Επίδραση της χρήσης ψηφιακών οπτικών συμβόλων στη μάθηση θεμάτων διατροφής στην προσχολική ηλικία

PDF
Δημοσιευμένα: Jan 1, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/thete.39984
Λέξεις-κλειδιά:
Οπτικός Γραμματισμός Ψηφιακά Οπτικά Σύμβολα Υγιεινή Διατροφή
Μαλαματή Πονηρίδου
Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση
Παναγιώτης Αντωνίου
Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Περίληψη

Υποστηρίζεται ότι η σχεδίαση και ενσωμάτωση των οπτικών συμβόλων στη διδασκαλία, ενισχύει την ικανότητα των παιδιών για μάθηση. Κύριο σκοπό της παρούσας μελέτης αποτέλεσε η διερεύνηση και αξιολόγηση της επίδρασης ψηφιακών οπτικών συμβόλων στη μάθηση για θέματα διατροφής σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Στην έρευνα συμμετείχαν 169 νήπια και προνήπια, 41 από τα οποία αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου και 128 την ομάδα παρέμβασης. Ως μέσο συλλογής δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ένα ανώνυμο ερωτηματολόγιο με 24 ερωτήσεις κλειστού τύπου. Αρχικά καταγράφηκαν μέσω του ερωτηματολόγιου οι προϋπάρχουσες γνώσεις των νηπίων σχετικά με τη διατροφή. Όσο αφορά την ομάδα ελέγχου διδάχθηκε θέματα διατροφής με τον τυπικό τρόπο διδασκαλίας ενώ στην ομάδα παρέμβασης για δύο μήνες προβλήθηκαν οπτικά σύμβολα με θέμα τη διατροφή. Μετά το πέρας της διδασκαλίας επαναλήφθηκε το ίδιο ερωτηματολόγιο για να καταγραφούν τυχόν αλλαγές στις γνώσεις των νηπίων. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προέκυψε ότι όσοι μαθητές διδάχθηκαν με τη χρήση ψηφιακών οπτικών συμβόλων παρουσίασαν στατιστικά σημαντικά καλύτερη επίδοση στο σχετικό ερωτηματολόγιο γνώσεων σε σχέση με αυτούς που διδάχθηκαν με τον τυπικό τρόπο διδασκαλίας. Τα αποτελέσματα μπορούν να ληφθούν υπόψη για τον σχεδιασμό ανάλογων διδακτικών παρεμβάσεων που αφορούν κοινωνικά ζητήματα όπως το κάπνισμα, την προστασία του περιβάλλοντος, τον ρατσισμό, τον σχολικό εκφοβισμό και όχι μόνο.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Articles
Λήψεις
Αναφορές
Ausburn, L. J. & Ausburn, F. B. (1978). Visual Literacy: Background, Theory and Practice. Programmed Learning and Educational Technology, 15 (4), 291-297.
Avgerinou, M. D. (2003). A mad-tea party no-more: Revisiting the visual literacy definition problem. In R. E. Griffin, V. S. Williams & L. Jung (Eds.) Turning Trees (pp. 29-41). Loretto, PA: IVLA.
Avgerinou, M. D. (2009). Re-viewing visual literacy in the “bain d’images” era. TechTrends, 53(2), 28-34.
Baynham, M., & Prinsloo, M. (2001). New directions in literacy research: policy, pedagogy, practice. Language and Education, 15 (2), 83–91.
Begley, S. (1995). Do you hear what I hear? In E. N. Junn & C. J. Boyatzis (Eds.), Child growth and development: Annual editions (pp. 44-48). London: Dushkin Publishing Group.
Boeren, A. (1994). In other words. . . The cultural dimension of communication for development. Centre for the Study of Education in Developing Countries (Paperback no.19.), The Hague: CESO.
Branch, R. C., & Bloom, J. R. (1995). The role of graphic elements in the accurate portrayal of instructional design. In D. G. Beauchamp, R. A. Braden & R. E. Griffin (Eds.), Imagery and visual literacy (pp. 162-174). Loretto, PA: The International Visual Literacy Association.
Campbell, F. A., & Ramey, C. T. (1994). Effects of early intervention on intellectual and academic achievement QA follow-up study of children from low-income families. Child Development, 65(2), 684-698.
