Το νησί των απόκληρων: η ιστορία του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Λέρου (1957-1995)

ΑΝΑΓΝΩΣΗ (ελληνικά) ΕΚΤΥΠΩΣΗ (ελληνικά)
Published: Nov 28, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/pixels-h.25403
Δανάη Καρυδάκη
https://orcid.org/0000-0002-6507-4268
Abstract
Ο σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να παράξει την πρώτη συστηματική ιστορική καταγραφή του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου της Λέρου, από την ίδρυσή του το 1957 έως και το 1995, όταν ολοκληρώθηκε το πρώτο στάδιο της αποασυλοποίησης χάρη στη δράση της Ομάδας της Λέρου. Καθώς μέχρι στιγμής οι προσπάθειες για να παραχθεί μια τέτοια καταγραφή έχουν λάβει χώρα μόνο από επαγγελματίες της ψυχικής υγείας και όχι από ιστορικούς, η πρώτη συστηματική ιστορική καταγραφή του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου της Λέρου, είναι σημαντική αυτή καθαυτή, αλλά και ως αναπόσπαστο συμπλήρωμα της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής ιστορίας της Ελλάδας στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, καθώς και της ίδιας της ιστορίας της ευρωπαϊκής ψυχιατρικής. Υπό αυτό το πρίσμα, η παρούσα έρευνα επιδιώκει να αντλήσει δεδομένα από ευρύ φάσμα πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, ούτως ώστε να προτείνει ένα αφήγημα που θα επικεντρώνεται στις εξής θεματικές: α) Ποιες ήταν οι πρακτικές και οι συνθήκες διαβίωσης στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο της Λέρου σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές με άλλα ελληνικά ψυχιατρικά νοσοκομεία της εποχής και πώς συνέβαλλε η Ομάδα της Λέρου στη μεταρρύθμιση της ελληνικής ψυχιατρικής; β) Πώς εντάσσεται το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο της Λέρου στο ευρύτερο κοινωνικό, πολιτισμικό και πολιτικό πλαίσιο της ιστορίας της Ελλάδας κατά τον 20ό αιώνα; γ) Τι προσθέτει η ιστορία του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου της Λέρου και της Ομάδας της Λέρου σε μια συγκριτική ιστορία της ευρωπαϊκής ψυχιατρικής;
Article Details
  • Section
  • Articles
Downloads
Download data is not yet available.
References
«Αιφνιδιαστική επίσκεψη του υπουργού υγείας κ. Έβερτ στο Ψυχιατρείο Λέρου». Λεριακά Νέα, 31 Ιουλίου 1989.
Αλεξανδρόπουλος, Α. «Διά να αποσυμφορηθή το Δ. Ψυχιατρείον μια “Αποικία Ψυχοπαθών” ιδρύεται εις την Λέρον: θα στέλλωνται και οι ανεπιθύμητοι ιαθέντες». Ελευθερία, 30 Μαρτίου 1958.
«Βασιλικό Διάταγμα 147, περί συμπληρώσεως του Υπηρεσιακού Οργανισμού του ΠΙΚΠΑ διά της προσθήκης θέσεων της συσταθείσης Ειδικής Υπηρεσίας Περιθάλψεως Παίδων εν Λέρω». Εφημερίς της Κυβερνήσεως 38, τχ. Α΄, 13 Μαρτίου 1961.
«Βασιλικό Διάταγμα περί ιδρύσεως εις Λακκί Λέρου Αποικίας Ψυχοπαθών υπό μορφήν ΝΠΔΔ». Εφημερίς της Κυβερνήσεως 76, τχ. Α΄, 7 Μαΐου 1957.
Βερβενιώτη, Τασούλα. «Οι ανήλικοι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού: Από τις φυλακές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στις Βασιλικές Τεχνικές Σχολές Λέρου». Στο Η ελληνική νεολαία στον εικοστό αιώνα: Πολιτικές διαδρομές, κοινωνικές πρακτικές και πολιτιστικές εκφράσεις, επιμ. Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Εύη Ολυμπίτου, και Ιωάννα Παπαθανασίου, 238-258. Αθήνα: Θεμέλιο, 2010.
«Council Regulation (EEC) No 815/84 of 26 March 1984 on Exceptional Financial Support in Favour of Greece in the Social Field» [OJ : JOL_1984_088_R_0001_007]. Official Journal of the European Communities, 31 Μαρτίου 1984.
Doumanis, Nicholas. Myth and Memory in the Mediterranean: Remembering Fascism’s Empire. Λονδίνο: Palgrave Macmillan, 1997.
Guattari, Félix. Από τη Λέρο στη Λα Μπορντ. Μετάφραση Ελισάβετ Κούκη. Αθήνα: Κουκκίδα, 2015.
