Bacillus cereus: ένα σημαντικό τροφιμογενές παθογόνο

PDF (English)
Δημοσιευμένα: Mar 22, 2018
DOI: https://doi.org/10.12681/jhvms.14881
Λέξεις-κλειδιά:
Bacillus cereus τροφιμογενή παθογόνα βακτήρια τοξίνες σπορογόνα βακτήρια
Α. PEXARA (Α. ΠΕΞΑΡΑ)
Laboratory of Hygiene of Foods of Animal Orìgin, Faculty of Veterìnary Medicine, University of Thessaly, Karditsa, Greece
Α. GOVARIS (A. ΓΚΟΒΑΡΗΣ)
Laboratory of Hygiene of Foods of Animal Orìgin, Faculty of Veterìnary Medicine, University of Thessaly
Περίληψη

Ο Bacillus cereus είναι ένα σπορογόνο βακτήριο ευρύτατα διαδεδομένο στο περιβάλλον. Τα περισσότεραστελέχη του αναπτύσσονται σε θερμοκρασίες μεταξύ 10° και 42° C, κυρίως σε αερόβιες συνθήκες, αλλά μπορεί να αναπτυχθούνκαι σε αναερόβιες συνθήκες. Η τιμή D1 2 1 για τους σπόρους του Β. cereus είναι συνήθως μεταξύ 0.03 min και 2.35 min. Τοβακτήριο παράγει τουλάχιστον πέντε διαφορετικές εντεροτοξίνες (HBL, Nhe, CytK, BceT και FM) και μια εμετική τοξίνη. Οιεντεροτοξίνες HBL, Nhe και CytK είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες στην πρόκληση της διαρροϊκής νόσου. Οι εντεροτοξίνες είναι ευαίσθητες στη θερμική επεξεργασία και αδρανοποιούνται με θέρμανση στους 56° C για 5 min. Επίσης, είναι ευαίσθητεςσε χαμηλές τιμές pH, στη δράση των πρωτεολυτικών ενζύμων και αδρανοποιούνται στο όξινο περιβάλλον του στομάχου. Έχειδιαπιστωθεί σε in vitro μελέτες ότι η εμετική τοξίνη του Β. cereus παραμένει σταθερή ακόμη και μετά από θέρμανση στους 121°C για 2 h, ενώ είναι ιδιαίτερα ανθεκτική σε χαμηλές τιμές pH (μέχρι 2) και στην πρωτεόλυση. Συνεπώς, μπορεί να παραμείνειδραστική στο όξινο περιβάλλον του στομάχου και στην επίδραση της πρωτεολυτικής δράσης των ενζύμων του εντερικούσωλήνα. Ο Β. cereus προκαλεί μια διαρροϊκή και μια εμετική μορφή τροφιμογενούς νόσου. Η πρώτη μορφή προκαλείται απότις εντεροτοξίνες του Β. cereus που παράγονται στον εντερικό σωλήνα μετά τη βλάστηση των σπόρων και την ανάπτυξη τωνβλαστικών μορφών του βακτηρίου, με κύρια συμπτώματα τα υδαρή κόπρανα και το κοιλιακό άλγος. Η δεύτερη μορφή

προκαλείται από την πρόσληψη της προσχηματισμενης στα τρόφιμα τοξίνης. Τα συμπτώματα είναι ναυτία και εμετός πουπεριστασιακά συνοδεύονται από κοιλιακό άλγος ή διάρροια. Οι τροφιμογενείς λοιμώξεις που προκλήθηκαν από τον Β. cereusέχουν συσχετιστεί με διάφορα είδη τροφίμων. Η εμετική μορφή συχνότερα έχει συσχετιστεί με την κατανάλωση ρυζιού,ζυμαρικών και άλλων αμυλούχων τροφίμων, ενώ η διαρροϊκή με την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, λαχανικών καικρέατος. Τα τρόφιμα που συχνότερα εμπλέκονται στην πρόκληση νόσου από το Β. cereus είναι το γάλα και τα γαλακτοκομικάπροϊόντα. Μεταξύ των τροφιμογενών λοιμώξεων που έχουν αναφερθεί στη Βόρεια Αμερική, στην Ευρώπη και την Ιαπωνία,οι περιπτώσεις που αποδόθηκαν οτονΒ. cereus αποτελούσαν το 1% έως 22%. Όμως, τα περισσότερα κρούσματα τροφιμογενούςνόσου από τον Β. cereus έχουν συσχετιστεί με την κατανάλωση μαγειρεμένων τροφίμων που ψύχθηκαν αργά και διατηρήθηκανσε ακατάλληλες συνθήκες ψύξης. Οι τροφιμογενείς νόσοι από τον Β. cereus αποτελούν σημαντικό πρόβλημα σε εστιατόριακαι επιχειρήσεις τροφοδοσίας. Η εφαρμογή μέτρων, όπως η τήρηση των αρχών της Ορθής Βιομηχανικής Πρακτικής (GoodManufacturing Practice, GMP) και του Συστήματος Ανάλυσης των Κρίσιμων Σημείων Ελέγχου (Hazard Analysis CriticalControl Points System, HACCP), στην παρασκευή των τροφίμων μπορούν να αποτρέψουν τη μόλυνση των τροφίμων μεπαθογόνα βακτήρια, όπως είναι ο Β. cereus.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Review Articles
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης.

Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 Non Commercial και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Οι συγγραφείς μπορούν να καταθέσουν το άρθρο σε ιδρυματικό ή άλλο αποθετήριο ή/και να το δημοσιεύσουν σε άλλη έκδοση, με υποχρεωτική την αναφορά πρώτης δημοσίευσης στο J Hellenic Vet Med Soc

Οι συγγραφείς ενθαρρύνονται να καταθέσουν σε αποθετήριο ή να δημοσιεύσουν την εργασία τους στο διαδίκτυο πριν ή κατά τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησής της.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Agata Ν, Ohta M, Yokoyama Κ (2002) Production of Bacillus cereus emetic toxin (cereulide) in various foods. Int J Food Microbiol 73:23-27.
Andersson A, Ronner U, Granum PE (1995) What problems does the food industry have with the spore-forming pathogens Bacillus cereus and Clostridium perfringens? Int J Food Microbiol 28:145-55.
Beecher DJ, Schoeni JL, Wong ACL (1995) Enterotoxin activity of hemolysin BL from Bacillus cereus. Infect Immun 63:4423-4428.
Christiansson A (1992) The toxicology of Bacillus cereus. Bull Intl Dairy Fed 275:30-35.
Claus D, Berkeley RCW (1986) Genus Bacillus Cohn 1872,174AL In: Sneath PHA, Mair NS, Sharpe ME, Holt JG (eds), Bergey's Manual of Systematic Bacteriology. Williams & Wilkins, pp 1105-1139.
EFSA (European Food Safety Authority) (2005) "Bacillus cereus and other Bacillus spp in foodstuffs". EFSA Journal 175:1-48.
Eneroth A, Svensson B, Molin G, Christiansson A (2001) Contamination of pasteurized milk by Bacillus cereus in the filling machine. J Dairy Res 68:189-196.
European Commission Council Directive 93/88/EEC (1993) Council Directive 93/88/EEC modifying Directive 90/697/EEC on the protection of workers from risks related to exposure to biological agents to work. Official Journal of European Communion L268:71-82.
Ghelardi E, Celandroni F, Salvetti S, Barsotti C, Baggiani A, Senesi S (2002) Identification and characterization of toxigenic Bacillus cereus isolates responsible for two food-poisoning outbreaks. FEMS Microbiol Lett 208:129-134.
Gilbert RJ (1979) Bacillus cereus gastroenteritis. In: Riemann H, Bryan FL (eds) Food-borne infections and intoxications. Academic Press, New York: pp 495-518.
Goepfert JM, Spira WM, Kim HU (1972) Bacillus cereus: Food poisoning organism. A review. J Milk Food Technol 35:213-227.
Granum PE (1994) Bacillus cereus and its toxins. J Appi Bacterriol Symp76(Suppl):61-66.
Granum PE (2007) Bacillus cereus. In: Doyle MP, Beuchat LR (Eds.) Food Microbiology Fundamentals and Frontiers. 3rd ed, ASM Press, Washington DC: pp 445-455.
Granum PE, Brynestad S, Kramer JM (1993) Analysis of enterotoxins production by Bacillus cereus from dairy products, food poisoning incidents and non-gastrointestinal infection. Int J Food Microbiol 17:269-279.
Granum PE, Lund T. (1997) Bacillus cereus and its food poisoning toxins. FEMS Microbiol Lett 157:223-228.
Greig JD, Ravel A (2009) Analysis of foodborne outbreak data reported internationally for source attribution. Inter J Food Microbiol, 130:77-87.
Griffiths MW (1990) Toxin production by psychrotrophic Bacillus spp. present in milk. J Food Protect 53:790-792.
Griffiths MW, Schraft H (2002) Bacillus cereus food poisoning. In: Clicer DO, Riemann HP (eds) Foodborne diseases. Academic press, California USA: pp 261-270.
Guinebretiere M-H, Fagerlund A, Granum PE, Nguyen-The C (2006) Rapid discrimination of cytK-1 and cytK-2 genes in Bacillus cereus strains by a novel duplex PCR system. FEMS Microbiol Lett 259:74-80.