Chan, W. (2000). Nutritional aspects of the development of cancer. Nutrition & Food Science, 30, 174-177.
Clark, C. D. (1999). The autodriven interview: A photographic viewfinder into children’s experience. Visual Sociology, 14 (1), 39–50.
Clark-Ibáñez, M. (2004). Framing the social world with photo-elicitation interviews. American Behavioral Scientist, 47(12), 1507–1527.
Clay, O. (2001). Standard deviations and correlations of GC levels in DNA sequences. Gene, 276(1-2), 33–38.
Colle, R., & Glass, S. (1986). Pictorial conventions in development communication in developing countries. Media in Education and Development, 19(4), 159-162.
Crider, A. (2015). Teaching visual literacy in the astronomy classroom. New Directions for Teaching and Learning, 141, 7-18.
Dewey, J. (1897). My pedagogic creed. The School Journal. LIV (3): 77-80.
Diezmann, C. (1995). Visual literacy: Equity and social justice in mathematics education. Paper presented at the Australian Association for Research in Education Conference, 26-30 November 1995, Hobart, Tasmania. Retrieved 25 July 2020, from https://www.aare.edu.au/data/publications/1995/diezc95337.pdf.
Ekwall, E. (1988). Diagnosis and remediation of the disabled reader. Boston: Allyn and Bacon. Dwyer, F. M. (1978), Strategies for improving visual learning: A handbook for the effective selection, design, and use of visualized materials. State College, PA: Learning Services.
Gardner, H. (1991). The unschooled mind: How children think and how schools should teach. New York: Basic Books.
Haber, R. N., & Myers, B. L. (1982). Memory for pictograms, pictures, and words separately and all mixed up. Perception, 11(1), 57–64.
Hart, R. (1997). Children’s Participation: From Tokenism to Citizenship. UNICEF Innocenti Essays, No. 4, Florence, Italy: International Child Development Centre of UNICEF.
Hortin, J. (1983). Visual Literacy and visual thinking. In L. Burbank & D. Pett (Eds.), Contributions to the study of visual literacy IVLA (pp. 92-106). Bloomington, IN: International Visual Literacy Association.
Horton, W. (1991). Illustrating computer documentation. The art of presenting information graphically on paper and online. New York: John Wiley & Sons, Inc.
Housen, A. (1999). Eye of the beholder: Research, theory, and practice. Paper presented at the Conference “Aesthetic and Art Education: a Transdisciplinary Approach”. 27-29 September. Lisbon, Portugal. Retrieved 28 April 2020, from https://vtshome.org/wpcontent/uploads/2016/08/5Eye-of-the-Beholder.pdf.
Hugo, J. (1996). Prioritizing guidelines for health education message design. Journal of Audiovisual Media in Medicine, 19(4), 171–174.
Jeung, H., Chandler, P., & Sweller, J. (1997). The role of visual indicators in dual sensory mode instruction, Education Psychology, 17(3), 329-343.
Jensen, B. B. (2000). Participation, commitment, and knowledge as components of pupils’ action competence, In B.B. Jensen, K. Schnack & V. Simovska (Eds.), Critical Environmental and Health Education–Research Issues and Challenges (pp. 219–238). Copenhagen: Danish University of Education.
Keenan, T. (2002). An introduction to child development. London: Sage Publications.
Kendrick, M., & McKay, R. (2004). Drawings as an alternative way of understanding young children’s constructions of literacy. Journal of Early Childhood Literacy, 4(1), 109–128.
Kensicki, L. J. (2003). Building credibility for non- profit organizations through webpage interface design. Journal of Visual Literacy, 23(2), 139–162.
Kress, G., & van Leeuwen, T. (2001). Multimodal Discourse. The Modes and Media of Contemporary Communication. London: Arnold.
Massoumian, B. (1989). Successful teaching via two-way interactive video. TechTrends, 34 (2), 16–19.
Mayer, R. E., & Moreno, R. (2003). Nine ways to reduce cognitive load in multimedia learning. Educational Psychologist, 38(1), 43-52.
Moore, D. M., & Dwyer, F. M. (Eds.) (1994). Visual literacy: A spectrum of visual learning. Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology Publications.
Myers, O. E., Saunders, C. D., & Garrett, E. (2003). What do children think animals need? Aesthetic and psychosocial conceptions. Environmental Education Research, 9(3), 305–325.
