρια που έχει θεσπίσει η ΕΕ. Στιςπεριπτώσεις αυτές, η δραστηριότητα του ΕΦΑΜΑΔ ήταν σημαντική για την προστασία της δημόσιας υγείας. Συγκεκριμένα,λήφθηκαν κατάλληλα μέτρα ώστε τα αντίστοιχα τρόφιμα να απομακρυνθούν από την κατανάλωση και να επανέλθουν οι συγκεντρώσεις διοξινών στα παραγόμενα τρόφιμα στα φυσιολογικά τους επίπεδα

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Review Articles

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης.

Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 Non Commercial και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Οι συγγραφείς μπορούν να καταθέσουν το άρθρο σε ιδρυματικό ή άλλο αποθετήριο ή/και να το δημοσιεύσουν σε άλλη έκδοση, με υποχρεωτική την αναφορά πρώτης δημοσίευσης στο J Hellenic Vet Med Soc

Οι συγγραφείς ενθαρρύνονται να καταθέσουν σε αποθετήριο ή να δημοσιεύσουν την εργασία τους στο διαδίκτυο πριν ή κατά τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησής της.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
ATSDR (2002). ATSDR Tox Profiles, Atlanta, 2002. http://www.atsdr.cdc.gov [accessed 6 June 2011]
Bascompta O, Montana MJ, Marti R, Broto-Puig F, Cornelias L, Diaz-Ferrero J, Rodriguez-Larena MC (2002) Levels of persistent organic pollutants (PCDD/F and dioxin-like PCB) in food from the Mediterranean diet. Organohalogen Compounds 57:149.
Bencko V (2003) Risk assessment and human exposure to endocrine disrupters. In: Jedrychovski WA, Petera FP, Maugeri U (Eds.), Molecular Epidemiology in Preventive Medicine. International Center for Studies and Research in Biomedicine in Luxembourg: pp. 315-327.
Birnbaum LS, Tuomisto J (2000) Non-carcinogenic effects of TCDD in animals. Food Addit Contam 17: 275-288.
Bleeker I, Fischer AB, Tilkes F, Eikmann Τ (1999) PCB Konzentrationen im menschlichen Blut. Umwelt Forsch Prax 4: 84-96.
Bocio A, Llobet JM, Domingo JL, Casas C, Teixido A, Muller L (2002) Levels of PCDD/PCDFs in food samples from Catalonia, Spain. Organohalogen Compounds 57:105.
Bordajandi LR, Herrero L, Abad E, Rivera J, Gonzalez M J (2002) Presence of PCDDs, PCDFs and PCBs in selected food samples from Huelva (Spain). Organohalogen Compounds 57: 69.
Costopoulou D, Vassiliadou I, Papadopoulos A, Makropoulos V, Leondiadis L. Chemosphere (2006) Levels of dioxins, furans and PCBs in human serum and milk of people living in Greece. Chemosphere 65:1462-9.
Dencker L (1985) The role of receptors in 2,3,7,8-tetrachlorodibenzop-dioxin (TCDD) toxicity. Arch Toxicol Suppl 8: 43-60.
EFSA Journal (2010) 8:1701-35.
Fernandes A, Mortimer D, Gem M, Rose M (2010) Dioxins and PCBs in Offal: occurrence and dietary exposure. Chemosphere 81: 536-540.
Focant J-F, Eppe G, Pirard C, Massart Α-C, Andre J-E, De Pauw E (2002) Levels and congener distributions of PCDDs, PCDFs and non-ortho PCBs in Belgian foodstuffs. Assessment of dietary intake. Chemosphere 48:167-179.
Froescheis O, Looser R, Cailliet GM, Jarman WM, Ballschmiter Κ (2000) The deepsea as a final global sink of semivolatile persistent organic pollutants? Part 1. PCBs in surface and deepsea dwelling fish of North and South Atlantic and the Monterey Bay Canyon (California). Chemosphere 40, 651-660.
Hosseinpour J, Rottler Η, Joas R, Potrykus A, Schott R (2002) Dioxinlike PCB levels in feed and food from across the European Union. Organohalogen Compounds 57: 77.
Leondiadis L, Costopoulou D, Vassiliadou I, Papadopoulos A (2008) Monitoring of dioxins and dioxin-like PCBs in food, feed and biological samples in Greece. In: The Fate of Persistent Organic Polluntants in the Environment. Springer Ed: pp 83-98.
