Η συμβολή των Προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων στη σχέση μαθητών και Φυσικών Επιστημών


Βασίλειος Τσισμανίδης
Γεώργιος Ζαχαρής
Abstract

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα αποτελέσματα εμπειρικής μελέτης για τα Προγράμματα Σχολικών Δραστηριοτήτων (ΠΣΔ) σχετικά με τις Φυσικές Επιστήμες που πραγματοποιήθηκε με μαθητές/τριες δημόσιου Γυμνασίου. Στόχοι της εργασίας αποτέλεσαν η διερεύνηση των προσδοκιών των μαθητών/τριών που συμμετείχαν στα ανωτέρω προγράμματα και τα οφέλη που αποκόμισαν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κύρια οφέλη από την υλοποίηση ΠΣΔ αποτέλεσαν η ομαδικότητα και ο αλληλοσεβασμός, η καλλιέργεια εξωστρέφειας, η προσάρτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων και η απόκτηση εμπειριών που η τυπική εκπαίδευση αδυνατεί να προσφέρει. Επίσης, από τα ΠΣΔ οι μαθητές/τριες προσδοκούν στην ενίσχυση της συνεργασίας, την καλύτερη κατανόηση των φαινομένων των Φυσικών Επιστημών και την απόκτηση επιπλέον γνώσεων και δεξιοτήτων. Επιπρόσθετα, οι μαθητές/τριες δήλωσαν την εμπιστοσύνη τους στην προσφορά του θεσμού των ΠΣΔ και πρότειναν την ενσωμάτωση των προγραμμάτων στο κανονικό σχολικό ωράριο, τη βελτίωση των υλικοτεχνικών υποδομών και τη διεύρυνση της προτεινόμενης θεματολογίας.

Article Details
  • Section
  • Articles
Downloads
Download data is not yet available.
References
Bryman, A. (2017). Μέθοδοι Κοινωνικής Έρευνας. Α. Αϊδίνης (Επιμ.), Π. Σακελλαρίου (Μεταφρ.). Αθήνα: Gutenberg.
Cohen, L & Manion, L. (1994). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας. Χ. Μητσοπούλου & Μ. Φιλοπούλου (Μεταφρ.). Αθήνα: Μεταίχμιο.
Esteves, Z., Costa, M. F. M., & Vazques-Dorrio, J. B. (2010). Science fairs as learning tools. In M. Kalogiannakis, D. Stavrou, P. G. Michaelides (Eds.), Proceedings of the 7th International Conference on Hands-on Science, Rethymno-Crete. Retrieved 9 September 2018, from
Creswell, J. (2011). Η έρευνα στην εκπαίδευση. Σχεδιασμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση της ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας. Χ. Τσορμπατζούδης (Επιμ.), Ν. Κουβαράκου (Μεταφρ.). Αθήνα: Έλλην.
Dionne, L., Guillet, G., Hancianu, C., Kleine, L., Reis, G., & Trudel, L. (2011). Students’ sources of motivation for participating in science fairs: an exploratory study within the Canada-wide Science Fair 2008. International Journal of Science and Mathematics Education, 10(3), 669-693.
Department for Business, Innovation and Skills, (2008). A vision for science and society: A consultation on developing a new strategy for the UK. Retrieved 9 September 2018, from
Escot, C. (1999). La culture scientifique et technologique dans l’education non formelle. Etudes et documents d’education. Paris: UNESCO.
European Commission (1995). White paper on education and training: Teaching and learning - Towards the learning society (White paper). Luxembourg: Office for Official Publications in European. Retrieved 9 September 2019, from http://europa.eu/documents/comm/white_papers/pdf/com95_590_en.pdf.
Gilbert, J., Rennie, L. & Stocklmayer, S. (2010). The roles of the formal and informal sectors in the provision of effective science education. Studies in Science Education, 46(1), 1-44.
Grote, M. (1995). Science teacher educators' opinions about science projects and science fairs. Joumal of Science Teacher Education, 6(l), 48-52.
Howard, K., & Sharp, J. (2001). Η επιστημονική μελέτη. Οδηγός σχεδιασμού και διαχείρισης πανεπιστημιακών ερευνητικών εργασιών. Β. Νταλάκου (Μεταφρ.), Κ. Σοφούλης (Επιμ.). Αθήνα: Gutenberg.