Lobstein, T., Baur, L., Uauy, R. (2004). Obesity in children and young people: a crisis in public health. Obesity Reviews, 5 (1), 4–85.
Paivio, A. (1979). Imagery and verbal processes. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Paivio, A. (1983). The empirical case for dual coding. In J. C. Yuille (Ed.), Imagery, memory, and cognition (pp. 307-332). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Pettersson, R. (1989). Visuals for information: Research and practice. Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology Publications.
Postman, N. (1979). Teaching as a conserving activity. New York: Delacorte Press.
Sinatra, R. (1986). Visual Literacy Connections to Thinking, Reading and Writing. Springfield, IL: Charles C. Thomas.
Smaldino, S., Lowther, D., & Russell, J. (2010). Εκπαιδευτική τεχνολογία και μέσα για μάθηση. Αθήνα: Έλλην.
Tsiros, M. D., Olds, T., Buckley, J. D., Grimshaw, P., Brennan, L., Walkley, J., Hills, A. P., Howe, P. R., & Coates, A. M. (2009). Health-related quality of life in obese children and adolescents. International Journal of Obesity, 33(4), 387–400.
Van Aswegen, A., & Steyn, M. (1987). Bepaling van die effiktiwiteit van foto´s en illustrasies as forme van beeldkommunikasie vir die oordra van ‘n boodskap onder landelike swartes. Pretoria: Raad vir Gesteswetenskaplike Navorsing.
Wells, A. (2000). Drinks for young children: The dental and nutritional benefits of milk. Nutrition & Food Science, 30(2), 76-80.
Williams, J., Wake, M., Hesketh, K., Maher, E., & Waters, E. (2005). Health-related quality of life of overweight and obese children. JAMA, 293(1), 70–76.
World Health Organization (2010). Controlling the global obesity epidemic. Retrieved 22 May 2020, from https://www.who.int/nutrition/topics/obesity/en.
Wu, X., & Newman, M. (2008). Engage and excite all learners through a visual literacy curriculum. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association in New York City, NY.
Yamashita, S. (2002). Perception and evaluation of water in landscape: Use of photo-projective method to compare child and adult residents’ perceptions of a Japanese river environment. Landscape and Urban Planning, 62(1), 3–17.
Zimmermann, M. L. & Perkin, G. W. (1982). Instructing through pictures: Print materials for people who do not read. Information Design Journal, 3(2), 119–134.
Γκιακουβάκη, Α., Αντωνίου, Π., Μπεμπέτσος, Ε., & Ζέτου Ε., (2016). Η αποτελεσματικότητα της χρήσης εικονιστικών επικοινωνιακών συμβόλων σε παιδιά προσχολικής ηλικίας στη διδασκαλία δεξιοτήτων στο Badminton. Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης, 2, 118-139.
Γκόρια, Σ., & Παπαδοπούλου, Μ. (2011). Πολυτροπικά κείμενα στο νηπιαγωγείο: η περίπτωση των χαρτών. Στο Μ. Α. Πούρκος & Ε. Κατσαρού (Επιμ.), Βίωμα, μεταφορά και πολυτροπικότητα: εφαρμογές στην επικοινωνία, την εκπαίδευση, τη μάθηση και τη γνώση (σ. 445-466). Θεσσαλονίκη: Νησίδες.
Γούπος, Θ. (2005). Τα είδη προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που εκπονούν οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Πρακτικά 1ου Συνεδρίου Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (σ. 107-114). Κόρινθος: ΥΠΕΠΘ-Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2020, από http://kpe-kastor.kas.sch.gr/kpe/yliko/sppe1/oral/PDFs/107-114_oral.pdf.
ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ. (2003). Διαθεματικό ενιαίο πλαίσιο προγραμμάτων σπουδών και αναλυτικά προγράμματα σπουδών υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ-ΠΙ, ΦΕΚ 304Β/13-03-2003. Ανακτήθηκε 21 Μαρτίου 2020, από http://www.pi-schools.gr/programs/depps.
Διακίδου, Ε. Α., & Φτιάκα, Ε. (1998). Νηπιακή εκπαίδευση ή φροντίδα; Ένα παιδαγωγικό δίλημμα. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 27, 7-30.
