Mos Historicus: Κριτική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκής Ιστορίας

Απομόνωση και η «επιδημία» της μελαγχολίας στην πρώιμη νεότερη Ευρώπη: Μια πολιτισμική θεώρηση της μελαγχολίας

Απομόνωση και η «επιδημία» της μελαγχολίας στην πρώιμη νεότερη Ευρώπη
Δημοσιευμένα: Απρ 23, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/mh.34278
Λέξεις-κλειδιά:
πρώιμη νεότερη Ευρώπη μελαγχολία απομόνωση κόσμια συζήτηση ιστορία του φύλου
Μαρία-Κωνσταντίνα (Μαριτίνα) Γ. Λεοντσίνη
https://orcid.org/0000-0002-2584-8572
Περίληψη

Στο άρθρο αυτό εξετάζεται το ζήτημα της μελαγχολίας ως «επιδημία», ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η δύναμη του διαλόγου και της φιλικής επικοινωνίας ανδρών και γυναικών ως το «αντίδοτο» στις αρνητικές επιπτώσεις του συναισθήματος αυτού. Ως μελέτη περίπτωσης λαμβάνεται το έργο του 16ου αιώνα με τίτλο Κόσμιος Διάλογος (La Civile Conversazione) του Stefano Guazzo, που αναφέρεται στην ανάγκη των ανθρώπων για επικοινωνία. Στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 17ου αιώνα ο άγγλος συγγραφέας Robert Burton εξέδωσε το έργο Η Ανατομία της Μελαγχολίας (The Anatomy of Melancholy), όπου χαρακτήρισε τη μελαγχολία ως μια μάστιγα, ως μια επιδημία. Στο διάλογο του Guazzo δεν αναφέρεται ρητά πως η μελαγχολία αποτελούσε μια επιδημία της εποχής, όπως σε μεταγενέστερα έργα, όπως π.χ. σε αυτό του Burton. Όμως αναγνωρίζεται πως οι ασθένειες του νου, όπως η μελαγχολία, αποτελούσαν τελικά μια «μεταδοτική ασθένεια», όπως ακριβώς οι ασθένειες του σώματος. Μεταδίδονταν από άνθρωπο σε άνθρωπο έτσι ακριβώς, όπως και «οι κακίες του μυαλού». Το ζήτημα της μελαγχολίας εκλαμβάνεται ως μια πολιτισμική θεώρηση της πραγματικότητας του κόσμου του 16ου αιώνα, που επηρέασε βαθιά και τον 17ο αιώνα, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται πως η συντροφιά και η συζήτηση ανδρών και γυναικών θεωρούνταν στα μέσα του 16ου αιώνα ως μια εναλλακτική προσέγγιση για τη θεραπεία της. Στο άρθρο αυτό επικεντρώνομαι στο έργο και στη θεώρηση του Guazzo για τη μελαγχολία και στις ευεργετικές ιδιότητες του διαλόγου, ιδιαίτερα με τις γυναίκες. Στη μελέτη δεν έχω περιοριστεί μόνο στον ιταλικό χώρο αλλά εκτείνεται αυτή γενικότερα στον ευρωπαϊκό όπου έργα σχετικά με την κατάλληλη συμπεριφορά των ανθρώπων και τους τρόπους οργάνωσης της αυλικής ζωής έλαβαν μεγάλη διάδοση.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0.

Πολιτική για τα Πνευματικά Δικαιώματα:

Οι συγγραφείς διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, παραχωρώντας στο περιοδικό Mos Historicus το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Από τη στιγμή της δημοσίευσής τους, τα άρθρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς, χωρίς ωστόσο να υφίσταται το δικαίωμα τροποποίησης ή αναδημοσίευσής τους δίχως αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην αρχική δημοσίευση (άδεια Creative Commons 4.0).  