Henderson, John. «Foreword». British Journal of Psychiatry 167, τχ. παρ. 28 (1995): 5-6.
Jarrett, Simon. «The Meaning of “Community” in the Lives of People with Intellectual Disabilities: An Historical Perspective». International Journal of Developmental Disabilities 61, τχ. 2 (2015): 107-112.
Θεοδώρου, Βασιλική. «Μεταβαλλόμενα πλαίσια συνάφειας μεταξύ εθελοντών, ειδικών και κράτους: Το παράδειγμα του Πατριωτικού Ιδρύματος Προστασίας του Παιδιού.” Στο Μορφές δημόσιας κοινωνικότητας στην Ελλάδα του εικοστού αιώνα, επιμ. Έφη Αβδελά, Χάρης Εξερτζόγλου και Χρήστος Λυριντζής, 82-100. Ρέθυμνο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2015.
Karydaki, Danae. «A Greek Neverland: The History of the Leros Asylums Inmates with Intellectual Disability (1958-1995)». Στο People, Policy and Practice: Intellectual Disability in the Twentieth Century, επιμ. Jan Walmsley και Simon Jarrett, 79-97. Μπρίστολ: Polity Press, 2019.
«Λέρος: Νεκροζώντανοι στο Νησί του Διαβόλου». Η Τρέλλα 3, Απρίλιος 1981, 15-16.
Λουκάς, Ιωάννης. «Λέρος και ψυχιατρική μεταρρύθμιση: Από τον ιδρυματισμό στον νεοϊδρυματισμό». Κοινωνία και Ψυχική Υγεία 3 (2006): 26-36.
Μεγαλοοικονόμου, Θεόδωρος. Λέρος: Μια ζωντανή αμφισβήτηση της κλασικής ψυχιατρικής. Αθήνα: Άγρα, 2016.
Merritt, John. «Europe’s Guilty Secret». The Observer, 10 Σεπτεμβρίου 1989.
—————. «The Naked and the Damned». The Observer, 10 Σεπτεμβρίου 1989.
Μπαρδούνιας, Βασίλης. «Τηλεγράφημα: Υπουργείον Δημοσίας Τάξεως (διά της Διοικήσεως του Στρατοπέδου)», 27 Δεκεμβρίου 1969.
«Νομοθετικό Διάταγμα 2592, περί οργανώσεως της Ιατρικής Αντιλήψεως». Εφημερίς της Κυβερνήσεως 254, τχ. Α΄, 18 Σεπτεμβρίου 1953.
«Νόμος 6077, περί οργανώσεως Δημόσιων Ψυχιατρείων». Εφημερίς της Κυβερνήσεως 78, τχ. Α΄, 21 Φεβρουαρίου 1934.
Παναγιωτόπουλος, Νίκος. «Τα όρια του βλέμματος: φωτογραφία και ψυχασθένεια». Φωτογραφία: Περιοδικό για την Εικόνα και την Τέχνη της 1 (2000): 74-82.
Πλουμπίδης, Δημήτρης. «Συμβολή στη μελέτη της ιστορίας της ψυχιατρικής στην Ελλάδα: Η παραδοσιακή συμπεριφορά απέναντι στους ψυχοπαθείς και τα ψυχιατρικά ιδρύματα του δέκατου ένατου αιώνα». Διδακτορική διατριβή. Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1981.
«Political Prisoners in Greece Issue Plea». The New York Times, 3 Ιανουαρίου 1970.
Σακελλαρόπουλος, Παναγιώτης, επιμ. Ελληνογαλλικό συμπόσιο κοινωνικής ψυχιατρικής, τ. Α΄. Αθήνα: Καστανιώτης, 1984.
—————. επιμ. Ελληνογαλλικό συμπόσιο κοινωνικής ψυχιατρικής, τ. Β΄. Αθήνα: Καστανιώτης, 1990.
Σκλήρη, Έφη. «Ημερολόγιο Έφης Σκλήρη». Τετράδια Ψυχιατρικής 1 (Μάιος-Αύγουστος 2015): 8-19.
Tsiantis, John, Stavroula P. Diareme, και Gerasimos Kolaitis. «The Leros PIKPA Asylum Deinstitutionalization and Rehabilitation Project: A Follow-up Study on Care Staff Fears and Attitudes». Journal of Intellectual Disabilities 4, τχ. 4 (2000): 281-292.
Tsiantis, John. «Introduction». British Journal of Psychiatry 167, τχ. παρ. 28 (1995): 7–9.
«Φύλακας του ΠΙΚΠΑ κατηγορείται ότι ασελγούσε ασθενή». Λεριακά Νέα, Ιανουάριος 1986.
«Ψυχιατρείο Λέρου: Εδώ αφήστε κάθε ελπίδα». Ελευθεροτυπία, 19 Ιουνίου 1983.