Απομόνωση και η «επιδημία» της μελαγχολίας στην πρώιμη νεότερη Ευρώπη: : Μια πολιτισμική θεώρηση της μελαγχολίας

Περίληψη

Στο άρθρο αυτό εξετάζεται το ζήτημα της μελαγχολίας ως «επιδημία», ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η δύναμη του διαλόγου και της φιλικής επικοινωνίας ανδρών και γυναικών ως το «αντίδοτο» στις αρνητικές επιπτώσεις του συναισθήματος αυτού. Ως μελέτη περίπτωσης λαμβάνεται το έργο του 16ου αιώνα με τίτλο Κόσμιος Διάλογος (La Civile Conversazione) του Stefano Guazzo, που αναφέρεται στην ανάγκη των ανθρώπων για επικοινωνία. Στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 17ου αιώνα ο άγγλος συγγραφέας Robert Burton εξέδωσε το έργο Η Ανατομία της Μελαγχολίας (The Anatomy of Melancholy), όπου χαρακτήρισε τη μελαγχολία ως μια μάστιγα, ως μια επιδημία. Στο διάλογο του Guazzo δεν αναφέρεται ρητά πως η μελαγχολία αποτελούσε μια επιδημία της εποχής, όπως σε μεταγενέστερα έργα, όπως π.χ. σε αυτό του Burton. Όμως αναγνωρίζεται πως οι ασθένειες του νου, όπως η μελαγχολία, αποτελούσαν τελικά μια «μεταδοτική ασθένεια», όπως ακριβώς οι ασθένειες του σώματος. Μεταδίδονταν από άνθρωπο σε άνθρωπο έτσι ακριβώς, όπως και «οι κακίες του μυαλού». Το ζήτημα της μελαγχολίας εκλαμβάνεται ως μια πολιτισμική θεώρηση της πραγματικότητας του κόσμου του 16ου αιώνα, που επηρέασε βαθιά και τον 17ο αιώνα, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται πως η συντροφιά και η συζήτηση ανδρών και γυναικών θεωρούνταν στα μέσα του 16ου αιώνα ως μια εναλλακτική προσέγγιση για τη θεραπεία της. Στο άρθρο αυτό επικεντρώνομαι στο έργο και στη θεώρηση του Guazzo για τη μελαγχολία και στις ευεργετικές ιδιότητες του διαλόγου, ιδιαίτερα με τις γυναίκες. Στη μελέτη δεν έχω περιοριστεί μόνο στον ιταλικό χώρο αλλά εκτείνεται αυτή γενικότερα στον ευρωπαϊκό όπου έργα σχετικά με την κατάλληλη συμπεριφορά των ανθρώπων και τους τρόπους οργάνωσης της αυλικής ζωής έλαβαν μεγάλη διάδοση.