Guinebretiere MH, Nguyen-The C (2003) Sources of Bacillus cereus contamination in a pasteurised zucchini puree processing plant, differentiated by two PCR-based methods. FEMS Microbiol Ecol 43:207-215.
Haggblom MM, Apetroaie C, Andersson MA, Salkinoja-Salonen MS (2002) Quantitative analysis of cereulide, the emetic toxin of Bacillus cereus, produced under various conditions. Appi Environ
Microbiol 68:2479-2483.
Hauge S (1955). Food poising caused by aerobic spore-forming bacilli. J Appi Bacteriol 18:591-595.
ΗΡΑ (Health Protection Agency, UK) (2010) Foodborne Outbreak Surveillance and Risk Assessment http://www.hpa.org.uk [accessed 22 February 2010].
ICMSF (International Commission on Microbiological Specification for Foods) (2005) Microorganisms in food 6: Microbial Ecology of Food Commodities. 2nd ed, Kluwer Academic / Plenum Publishers, New York: ρ 285.
Jay MJ, Loessner JM, Golden AD (2005) Food Poisoning Caused by Gram Positive Sporeforming Bacteria. In: Modern Food Microbiology. 7th ed, Sringer Science, USA: pp 567-590.
Khodr M, Hill S, Perkins L, Stiefel S, Comer-Morison C, Lee S (1994). Bacillus cereus food poisoning associated with fried rice at two child day care centers. Morbidity and Mortality Weekly Report 43:177-178.
Kramer JM, Gilbert RJ (1989) Bacillus cereus and other Bacillus species. In: Doyle MP (ed) Foodborne Bacterial Pathogènes. Marcel Dekker, Inc., New York: pp 21-70.
Mahler H, Pasi A, Kramer JM, Schulte Ρ, Scoging AC, Bar W, Krahenbuhl S (1997) Fulminant liver failure in association with the emetic toxin of Bacillus cereus. Ν Engl J Med 336:1142-1148.
Mortimer PR, McCann G (1974) Food-poisoning episodes associated with Bacillus cereus in fried rice. Lancet 1:1043-1045.
Notermans S, Dufrenne J, Teunis P, Beumer R, Giffel MT, Weem Ρ (1997) A risk assessment study of Bacillus cereus present in pasteurized milk. Food Microbiol 14(2): 143-151.
Pirttijarvi TS, Andersson MA, Salkinoja-Salonen MS (2000) Properties of Bacillus cereus and other bacilli contaminating biomaterialbased industrial processes. Int J Food Microbiol 60:231-239.
Raevuori MT, Genigeorgis C (1975) Effect of pH and sodium chloride on growth of Bacillus cereus in laboratory media and certain foods. Appi Microbiol 29:68-73.
Rajkovic A. Uyttendaele M. Vermeulen A. Andjelkovic M, Fitz-James I, in't Veld P, Denon Q, Ve' rhe R, Debevere J (2008) Heat resistance of Bacillus cereus emetic toxin, cereulide. Lett Appi
Microbiol 46:536-541.
Rajkowski KT, Mikolajcik EM (1987) Characteristics of selected strains of Bacillus cereus. J Food Prot 50:199-205.
Ripabelli G, McLauchlin J, Mithani V, Threlfall EJ (2000) Epidemiological typing of Bacillus cereus by amplified fragment length polymorphism. Lett Appi Microbiol 30:358-363.
Svensson B, Ekelund K, Ogura H, Christiansson A (2004) Characterisation of Bacillus cereus isolated from milk silo tanks at eight different dairy plants. Int Dairy J 14:17-27.
Svensson B, Eneroth A, Brendehaug J, Christiansson A (1999) Investigation of Bacillus cereus contamination sites in a dairy plant with RAPD-PCR. Int Dairy J 9:903-912.
Takumi K, de Jonge R, Havelaar A (2000) Modelling inactivation of Escherichia coli by low pH: application to passage through the stomach of young and elder people. J Appi Microbiol 89:935-943.
van Netten Ρ, van de Moosdjik A, van Hoensel P, Mossel DAA, Perales I (1990) Psychrotrophic strains of Bacillus cereus producing enterotoxin. J Appi Bacteriol 69:73-79.
WHO (World Health Organization) (2000) Surveillance programme for control of foodborne infections and intoxications in Europe. Seventh report 1993-1998 http://www.who.int [accessed 18 January 2010].