Liem AK, Fürst Ρ, Rappe C (2000) Exposure of populations to dioxins and related compounds. Food Additives and Contaminants 17:241-259.
Liem AKD, Theelen RMC (1997) Dioxins: chemical analysis, exposureand risk assessment. Thesis, National Institute of Public Health and the Environment, Bilthoven, The Netherlands, ISBN 90-393-2012-8.
Linden J, Lensu S, Tuomisto J, Pohjanvirta R (2010) Dioxins, the aryl hydrocarbon receptor and the central regulation of energy balance. A review. Frontiers in Neuroendocrinology 31: 452-478.
Martens D, Balta-Brouma K, Brotsack R, Michalke B, Schramel P, Klimm C, Henkelmann Β, Oxynos Κ, Schramm K-W,
Diamadopoulos E, Kettrup A (1998) Chemical impact of uncontrolled solid waste combustion to the vicinity of the
Kouroupitos ravine, Crete, Greece. Chemosphere 36: 2855-2866.
McKay G (2002) Dioxin characterization, formation and minimization during municipal solid waste (MSW) incineration: review. Chemical Engineering Journal 86: 343-368.
Papadopoulos A, Vassiliadou I, Costopoulou D, Papanicolaou C, Leondiadis L (2004) Levels of dioxins and dioxin-like PCBs in food samples on the Greek market. Chemosphere 57:413-9.
Poellinger L (2000) Mechanistic aspects - the dioxin (aryl hydrocarbon) receptor. Food Additives and Contaminants 17 (4): 261-266.
Pohjanvirta R, Tuomisto J (1994) Short-term toxicity of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin in laboratory animals: effects, mechanisms and animal models. Pharmacol Rev 46: 483-549.
Porta M, Zumeta E (2002) Implementing the Stockholm treaty on POPs (Editorial). Occupational & Environmental Medicine 59:651-652.
Quaß U, Fermann M, Broeker G (2004) The European dioxin air emission inventory project - Final results. Chemosphere 54:1319-1327.
Rudel RA, Seryak LM, and Brody JG (2008) PCB-containing wood floor finish is a likely source of elevated PCBs in resident's blood, household air and dust: a case study of exposure. Environmental Health 7: 2-9.
Ruokojarvi P, Aatamila M, Ruushanen J (2000) Toxic chlorinated andpolyaromatic hydrocarbons in simulated house fires. Chemosphere 41: 825-828.
Schramm K-W, Kaune A, Lehnardt R, Hofmaier A, Henkelmann Β, Kettrup A (1998) Isokinetic sampling of PCFF/F response in low and high volatile fractions of a wood incinerator. Organohalogen Compounds 36: 289-292.
Startin JR, Rose MD (2003) Dioxins and dioxin-like PCBs in food. In: Schecter A, Gasiewicz TA (Eds.), Dioxins and Health. Wileylnterscience, New York, USA: pp. 89-136.
Van den Berg M, Birnbaum L, Bosveld AT, Brunstrom Β, Cook Ρ, Feeley M, Giesy JP, Hanberg A, Hasegawa R, Kennedy SW, Kubiak Τ, Larsen JC, van Leeuwen FX, Liem AK, Nolt C, Peterson RE, Poellinger L, Safe S, Schrenk D, Tillitt D, Tysklind M, Younes M, Waern F, Zacharewski Τ (1998) Environmental Health Perspectives 106: 775-792.
Van den Berg M, Birnbaum LS, Denison M, De Vito M, Farland W, Feeley M, Fiedler H, Hakansson H, Hanberg A, Haws L, Rose M, Safe S, Schrenk D, Tohyama C, Tritscher A, Tuomisto J, Tysklind M, Walker Ν, Peterson RE (2006) The 2005 World Health Organization re-evaluation of human and mammalian toxic equivalency factors for dioxins and dioxin-like compounds. Toxicol Sci 93: 223-241.
Van Leeuwen FX, Feeley M, Schrenk D, Larsen JC, Farland W, Younes M (2000) Dioxins: WHO's tolerable daily intake (TDI) revisited. Chemosphere 40:1095-101.
Vassiliadou I, Papadopoulos A, Costopoulou D, Vasiliadou S, Christoforou S, Leondiadis L (2009) Dioxin contamination after an accidental fire in the municipal landfill of Tagarades, Thessaloniki, Greece. Chemosphere 74:879-84.
Walker B, Cooper C (1992). Air pollution emission factors for medical waste incinerators. Journal of the Air and Waste Management Association 42: 784-789.