Δαφέρμου, Χ., Κουλούρη, Π., & Μπασαγιάννη, Ε. (2006). Οδηγός Νηπιαγωγού: Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί, Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: ΟΕΔΒ. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2020, από http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/nipi/nipi_1_140.pdf.
Δημητριάδου, Κ., & Παπαδόπουλος, Σ. Π. (2009). Οπτικός γραμματικός και γλωσσική διδασκαλία μέσα από τη δημιουργία κόμικς: μια διδακτική παρέμβαση στη Β’ Δημοτικού. Στο Κ. Ντίνας, Α. Χατζηπαναγιωτίδη, Α. Βακάλη, Τ. Κωτόπουλος & Α. Στάμου (Επιμ.), Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή «Η Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας (ως πρώτης/μητρικής, δεύτερης/ξένης)», 4-6 Σεπτεμβρίου 2009, Φλώρινα. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2020, από
http://linguistics.nured.uowm.gr/Nimfeo2009/praktika/files/down/paraskeui/aithusa1/dimitriaduPapadopoulos.pdf.
Ζαμπέλας, Α. (2003). Η διατροφή στα στάδια της ζωής. Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης.
Ζαννετίδη, Θ., & Ραγιάς, Θ. (2015). Ο σχολικός εκφοβισμός στη “μεγάλη οθόνη”: Μια διδακτική προσέγγιση. Στο Γ. Παπαδάτος, Σ. Πολυχρονοπούλου & Α. Μπαστέα (Επιμ.), Λειτουργίες νόησης και λόγου στη συμπεριφορά, στην εκπαίδευση και στην ειδική αγωγή, 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης (σ. 1155-1169). Αθήνα.
Κουκούλη, Μ. 2000. Συμπεράσματα από την εφαρμογή-ανάπτυξη ευρωπαϊκών προγραμμάτων και προγραμμάτων Αγωγής Υγείας κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών 1995-1998 στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής. Στο Μπαγάκης, Γ. (Επιμ.), Προαιρετικά Εκπαιδευτικά Προγράμματα στη Σχολική Εκπαίδευση (σ. 93-111). Αθήνα: Μεταίχμιο.
Κωνσταντόπουλος, Σ. (2002). Η κρίση στη σχέση Άνθρωπος-Φύση. Η σισύφειος προσπάθεια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 127, 78-88.
Λεχουρίτη, Ε. (2014). Οι εικόνες στη μάθηση βιολογικών εννοιών και φαινομένων: Η περίπτωση των φυσικών ‘Ερευνώ και Ανακλύπτω’ της Στ’ δημοτικού, Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή εργασία. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών.
Μάναλης, Π., Μαργαρίτη, Σ., Σούρμπη, Α., Πλατανιστιώτη, Σ., & Μακρίδης, Γ. (2006). Ο παράγων «χρόνος» στα σχολικά προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Πρακτικά 2ου Συνεδρίου Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (σ. 430-441). Αθήνα: ΥΠΕΠΘ-Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2020, από http://kpe-kastor.kas.sch.gr/kpe/yliko/sppe2/oral/PDFs/430-441_oral.pdf
Ντολιοπούλου, Ε. (2003). Το Ολοήμερο Νηπιαγωγείο στην Ελλάδα και σε 12 Άλλες Χώρες. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Παπαδημητρίου, Β. 1998. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Σχολείο. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Παπούλια-Τζελέπη, Π. (2001). Η νέα προοπτική της ανάδυσης του γραμματισμού. Έρευνα και πρακτική. Αθήνα: Καστανιώτης.
Σκούρα, Ε. (2013). Οπτικός γραμματισμός: Θεωρία και πράξη. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2019, από http://users.sch.gr/eirskoura/wp-content/uploads/2013/04/grammatismos-blog.pdf
Σπυροπούλου, Δ. 2001. Αποτίμηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης τη δεκαετία 1991-2000. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 5, 155-166.
Τζαμτζής, Γ., Κακομοίρας, Β., Γούδας, Μ., & Τσομπαρτζούδης, Χ. (2005). Σύγκριση της φυσικής δραστηριότητας και της σωματικής αυτοαντίληψης παχύσαρκων και μη παχύσαρκων παιδιών. Αναζητήσεις στη Φυσική και τον Αθλητισμό, 3(1), 29-39.