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Πρωτογενείς πηγές |Primary Sources:
Burton, Robert, (Democritus Junior), The Anatomy of Melancholy, What it is, With all the kinds, causes, symptoms, prognostics, and several cures of it. In three partitions. With their several sections, members, and subsections, philosophically, medically, historically opened and cut up, Henry Cripps, Οξφόρδη 1628.
Guazzo, Stefano, La civil conversatione del Sig. Stefano Guazzo genti’huomo di Casale di Monferrato divisa in quattro libri, Altobello Salicato, Βενετία 1579.
Guazzo, Stefano, The Art of Conversation, J. Brett (εκδ.), Λονδίνο 1738.
Ficini, Marcilii, De Vitalibri Tres, recens iam a mendis fitus vindicati, Βασιλεία 1529.
Βιβλιογραφία |Secondary Literature:
Baron, Hans, The Crisis of the Early Italian Renaissance. Civic Humanism and Republican Liberty in an Age of Classicism and Tyranny, Princeton University Press, Πρίνστον και Νιου Τζέρσεϊ 1955.
Begali, Mattia, «Stefano Guazzo (1530-1593) », στο Gaetana Marrone, Paolo Puppa, Luca Somigli (επιμ.), Encyclopedia of Italian Literary Studies 1, A-J, Routledge, Νέα Υόρκη και Λονδίνο 2007, σ. 904-5.
Betz, Emily, «Melancholy: The Evolution of the English Malady, c.1550-1750», Trinity Postgraduate Review, Being Human and Transnationalism, 18:1(2019), σ. 1-18.
Brown, Alison, «Rethinking the Renaissance in the aftermath of Italy’s crisis»,στο John M. Najemy, (επιμ.), Italy in the Age of the Renaissance, Oxford University Press, Οξφόρδη 2004, σ. 246-265. https://doi.org/10.1093/oso/9780198700395.003.0013
Capp, Bernard, « ‘Jesus Wept’ But Did the Englishman? Masculinity and Emotion in Early Modern England», Past and Present, 224 (Αύγουστος 2014), σ. 75-108. https://doi.org/10.1093/pastj/gtu011
Dialeti, Androniki, «Defending Women, Negotiating Masculinity in Early Modern Italy», The Historical Journal, 54:1 (Μάρτιος 2011), σ. 1-23. https://doi.org/10.1017/S0018246X10000543
Dialeti, Androniki, «Gendering civic humanism. Political subjecthood and male hegemony in Renaissance Italy», στο Tatiana Tsakiropoulou-Summers και Katerina Kitsi-Mitakou (επιμ.), Women and the Ideology of Political Exclusion. From Classical Antiquity to the Modern Era, Routledge, Λονδίνο και Νέα Υόρκη 2019, σ. 205-220. https://doi.org/10.4324/9781315177113-13
Elias, Nobert, Η εξέλιξη του πολιτισμού, Ήθη και κοινωνική συμπεριφορά στη Νεότερη Ευρώπη, τόμ. Α’, Αλλαγές της συμπεριφοράς στα κοσμικά ανώτερα στρώματα της Δύσης, μτφρ. Έμη Βαϊκούση, Νεφέλη, Αθήνα 1997.
Gowland, Angus, «Burton's Anatomy and the Intellectual Traditions of Melancholy», Babel, 25(2012), σ. 221-257. https://doi.org/10.4000/babel.2078
Gowland, Angus, «The Problem of Early Modern Melancholy», Past & Present, 191 (Μάιος 2006), σ. 77-120. https://doi.org/10.1093/pastj/gtj012
Horodowich, Elizabeth, Language and Statecraft in Early Modern Venice, Cambridge University Press, Κέιμπριτζ 2008.
Miller, Peter N., «Friendship and Conversation in Seventeenth‐Century Venice», The Journal of Modern History, 73:1 (Μάρτιος 2001), σ. 1-31. https://doi.org/10.1086/319877
Najemy, John M.(επιμ.), «Introduction: Italy in the Renaissance», στο Najemy (επιμ.), Italy in the Age of the Renaissance, σ. 1-17. https://doi.org/10.1093/oso/9780198700395.003.0001
Nicholson, Eric, « ‘She Speak Poniards’: Shakespearean Drama and the Italianate Leading Lady as Verbal Duelist», Early Modern Literary Studies, Special Issue: European Women in Early Modern Drama, 27 (2017), σ. 1-16.
Radden, Jennifer, «Learned People and Melancholy. Ficino», The Nature of Melancholy. From Aristotle to Kristeva, Oxford University Press, Οξφόρδη 2000.
Ragni, Cristiano, « ‘I have decreed not to sing in my cage’. Melancholy at Court from Castiglione to Shakespeares’ Much Ado About Anything», SigMa –Rivista di Letteratura comparate, Teatro e Arti dello Spetacolo, 5 (2021), σ. 395-411.
Richards, Jennifer, «Health and Intoxication, and Civil Conversation in Renaissance England», Past and Present, Supplement 9 (2014), σ. 168-186. https://doi.org/10.1093/pastj/gtt034
Richards, Jennifer, Rhetoric and Courtliness in Early Modern Literature, Cambridge University Press, Κέιμπριτζ 2003. https://doi.org/10.1017/CBO9780511483912
Shrank, Cathy, «Masters of civility. Castiglione’s Courtier, della Casa’s Galateo, and Guazzo’s Civil Conversation in early modern England», στο Michele Marrapodi, The Routledge Research Companion to Anglo-Italian Renaissance Literature and Culture, Routledge, Οξφόρδη 2019, σ. 144-159.
Wiesner-Hanks, Merry E., Πρώιμη Νεότερη Ευρώπη 1450-1789, Ελένη Καλογιάννη (επιμ.), Αρετή Μπουκάλα (μτφρ.), Ξιφαράς, Αθήνα 2008.
Διαλέτη, Ανδρονίκη, «‘Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να ονομάσουμε αληθινή τέχνη εκείνη που δεν φαίνεται ότι είναι τέχνη»;’ Επιτελέσεις του ανδρισμού στο Βιβλίο του Αυλικού του Μπαλτασάρε Καστιλιόνε (1528)», Τα Ιστορικά/Historica, 33, 64(Οκτώβριος 2016), σ.185-210.
Διαλέτη, Ανδρονίκη, Πλακωτός, Γιώργος, Πούπου, Άννα, Ιστορία της Βενετίας και της Βενετικής Αυτοκρατορίας 11ος-18ος αιώνας, Κάλλιπος, Αθήνα 2016.
Πελεγρίνης, Θεοδόσιος, Η Μελαγχολία της Αναγέννησης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1995
Ηλεκτρονικές πηγές και βάσεις δεδομένων |Digital sources and databases:
Επιστολή Β’ ́Προς Κορινθίους,15:33, Ρητά 18:24 στο Bible Gateway, https://www.biblegateway.com/passage/?search=1%20Corinthians%2015%3A33%2CProverbs%2018%3A24&version=NIV (πρόσβαση: 10.6.2022).
Nederman, Cary, «Civic Humanism», στο Edward N.Zalta (επιμ.),The Stanford Encyclopedia of Philosophy, (Άνοιξη2019), https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/humanism-civic/ (πρόσβαση: 2.02.2020).
Scott, Joseph Nicol, A New Universal Etymological English Dictionary, T. Osborne and J. Shipton, J. Hodges, R. Baldwin, W. Johnston, και J. Ward, Λονδίνο 1755, στο Lexicons of Early Modern English, https://leme.library.utoronto.ca/search/quick (πρόσβαση: 10.6.2022).