Kariotoglou, P., & Papassotiriou, C. (1999). The educational aspects of informal science educational programms. In F. Bevilacqua & E. A. Gianneto (Eds.), Proceedings of the Como Conferences - Science as Culture. Retrieved 12 September 2018, from
OECD, (2013). Pisa Draft Science Framework 2015. Retrieved 12 September 2018, from
Robson, C. (2010). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου. Ένα μέσον για κοινωνικούς επιστήμονες και επαγγελματίες ερευνητές. Κ. Μιχαλοπούλου (Επιμ.), Β. Νταλάκου & Κ. Βασιλικού (Μεταφρ.). Αθήνα: Gutenberg.
Unesco, (1986). Sourcebook for out-of-school science and technology education. Retrieved 12 September 2018 from http://unesdoc.unesco.org/images/0007/000719/071931eo.pdf.
Unesco, (2000). The Dakar framework for action. Retrieved 12 September 2019, from https://wayback.archive-it.org/10611/20160802153452/http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001211/121147e.pdf.
Watson, R. (2000). The role of practical work. In M. Monk & J. Osborne (Eds.), Good practice in science teaching. What research has to say (pp. 57-72). Philadelphia: Open University Press.
Woods, P. (1999). Ποιοτική έρευνα. Στο M. Bird, M. Hammersley, R. Gomm, & P. Woods (Επιμ.) Εκπαιδευτική Έρευνα στην Πράξη: Εγχειρίδιο Μελέτης, Ε. Φράγκου (Μεταφρ.), (σ. 147-230). Πάτρα: Ε.Α.Π.
Αντωνίου, Ν., Δημητριάδης, Π., Καμπούρης, Κ., Παπατσίμπα, Λ., & Παπαμιχάλης, Κ. (2008). Φυσική Β Γυμνασίου. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων.
Αντωνίου, Ν., Δημητριάδης, Π., Καμπούρης, Κ., Παπατσίμπα, Λ., & Παπαμιχάλης, Κ. (2008). Φυσική Γ Γυμνασίου. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων.
Αρίκας, Χ. (2017). Σχέσεις τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης: τα εκπαιδευτικά προγράμματα των μουσείων. Μελέτη απόψεων εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για την διδακτική αξιοποίηση τεσσάρων μουσείων της Αλεξανδρούπολης. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/34014.
Βάμβουκας, Μ. (2000). Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.
Βλάχος, Γ. & Κόκκοτας, Π. (2000). Ο ρόλος του πειράματος στην επιστήμη και στη διδασκαλία-μάθηση. Στο Π. Κόκκοτας (Επιμ.) Διδακτικές προσεγγίσεις στις Φυσικές Επιστήμες. Σύγχρονοι προβληματισμοί (σ. 211-233). Αθήνα: τυπωθήτω.
Βλάχος, Ι., Γραμματικάκης, Ι., Καραπαναγιώτης, Β., Κόκκοτας, Π., Περιστερόπουλος, Π., & Τιμοθέου, Γ. (2010). Φυσική Γενικής Παιδείας Α' τάξη Ενιαίου Λυκείου, βιβλίο καθηγητή. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.
Βλέτση, Π. (2013). Το πανηγύρι της επιστήμης στο σχολείο ως μέσο καλλιέργειας θετικών στάσεων για τις φυσικές επιστήμες. Στο Θ. Πιερράτος, Σ. Αρτέμη, Χ. Πολάτογλου, & Π. Κουμαράς (Επιμ.), Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου «Ποια Φυσική έχει νόημα να διδάσκονται τα παιδιά μας σήμερα;» (σ. 225-233). Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2018, από http://sapth2013.web.auth.gr.
Γκικοπούλου, Ο., Γουσόπουλος, Δ., Δημητριάδης, Π., Καλκάνης, Γ., Καπόγιαννης, Α., Καπότης, Ε. (2013). Η Φυσική με πειράματα Α Γυμνασίου. Αθήνα: Ινστιτούτο ΤεχνολογίαςΥπολογιστών και Εκδόσεων "ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ".
Δακοπούλου, Α., & Σταμέλος, Γ. (2007). Η διατριβή στις κοινωνικές επιστήμες. Από το σχεδιασμό στην υλοποίηση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Δαουτόπουλος, Γ. (2004). Μεθοδολογία κοινωνικών ερευνών. Θεσσαλονίκη: Ζυγός.
Δημητρόπουλος, Ε. (2009). Εισαγωγή στη μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας. Ένα συστημικό δυναμικό μοντέλο. Αθήνα: Έλλην.
Δημόπουλος, Κ. (2008). Διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Άτυπες Μορφές Εκπαίδευσης στις Φυσικές Επιστήμες. Πάτρα: ΕΑΠ.
Ζουπίδης, Α. & Καρνέζου, Μ. (2017). Μια σχολική επίσκεψη σε ένα τεχνοεπιστημονικό μουσείο ως εργαλείο εννοιολογικής αλλαγής. Στο Δ. Σταύρου, Α. Μιχαηλίδη & Α. Κοκολάκη (Επιμ.), Πρακτικά 10ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ Φυσικών Επιστημών, Κοινωνίας και Εκπαιδευτικής Πράξης (σ. 652-659). Ρέθυμνο: ΕΝΕΦΕΤ. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2018, από http://synedrio2017.enephet.gr.
Ιωσηφίδης, Θ. (2008). Ποιοτικές μέθοδοι έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.
Καμαράτος, Μ., Κώτσης, Κ. & Παππάς, Χ. (2009). Σύγκριση πειραματικής και παραδοσιακής διδασκαλίας των φαινομένων ανάκλασης και διάθλασης του φωτός σε μαθητές Β΄ Γυμνασίου. Στο Π. Καριώτογλου, Α. Σπύρτου, & Α. Ζουπίδης (Επιμ.), Πρακτικά 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Οι πολλαπλές προσεγγίσεις της διδασκαλίας και της μάθησης των Φυσικών Επιστημών (σ. 694-702). Φλώρινα: ΚοΔιΦΕΕΤ. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2018, από http://www.uowm.gr/kodifeet.
Καραγεώργος, Δ. (2002). Μεθοδολογία έρευνας στις επιστήμες της αγωγής. Μια διδακτική προσέγγιση. Αθήνα: Σαββάλας.
Καριώτογλου, Π. (2002). Επισκέψεις μαθητών σε Επιστημονικά και Τεχνολογικά Μουσεία: διδακτικές και ερευνητικές όψεις. Στο Α. Μαργετουσάκη & Π. Μιχαηλίδης (Επιμ.), Πρακτικά του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Εφαρμογής Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (σ. 45-51). Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2018, από http://www.clab.edc.uoc.gr/aestit/3rd.
Καργούδη, Β. (2014). Προγράμματα δραστηριοτήτων - απόψεις εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αλεξανδρουπολης. Ανακτήθηκε από: http://repo.lib.duth.gr/jspui/handle/123456789/794?mode=full.
Καριώτογλου, Π. & Παπουτσίδης, Μ. (2003). Προσδοκίες και αποτελέσματα από την επίσκεψη μαθητών/τριών στο Tεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Στο Α. Μαργετουσάκη & Π. Μιχαηλίδης (Επιμ.), Πρακτικά του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Εφαρμογής Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (σ. 392-395). Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2018, από http://www.clab.edc.uoc.gr/aestit/3rd.
Κόκκοτας, Π. (1999). Διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρης.
Κολιόπουλος, Δ. (2005). Η διδακτική προσέγγιση του μουσείου φυσικών επιστημών. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Κομίλη, Α. (1989). Βασικές αρχές και μέθοδοι επιστημονικής έρευνας στην ψυχολογία. Αθήνα: Οδυσσέας.
Κουλαϊδής, Β. (2001). Διδακτική των Φυσικών Επιστημών: αντικείμενο και αναγκαιότητα. Στο J. Bliss, G. Cooper, Δ. Κολιόπουλος, Β. Κουλαϊδής, Κ. Ραβάνης, J. Solomon κ.α. (Επιμ.), Διδακτική των Φυσικών Επιστημών τόμος Α’ (σ. 25-50). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Κουμαράς, Π., Πιερράτος, Θ., Πολάτογλου, Χ., & Πριμεράκης, Γ. (2011). Φυσικά… μαγικά!: Ενισχύοντας το ενδιαφέρον για τις Φυσικές Επιστήμες στην εκπαίδευση και την κοινωνία. Στο Γ. Παπαγεωργίου, & Γ. Κουντουριώτης (Επιμ.), Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (σ. 500-507). Αλεξανδρούπολη: ΚοΔιΦΕΕΤ.
Κυριαζή, Ε., Κυριαζή-Κεφάλα, Π., & Κωνσταντίνου, Κ. (2002). Το Πανηγύρι της Επιστήμης ως μέσο καλλιέργειας επιστημονικής σκέψης στο δημοτικό σχολείο. Στο Α. Μαργετουσάκη & Π. Μιχαηλίδης (Επιμ.), Πρακτικά του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Εφαρμογής Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (σ. 149-154). Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2018, από http://www.clab.edc.uoc.gr/aestit/3rd.
Κώτσης, Κ. (2011). Στάσεις των μαθητών Δημοτικού Σχολείου ως προς το πείραμα κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών. Στο Γ. Παπαγεωργίου, & Γ. Κουντουριώτης (Επιμ.), Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (σ. 238-247). Αλεξανδρούπολη: ΚοΔιΦΕΕΤ.
Κώτσης, Κ., & Μπασιάκος, Γ. (2009). Οι στάσεις των εκπαιδευτικών της Α/θμιας Εκπ/σης στη χρήση πειραμάτων για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Στο Π. Καριώτογλου, Α. Σπύρτου & Α. Ζουπίδης (Επιμ.), Πρακτικά 6ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (σ. 479-486). Φλώρινα: Εκδόσεις Γράφημα.
Μπερτσέκα, Γ. (2017). Καινοτόμα πολιτιστικά προγράμματα: απόψεις μαθητών και εκπαιδευτικών σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Διεύθυνση Β΄ Αθήνας. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/35725.
Νομικού, Χ. (2006). Επίδραση προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε πολυπολιτισμική τάξη. Επιθεώρηση εκπαιδευτικών θεμάτων, 12(11), 125-134. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2018 από http://www.pi-schools.gr/download/publications/epitheorisi/teyxos11/f13.pdf.
Ξηντάρα, Α. (2017). Μουσεία και διδακτική φυσικών επιστημών στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/36667.
Παρασκευάς, Π., & Τσίρος, Χ. (2011). Αντιλήψεις, στάσεις και απόψεις των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για το πείραμα στη διδασκαλία του μαθήματος των Φυσικών Επιστημών. Μελέτη περίπτωσης. Στο Γ. Παπαγεωργίου, & Γ. Κουντουριώτης (Επιμ.), Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (σ. 571-579). Αλεξανδρούπολη: ΚοΔιΦΕΕΤ.
Πατάπης, Σ. (1993). Μεθοδολογία Διδασκαλίας της Φυσικής. Αθήνα: Εκδόσεις Συμμετρία.
Πελέκη, Ε. (2015). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη: Συνθέσεις και Υπερβάσεις. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/30236.
Πέρρος, Π. (2015). Σύγχρονες εκδοχές της εκπαίδευσης και νέα εργαλεία διδασκαλίας: Τα προγράμματα πολιτισμού του Υπουργείου Παιδείας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ως παράγοντας καινοτομίας και δημιουργικότητας των μαθητών και ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/28744.
Σπυροπούλου, Δ., Αναστασάκη, Α., Δεληγιάννη, Δ., Κούτρα, Χ., & Μπούρας, Σ. (2008). Καινοτόμα προγράμματα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση: λειτουργική διεισδυτικότητα και βιωσιμότητα. Ανακτήθηκε 12 Σεπτεμβρίου 2018, από http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/109.
Στριμενόπουλος, Θ. (2009). Εκπαιδευτική πολιτική και θεσμικό πλαίσιο της πειραματικής διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/19083.
Τεληγιαννίδου, Η. (2015). Διερεύνηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων, τα όποια έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία 5 έτη στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση και η συμβολή αυτών στο εκπαιδευτικό έργο: η περίπτωση του Ν. Ημαθίας. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε 2 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/30127.
Τσιώλης, Γ. (2014). Μέθοδοι και τεχνικές ανάλυσης στην ποιοτική κοινωνική έρευνα. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.
Φίλιας, Β. (2000). Εισαγωγή στη μεθοδολογία και τις τεχνικές των κοινωνικών ερευνών. Αθήνα: Gutenberg.
Φιλντίση, Ι. (2018). Οι επιδράσεις των καινοτόμων δράσεων στην κουλτούρα των σχολικών μονάδων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/39676.
Χαλκιά, Κ. (2013). Διδάσκοντας Φυσικές Επιστήμες. Θεωρητικά ζητήματα, προβληματισμοί, προτάσεις. Αθήνα: Πατάκης.
Χατζηδήμου, Δ. (2015). Εισαγωγή στη Θεματική της Διδακτικής. Συμβολή στη θεωρία και στην πράξη της διδασκαλίας. Θεσσαλονίκη: Αδελφοί Κυριακίδη.
Χατζηκώντη-Πουλίδα, Ο. (2009). Ο ρόλος και οι διδακτικές πρακτικές των εκπαιδευτικών της Β/θμιας Εκπαίδευσης ως οργανωτές και συνοδοί εκπαιδευτικών επισκέψεων: η περίπτωση της «διαδραστικής έκθεσης επιστήμης και τεχνολογίας», στο ίδρυμα Ευγενίδου. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2018, από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/19166.